Nông nghiệp thế giới đang bước vào một giai đoạn chuyển mình sâu sắc.
Từ chỗ tập trung vào việc tăng sản lượng bằng mọi giá, các quốc gia nông nghiệp lớn đã và đang dịch chuyển sang hướng nâng cao hiệu quả sản xuất bền vững – nơi sức khỏe cây trồng, hệ sinh thái đất và an toàn thực phẩm được đặt lên hàng đầu.
Trong bối cảnh đó, biostimulant (chất kích thích sinh học) nổi lên như một giải pháp chiến lược mới.
Khác với phân bón hay thuốc bảo vệ thực vật truyền thống, biostimulant hoạt động bằng cách kích hoạt các cơ chế sinh lý tự nhiên bên trong cây, giúp cây trồng hấp thu dinh dưỡng hiệu quả hơn, tăng khả năng chống chịu stress và phát triển bền vững mà không làm tổn hại đến môi trường.
Từ châu Âu, Mỹ đến châu Á, xu hướng phát triển và ứng dụng biostimulant đang tăng trưởng mạnh mẽ.
Không chỉ là một giải pháp công nghệ sinh học nhẹ nhàng, biostimulant còn được kỳ vọng trở thành một trong những trụ cột chính của nền nông nghiệp xanh trong tương lai.
Vậy, vì sao biostimulant lại được đẩy mạnh phát triển? Các xu hướng công nghệ mới đang định hình lĩnh vực này ra sao? Và nông nghiệp Việt Nam sẽ nắm bắt cơ hội này như thế nào?
Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong phần tiếp theo.
1️⃣ Từ nhu cầu thực tiễn: Vì sao thế giới đẩy mạnh Biostimulant?
Sự phát triển nhanh chóng của biostimulant trong nông nghiệp hiện nay không phải là ngẫu nhiên, mà bắt nguồn từ những nhu cầu thực tiễn cấp bách của toàn cầu.
Khi những thách thức môi trường và yêu cầu thị trường ngày càng gay gắt, biostimulant đã chứng minh rằng nó không chỉ là một giải pháp hỗ trợ, mà còn là một phần thiết yếu trong mô hình canh tác bền vững.
Có thể điểm qua những nguyên nhân nổi bật thúc đẩy xu hướng này:
1.1 Sức ép từ yêu cầu sản xuất nông sản sạch và an toàn
Người tiêu dùng trên thế giới ngày càng quan tâm hơn đến chất lượng thực phẩm – không chỉ về hình thức, mà còn về mức độ an toàn đối với sức khỏe.
Các thị trường lớn như EU, Hoa Kỳ, Nhật Bản yêu cầu nông sản phải đạt các tiêu chuẩn nghiêm ngặt về dư lượng hóa chất, chất lượng hữu cơ, và truy xuất nguồn gốc.
Trong bối cảnh đó, biostimulant – với cơ chế kích thích tự nhiên, không để lại tồn dư độc hại – trở thành lựa chọn lý tưởng để giúp cây trồng phát triển khỏe mạnh mà vẫn đảm bảo tiêu chuẩn an toàn thực phẩm.
1.2 Quy định siết chặt về tồn dư hóa chất nông nghiệp
Các quy định quốc tế ngày càng hạn chế việc sử dụng phân bón hóa học và thuốc BVTV có độc tính cao.
Nhiều hoạt chất vốn phổ biến trước đây đã bị cấm hoặc hạn chế nghiêm ngặt (ví dụ: các nhóm thuốc trừ sâu gốc phospho hữu cơ, thuốc cỏ paraquat…).
Biostimulant, nhờ không chứa các thành phần độc hại, không chỉ giúp nông dân tuân thủ quy định mà còn tăng khả năng xuất khẩu nông sản sang các thị trường khó tính.
1.3 Tác động của biến đổi khí hậu lên sản xuất nông nghiệp
Nhiệt độ toàn cầu tăng cao, hạn hán kéo dài, nước biển dâng và sự bất ổn thời tiết đang khiến ngành nông nghiệp chịu những áp lực lớn chưa từng có.
Cây trồng phải đối mặt với nhiều dạng stress: khô hạn, mặn hóa, nóng sốc, mưa ngập thất thường…
Biostimulant đã chứng minh khả năng giúp cây:
- Tăng cường hệ rễ để tìm kiếm nước sâu hơn trong mùa khô.
- Ổn định hoạt động enzyme nội bào để chống sốc nhiệt.
- Kích thích tổng hợp chất chống oxy hóa tự nhiên, giúp cây phục hồi nhanh sau tổn thương.
1.4 Suy thoái tài nguyên đất và nước
Sau nhiều thập kỷ khai thác nông nghiệp thâm canh dựa trên hóa chất, đất đai tại nhiều khu vực đang dần mất khả năng sản xuất tự nhiên: mất mùn, chai hóa, giảm vi sinh vật có lợi.
Nguồn nước tưới bị ô nhiễm bởi phân hóa học, thuốc trừ sâu cũng ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường.
Biostimulant, đặc biệt là các dòng humic, fulvic acid và vi sinh vật có lợi, giúp:
- Cải thiện cấu trúc đất, phục hồi hệ vi sinh đất khỏe mạnh.
- Tăng khả năng giữ nước và dinh dưỡng trong đất.
- Giảm nhu cầu sử dụng hóa chất, từ đó bảo vệ nguồn tài nguyên lâu dài.
2️⃣ Các xu hướng lớn trong phát triển Biostimulant toàn cầu
Khi nhu cầu về biostimulant ngày càng tăng cao, ngành công nghiệp này cũng chứng kiến những sự thay đổi sâu sắc trong cách nghiên cứu, sản xuất và ứng dụng sản phẩm.
Dưới đây là những xu hướng lớn đang định hình sự phát triển của biostimulant trên toàn cầu:
2.1 Tăng cường nguồn gốc tự nhiên, hữu cơ
Một trong những xu hướng nổi bật là ưu tiên sử dụng nguyên liệu tự nhiên, an toàn sinh học.
Các nhà sản xuất biostimulant tập trung khai thác:
- Rong biển, giàu hormone thực vật tự nhiên như auxin, cytokinin.
- Vi sinh vật có lợi như Bacillus, Trichoderma, Azospirillum.
- Acid amin thực vật từ quá trình thủy phân enzyme tự nhiên.
- Chitosan, oligosaccharide chiết xuất từ tảo biển, vỏ tôm…
Mục tiêu là tạo ra các sản phẩm vừa hiệu quả vừa đáp ứng các tiêu chuẩn Organic, hữu cơ sinh học và thân thiện môi trường.
2.2 Đẩy mạnh Biostimulant vi sinh vật
Vi sinh vật đang trở thành “trái tim mới” của ngành biostimulant hiện đại.
Các công ty đang đầu tư mạnh vào:
- Tuyển chọn các chủng vi sinh vật đặc hiệu phù hợp với từng loại đất, từng loài cây trồng.
- Kết hợp nhiều chủng vi sinh vật trong cùng một sản phẩm để tạo ra hệ cộng sinh phức hợp, tối ưu hiệu quả.
Ví dụ, sản phẩm chứa Trichoderma không chỉ kích thích rễ phát triển mà còn giúp cây đối kháng với nấm bệnh gây thối rễ, héo rũ.
2.3 Tích hợp đa chức năng trong một sản phẩm
Thay vì chỉ tập trung vào một tác dụng duy nhất như kích thích ra rễ hoặc chống hạn, các sản phẩm biostimulant thế hệ mới thường tích hợp đa chức năng:
- Kích thích sinh trưởng + tăng sức chống chịu stress + hỗ trợ sức đề kháng với bệnh hại.
- Ví dụ: sản phẩm kết hợp acid amin + rong biển + vi sinh vật đối kháng.
Sự tích hợp này giúp nông dân sử dụng thuận tiện hơn và giảm số lần phun/xử lý, tiết kiệm chi phí và công lao động.
2.4 Phát triển công nghệ sản xuất Biostimulant cao cấp
Để tăng hiệu quả sinh học và độ ổn định của sản phẩm, nhiều công nghệ mới đã được ứng dụng:
- Công nghệ chiết lạnh: Giữ nguyên hoạt chất sinh học nhạy cảm trong rong biển, thực vật.
- Công nghệ nano: Giúp dẫn truyền hoạt chất nhanh hơn, hiệu quả thẩm thấu vào mô cây cao hơn.
- Tự động hóa – số hóa quy trình kiểm định: Đảm bảo tính đồng nhất và chất lượng lô sản phẩm.
Những bước tiến này không chỉ giúp tăng hiệu quả thực tế mà còn tạo tiền đề để biostimulant tiếp cận những thị trường khó tính như châu Âu, Mỹ, Nhật Bản.
3️⃣ Tác động của xu hướng Biostimulant đến nông nghiệp Việt Nam
Trong làn sóng chuyển dịch toàn cầu về nông nghiệp bền vững, nông nghiệp Việt Nam cũng đang chịu những tác động rõ rệt từ xu hướng phát triển Biostimulant.
Cả ở góc độ cơ hội lẫn thách thức, Biostimulant đang từng bước định hình lại cách tiếp cận của người nông dân và doanh nghiệp trong sản xuất nông sản.
3.1 Cơ hội lớn cho ngành nông nghiệp Việt Nam
- Giảm phụ thuộc vào phân bón hóa học và thuốc BVTV: Biostimulant giúp cây trồng khỏe mạnh tự nhiên, từ đó giảm nhu cầu dùng hóa chất mạnh. Đây là xu hướng tất yếu để đáp ứng các yêu cầu khắt khe về an toàn thực phẩm trong và ngoài nước.
- Tăng khả năng cạnh tranh nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế: Các sản phẩm đạt chứng nhận VietGAP, GlobalGAP, Organic… sẽ dễ dàng được chấp nhận hơn nếu quy trình canh tác hạn chế hóa chất và ưu tiên sử dụng biostimulant.
- Cải thiện sức khỏe đất – cây – môi trường lâu dài: Việc sử dụng biostimulant chứa humic, fulvic và vi sinh vật giúp phục hồi đất bạc màu, duy trì hệ sinh thái đất đa dạng và cân bằng hơn.
- Phát triển nông nghiệp bền vững thích ứng với biến đổi khí hậu: Biostimulant hỗ trợ cây trồng chống chịu tốt hơn với hạn mặn, nóng sốc, ngập úng – những hiện tượng ngày càng phổ biến ở Việt Nam.
3.2 Những thách thức cần vượt qua
- Giá thành sản phẩm còn cao: Nhiều sản phẩm biostimulant chất lượng nhập khẩu hiện nay có giá cao hơn phân bón hoặc thuốc BVTV truyền thống, khiến nông dân còn e dè khi chuyển đổi.
- Thị trường sản phẩm còn nhiễu loạn: Tình trạng hàng trôi nổi, pha loãng, không đạt tiêu chuẩn vẫn tồn tại, gây mất niềm tin cho người dùng và ảnh hưởng đến uy tín chung của ngành.
- Thiếu kiến thức kỹ thuật ứng dụng: Nhiều nông dân còn chưa hiểu rõ cơ chế hoạt động của biostimulant, dẫn đến cách dùng sai (ví dụ: phun quá liều, phun không đúng giai đoạn, phối trộn không phù hợp…).
- Thiếu chính sách hỗ trợ và khuyến khích: So với các quốc gia khác, Việt Nam còn thiếu các chương trình đào tạo, hỗ trợ tài chính hoặc xúc tiến thương mại cho sản phẩm biostimulant.
Nhìn chung, nếu có định hướng đúng, tận dụng tốt các cơ hội và từng bước vượt qua những thách thức, nông nghiệp Việt Nam hoàn toàn có thể tận dụng làn sóng Biostimulant để nâng cao giá trị sản phẩm, bảo vệ tài nguyên và tăng khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu.
4️⃣ Dự báo tương lai: Biostimulant sẽ phát triển theo những hướng nào?
Khi vai trò của Biostimulant ngày càng được khẳng định trên bản đồ nông nghiệp toàn cầu, các xu hướng phát triển trong tương lai cũng đang dần hình thành rõ nét hơn.
Không chỉ dừng lại ở việc hỗ trợ cây trồng khỏe mạnh, biostimulant còn được kỳ vọng sẽ tham gia sâu hơn vào việc thiết lập một hệ sinh thái nông nghiệp bền vững và thông minh.
Dưới đây là những định hướng chính trong tương lai gần:
4.1 Phát triển các dòng Biostimulant chuyên biệt theo cây trồng và giai đoạn sinh trưởng
- Các sản phẩm Biostimulant thế hệ mới sẽ không còn “đa dụng chung” cho mọi loại cây.
- Thay vào đó, sẽ có những dòng biostimulant thiết kế riêng cho từng nhóm cây trồng (cây ăn trái, cây công nghiệp, rau màu, hoa kiểng…) và từng giai đoạn sinh trưởng (ra rễ, ra hoa, nuôi trái, phục hồi sau stress).
Ví dụ: Biostimulant dành riêng cho sầu riêng ở giai đoạn trước ra hoa sẽ khác với sản phẩm dùng để nuôi trái hoặc phục hồi sau thu hoạch.
4.2 Ứng dụng AI, Big Data trong tối ưu hóa công thức và tư vấn sử dụng
Các tập đoàn lớn đang đầu tư vào việc kết hợp Biostimulant với dữ liệu lớn (Big Data) để phân tích:
- Điều kiện đất đai
- Khí hậu từng vùng
- Đặc điểm sinh trưởng từng giống cây trồng
Từ đó, xây dựng công thức biostimulant tối ưu cho từng khu vực và tư vấn lịch trình sử dụng thông minh (qua app hoặc phần mềm quản lý trang trại).
Đây sẽ là bước tiến lớn, giúp biostimulant thực sự “may đo” theo nhu cầu thực tế thay vì dùng đại trà.
4.3 Kết hợp Biostimulant với mô hình nông nghiệp tuần hoàn
Nông nghiệp tuần hoàn (zero-waste farming) đang trở thành xu thế mới: tái sử dụng phụ phẩm nông nghiệp, tối ưu tài nguyên nước – đất, giảm lượng khí thải carbon.
Biostimulant đóng vai trò trung tâm trong mô hình này:
- Tái tạo đất tự nhiên mà không cần hóa chất nặng.
- Giúp cây trồng thích nghi nhanh hơn trong điều kiện tài nguyên hạn chế.
- Các trang trại hữu cơ, canh tác tái sinh (regenerative agriculture) sẽ tích hợp biostimulant như một phần không thể thiếu.
4.4 Chính sách hỗ trợ và khuyến khích từ chính phủ
Nhiều quốc gia như Pháp, Tây Ban Nha, Hoa Kỳ đã đưa biostimulant vào chương trình phát triển nông nghiệp bền vững cấp quốc gia.
Dự báo trong tương lai gần, Việt Nam cũng sẽ xây dựng những chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất và sử dụng biostimulant:
- Hỗ trợ nghiên cứu nội địa hóa công nghệ.
- Khuyến khích doanh nghiệp và nông dân sử dụng sản phẩm biostimulant đạt chuẩn.
- Đưa biostimulant vào bộ tiêu chí đánh giá mô hình nông nghiệp sạch, hữu cơ.
Tổng kết
Sự phát triển mạnh mẽ của biostimulant không chỉ phản ánh những thay đổi trong công nghệ sản xuất nông nghiệp, mà còn cho thấy sự chuyển dịch sâu sắc trong tư duy canh tác của nhân loại: từ việc khai thác tối đa tài nguyên thiên nhiên, sang việc tôn trọng, phục hồi và đồng hành cùng hệ sinh thái.
Trong kỷ nguyên nông nghiệp bền vững, biostimulant đang dần trở thành chìa khóa vàng giúp cây trồng không chỉ sống sót trước áp lực môi trường mà còn phát triển mạnh mẽ, bền vững hơn theo cách tự nhiên nhất.
Những xu hướng như ưu tiên nguồn gốc tự nhiên, phát triển biostimulant vi sinh vật, tích hợp đa chức năng và ứng dụng công nghệ cao cho thấy ngành này vẫn còn tiềm năng phát triển rất rộng mở trong tương lai.
Đối với Việt Nam, đây là cơ hội lớn để nâng cao giá trị nông sản, bảo vệ tài nguyên đất – nước, đồng thời từng bước xây dựng vị thế vững chắc trong chuỗi cung ứng nông sản sạch toàn cầu.
Tuy nhiên, để tận dụng tốt xu thế này, cần sự vào cuộc đồng bộ từ doanh nghiệp, nhà khoa học, nhà quản lý đến người sản xuất — với một chiến lược dài hạn, bài bản và khoa học.
Trong tương lai gần, biostimulant sẽ không chỉ là sự lựa chọn, mà sẽ trở thành một phần tất yếu trong mọi quy trình canh tác nông nghiệp hiện đại.
⏩⏩ Mời quý vị và các bạn quan tâm theo dõi các nền tảng truyền thông để tìm hiểu, trao đổi và chia sẻ thêm về các kinh nghiệm trong đầu tư và sản xuất nông nghiệp cùng cộng đồng và chuyên gia tại:
- Youtube: Youtube.com/@Kythuattrongcayvn
- Facebook Page: Facebook.com/kythuattrongcay.vn/
- Facebook Group: Facebook.com/6441565519262518
- Tiktok: Tiktok.com/@kythuattrongcay.vn
