Cây không ra hoa – đó là tình huống mà bất kỳ nhà vườn nào cũng từng đối mặt. Và trong danh sách “cứu nguy” quen thuộc, hai cái tên nổi bật nhất là: GA3 – kích bung mầm, thúc trổ nhanh, Paclobutrazol – siết sinh trưởng, ép cây chuyển sang pha sinh sản Thế nhưng… dùng sai thời điểm, cả hai có thể “phá” cây thay vì giúp cây ra hoa. GA3 phun khi mầm chưa chín → cây bật đọt, lệch pha. Paclobutrazol phun khi mầm đã có → mầm teo lại, mất hoa. Vậy GA3 và paclobutrazol khác nhau ở đâu? Khi nào thì chọn cái này, khi nào cần tránh cái kia?
Lưu trữ danh mục: ĐIỀU HÒA SINH TRƯỞNG
Trong cơ thể thực vật, các hormone giữ vai trò như “bộ điều phối trung tâm” giúp cây điều chỉnh sinh trưởng và phản ứng linh hoạt trước thay đổi của môi trường. Nếu như Auxin kiểm soát hướng phát triển, Gibberellin thúc đẩy kéo dài tế bào, hay Cytokinin kích thích phân chia mô, thì Brassinosteroid (BR) lại được xem như một bước tiến mới trong hiểu biết về cơ chế điều hòa sinh lý của cây trồng. Đây là nhóm hormone steroid tự nhiên, tác động sâu rộng từ giai đoạn nảy mầm đến ra hoa, đậu quả, đồng thời giúp cây chống chịu tốt hơn trước các tác nhân gây stress như hạn, mặn, nhiệt độ cao hoặc độc chất trong đất.
Trong những năm gần đây, nhiều nghiên cứu sinh lý học thực vật đã khẳng định rằng BR không chỉ là hormone kích thích sinh trưởng đơn thuần, mà còn là tác nhân điều hòa toàn diện, tham gia vào cả quá trình phân chia tế bào, quang hợp, vận chuyển dinh dưỡng, ra hoa – đậu trái và tích lũy chất lượng quả. Nhờ đó, Brassinosteroid được xem là một trong những trụ cột sinh học giúp cây trồng duy trì năng suất cao, đặc biệt trong điều kiện canh tác chịu áp lực stress và biến đổi khí hậu.
Trong tự nhiên, cây trồng luôn phải đối mặt với vô số yếu tố bất lợi (stress) đến từ cả môi trường và sinh vật xung quanh. Những dạng stress phi sinh học như hạn, mặn, ngập úng, nhiệt độ cực đoan hay độc kim loại khiến cây mất nước, rối loạn trao đổi chất và suy giảm năng suất. Còn stress sinh học do nấm, vi khuẩn, tuyến trùng hay virus gây ra lại phá hủy mô tế bào, ức chế quang hợp và dẫn đến thoái hóa toàn cây.
Trong cơ thể thực vật, các hormone nội sinh hoạt động như một mạng lưới tín hiệu tinh vi, giúp cây điều hòa sinh trưởng, phát triển và phản ứng linh hoạt trước biến động môi trường. Khi điều kiện bên ngoài thay đổi – hạn hán, ngập úng, mặn, nhiệt độ cực đoan hay sâu bệnh – các hormone này không hoạt động riêng lẻ, mà tương tác, điều tiết và “thỏa hiệp” với nhau để giúp cây duy trì sự sống.
Brassinosteroid không chỉ điều hòa sinh trưởng mà còn đóng vai trò trung tâm trong việc kích hoạt và cân bằng cả hai tuyến miễn dịch ISR và SAR. Nhờ cơ chế phối hợp linh hoạt với JA và SA, BR giúp cây trồng chuyển đổi nhanh giữa phản ứng phòng vệ ngắn hạn và miễn dịch dài hạn, đồng thời duy trì tăng trưởng ổn định – điều mà các hormone đơn lẻ không thể đảm bảo.
Trong tự nhiên, mỗi giai đoạn sinh trưởng của cây trồng từ nảy mầm, ra rễ, vươn chồi cho đến ra hoa, kết trái đều chịu sự chi phối của một hệ thống hormone tinh vi. Trong đó, Auxin được xem là nhóm hormone đầu tiên được phát hiện và giữ vai trò trung tâm trong việc điều khiển hướng phát triển của thực vật.
Điểm đặc biệt của Auxin nằm ở chỗ hiệu quả sinh học của nó không phụ thuộc vào số lượng tuyệt đối, mà dựa trên sự phân bố không đồng đều trong các mô, tạo nên hiện tượng vận chuyển phân cực. Chính đặc tính này giúp cây có khả năng phản ứng linh hoạt trước ánh sáng, trọng lực và những thay đổi của môi trường.
Hiện tượng cây uốn cong về phía có ánh sáng được gọi là phản ứng hướng sáng (phototropism). Đây là một trong những biểu hiện sinh lý tinh tế nhất của thực vật, thể hiện rõ sự điều hòa giữa yếu tố môi trường và hoạt động nội sinh của cây. Trung tâm của cơ chế này chính là hormone sinh trưởng Auxin, hợp chất giữ vai trò điều phối sự giãn dài tế bào và cân bằng hướng phát triển của thân, lá và rễ.
Hiểu rõ mối tương tác giữa Auxin và Cytokinin không chỉ giúp lý giải cách cây duy trì cấu trúc hình thái tự nhiên, mà còn là nền tảng cho công nghệ nhân giống mô, kỹ thuật kích rễ – kích chồi và phục hồi cây sau stress. Đây là một trong những nguyên lý cốt lõi của sinh lý học thực vật hiện đại, được ứng dụng rộng rãi trong sản xuất nông nghiệp công nghệ cao.











