Phân bón lá từ lâu đã trở thành công cụ hữu hiệu giúp bổ sung nhanh dinh dưỡng cho cây trồng, đặc biệt là trong những giai đoạn nhạy cảm như ra hoa, nuôi trái hoặc hồi phục sau stress. Tuy nhiên, trên thực tế canh tác cà chua, không ít nhà vườn đã gặp phải hiện tượng lá bị cháy sau khi phun phân bón lá, khiến cây bị tổn thương và thậm chí ảnh hưởng đến năng suất cuối vụ.

Hiện tượng cháy lá thường biểu hiện bằng các vệt cháy khô ở mép lá, lá co quắp hoặc có những mảng loang màu nâu xám. Không ít người nhầm lẫn đây là biểu hiện của sâu bệnh hay chất lượng phân bón kém. Nhưng thực tế, phần lớn các trường hợp này đến từ lỗi kỹ thuật trong quá trình pha và phun, hoặc sử dụng sản phẩm không phù hợp với điều kiện thời tiết, độ tuổi cây, thậm chí là nguồn nước.

Để tránh lặp lại những sai lầm này và sử dụng phân bón lá một cách hiệu quả, chúng ta cần hiểu rõ nguyên nhân thật sự đằng sau hiện tượng cháy lá và các biện pháp khắc phục phù hợp.

Phun phân vào thời điểm nắng gắt hoặc khi lá đang khô hạn

Một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây cháy lá là việc phun phân bón lá vào lúc trời nắng hoặc khi cây đang thiếu nước. Trong điều kiện nhiệt độ cao, hơi nước bốc hơi nhanh khiến các muối khoáng trong phân kết tinh lại trên bề mặt lá. Những tinh thể này hút nước ngược từ mô lá ra ngoài, gây ra hiện tượng cháy sinh lý.

Tương tự, nếu cây đang trong tình trạng khô hạn, các tế bào lá thiếu sức đề kháng sẽ dễ tổn thương hơn khi tiếp xúc với phân bón. Dù chỉ phun ở nồng độ thông thường, nhưng lá vẫn có thể bị cháy do lớp biểu bì mất khả năng điều tiết.

Khuyến nghị:

• Nên phun vào sáng sớm hoặc chiều mát, khi nhiệt độ dưới 30°C.
• Tránh phun vào những ngày cây vừa héo rũ, thiếu nước kéo dài hoặc vừa qua đợt nắng nóng.

Sử dụng nước không phù hợp (quá cứng, chứa sắt, pH lệch)

Nguồn nước dùng để pha phân bón lá có vai trò rất quan trọng nhưng lại thường bị bỏ qua. Nước giếng khoan, nước chứa nhiều sắt, canxi hoặc có pH quá cao có thể làm biến đổi cấu trúc phân bón, gây kết tủa hoặc sinh ra các ion phản ứng mạnh với mô lá. Hậu quả là khi phun lên cây, hỗn hợp không còn ở trạng thái ổn định mà trở nên “ăn mòn nhẹ”, gây tổn thương mô lá.

Thậm chí, một số loại nước giếng nhiễm phèn có thể gây hiện tượng cháy loang không đều, thường xuất hiện ở mép lá hoặc mặt dưới lá non – nơi nhạy cảm nhất với hóa chất.

Khuyến nghị:

• Kiểm tra pH và độ cứng nước trước khi pha phân bón lá.
• Sử dụng nước sạch, nước lọc hoặc ít nhất là nước đã qua xử lý lắng phèn – khử sắt nếu dùng giếng khoan.
• Nếu nghi ngờ nước gây ảnh hưởng, nên thử phun một vài cây trước khi áp dụng diện rộng.

Phối sai loại phân, gây phản ứng mạnh

Một sai lầm thường gặp trong quá trình phun phân bón lá là kết hợp nhiều sản phẩm không tương thích, đặc biệt giữa các loại có tính axit và kiềm, hoặc giữa phân bón và thuốc bảo vệ thực vật. Những hỗn hợp này có thể tạo ra phản ứng hóa học ngay trong bình pha, sinh nhiệt, kết tủa hoặc tạo ra các chất trung gian có tính oxy hóa cao. Khi phun lên lá, các chất này dễ gây bỏng bề mặt, khiến lá co quắp, cháy khô hoặc hoại tử nhanh chóng.

Ngoài ra, việc kết hợp các vi lượng như đồng, sắt, mangan trong cùng một lần phun mà không điều chỉnh liều lượng phù hợp cũng có thể gây “quá tải” ion kim loại cho mô lá.

Khuyến nghị:

• Không trộn lẫn tùy tiện nhiều loại phân bón hoặc thuốc với nhau trong một lần phun.
• Nếu bắt buộc phối hợp, nên thử pha lượng nhỏ trước và quan sát trong 24 giờ.
• Luôn tham khảo khuyến cáo kỹ thuật hoặc ý kiến chuyên gia trước khi phối hợp các sản phẩm.

Cách phòng tránh và khắc phục khi cây bị cháy lá do phân bón

Khi đã xảy ra hiện tượng cháy lá, việc xử lý kịp thời có thể giúp cây hạn chế mất sức và phục hồi nhanh hơn:

Ngưng toàn bộ các hoạt chất dạng muối hoặc phân đậm đặc trong vòng 3–5 ngày, chỉ duy trì tưới nước đều để làm dịu mô lá.

Không nên phun thêm thuốc kích thích trong giai đoạn lá đang bị tổn thương vì dễ gây phản ứng chéo hoặc làm tình trạng nặng thêm.

Cắt bỏ các lá bị cháy nặng, tránh để vi khuẩn hoặc nấm tấn công qua vết thương.

Sau khi cây hồi phục, có thể bổ sung amino acid hoặc dịch chiết rong biển nồng độ thấp giúp phục hồi mô và tăng sức đề kháng.

Về mặt phòng ngừa, nhà vườn nên xây dựng quy trình phun phân bài bản, có kiểm soát nguồn nước, thời điểm phun và tương tác giữa các loại sản phẩm. Nếu kỹ thuật được áp dụng đúng, phân bón lá sẽ phát huy hiệu quả tối đa mà không gây hại cho cây.

Tổng kết

Phân bón lá là công cụ hữu hiệu giúp bổ sung dinh dưỡng nhanh cho cây cà chua, đặc biệt trong các giai đoạn quan trọng như ra hoa, đậu trái và nuôi trái. Tuy nhiên, nếu sử dụng sai cách, sản phẩm này có thể gây tác dụng ngược như hiện tượng cháy lá, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng quang hợp và năng suất trái.

Để tránh rủi ro, nhà vườn cần đặc biệt chú ý đến liều lượng, thời điểm phun, cách phối hợp sản phẩm và chất lượng nước sử dụng. Một quy trình phun bài bản không chỉ giúp cây hấp thu tốt hơn mà còn đảm bảo an toàn cho bộ lá, bảo vệ “nhà máy sản xuất” quan trọng nhất của cây cà chua.

Hãy coi mỗi lần phun phân bón lá là một can thiệp tinh tế, đòi hỏi sự hiểu biết và kiểm soát chặt chẽ. Khi làm đúng, cây không chỉ xanh khỏe mà còn cho ra những lứa trái đồng đều, đẹp mã, bền vỏ và giữ được chất lượng sau thu hoạch.

 

⏩⏩ Mời quý vị và các bạn quan tâm theo dõi các nền tảng truyền thông để tìm hiểu, trao đổi và chia sẻ thêm về các kinh nghiệm trong đầu tư và sản xuất nông nghiệp cùng cộng đồng và chuyên gia tại:

• Youtube: Youtube.com/@Kythuattrongcayvn
• Facebook Page: Facebook.com/kythuattrongcay.vn/
• Facebook Group: Facebook.com/6441565519262518
• Tiktok: Tiktok.com/@kythuattrongcay.vn