Lưu trữ tác giả: Đức Nghĩa

Hệ rễ là nền móng của toàn bộ cây trồng. Rễ khỏe thì cây mới hút được nước, dinh dưỡng, bám chắc vào đất và nuôi hoa, nuôi trái một cách ổn định. Ngược lại, khi rễ yếu, những vấn đề như vàng lá, rụng trái non, cháy lá, suy cây sau thu hoạch… hầu như không cách nào xử lý dứt điểm nếu chỉ chăm chăm phun trên lá.

Hệ rễ là bộ phận ít được nhìn thấy nhưng lại quyết định rất lớn đến sinh trưởng và năng suất của cây trồng. Rễ khỏe thì cây mới đứng vững, tìm được nước trong mùa khô, hấp thu dinh dưỡng hiệu quả và chống chịu tốt trước biến động của thời tiết. Khi hệ rễ suy yếu, mọi nỗ lực bón phân trên mặt đất thường chỉ cho kết quả tạm bợ, vì nền tảng bên dưới không còn đủ sức đáp ứng.

Hô hấp rễ là một trong những hoạt động sống quan trọng nhất của cây trồng, dù thường bị bỏ qua vì diễn ra âm thầm dưới mặt đất. Từng tế bào rễ phải tạo ra đủ năng lượng dưới dạng ATP thì mới có thể hút nước, vận chuyển ion khoáng, tổng hợp tế bào mới và phát triển rễ tơ. Nói cách khác, nếu rễ không hô hấp được thì mọi chức năng còn lại của rễ sẽ chậm lại hoặc dừng hẳn

Sau mưa lớn, đặc biệt ở những vùng đất nặng, đất thịt pha sét hoặc khu vực trồng thâm canh tưới bón dày, bộ rễ rất dễ rơi vào trạng thái nghẹt. Nước mưa lấp đầy các khe rỗng trong đất, oxy giảm đột ngột, rễ tơ non bị tổn thương, khả năng hấp thu dinh dưỡng suy giảm và nguy cơ thối rễ tăng lên rõ rệt. Nhiều vườn cây sau một, hai trận mưa to có thể chuyển từ trạng thái đang khỏe sang suy nhanh, lá vàng, rụng trái, cây đứng lại không bung đọt.

Đạm, lân và kali là ba dinh dưỡng khoáng cơ bản quyết định hầu hết các quá trình sinh trưởng của cây trồng. Đạm giúp cây phát triển thân lá, hình thành diệp lục và nhiều loại protein trong mô cây. Lân tham gia rất mạnh vào quá trình phát triển rễ, phân hóa mầm hoa và chuyển hóa năng lượng. Kali giữ vai trò điều hòa vận chuyển dinh dưỡng, nâng cao chất lượng nông sản, tăng độ ngọt, màu sắc và khả năng bảo quản sau thu hoạch.

Trong nông nghiệp hiện đại, phân bón vi lượng dạng chelate ngày càng được nhắc đến nhiều hơn, đặc biệt trong các mô hình thâm canh, nhà màng và các cây trồng có giá trị cao như dưa lưới, cà chua, hồ tiêu, sầu riêng. Trên bao bì sản phẩm thường xuất hiện những cụm như Zn chelate, Fe chelate, Mn chelate, Ca chelate, khiến nhiều nông dân hiểu đơn giản là “dễ hấp thu hơn” nhưng chưa nắm rõ tại sao.

Trong đất có rất nhiều dạng vật chất khác nhau, từ khoáng, muối hòa tan, hợp chất hữu cơ cho đến các phân tử trung tính. Tuy nhiên, cây không “ăn” tất cả những thứ đó một cách tùy tiện. Hầu hết các nguyên tố dinh dưỡng mà cây sử dụng đều đi vào rễ dưới dạng ion mang điện, chứ không phải dạng phân tử trung hòa.

Thối rễ là một trong những nguyên nhân gây chết cây phổ biến nhất ở các loại cây trồng giá trị như sầu riêng, hồ tiêu, dưa lưới, cà chua. Cây có thể đang xanh tốt, chỉ sau một đợt mưa hoặc vài ngày thời tiết bất lợi là bắt đầu rũ lá, ngừng sinh trưởng, rụng trái và cuối cùng là chết cây. Phần lớn những trường hợp này đều có liên quan đến bệnh ở vùng rễ.

Ở vùng chóp rễ và dải rễ tơ, hoạt động phân chia tế bào diễn ra liên tục và với tốc độ rất cao. Chính khu vực này quyết định cây có đâm rễ mạnh hay không, rễ mới có mọc dài, xuyên đất tốt và hút dinh dưỡng hiệu quả hay không. Nếu vùng chóp rễ yếu, phân bào bị gián đoạn, bộ rễ sẽ trở nên ngắn, dễ gãy, khó phục hồi sau mỗi đợt stress.