Trong canh tác dưa lưới và các loại rau màu trong nhà màng, việc tối ưu hóa dinh dưỡng không chỉ dừng lại ở các nguyên tố đa lượng như đạm, lân, kali, mà còn cần chú trọng đến các chất có vai trò cấu trúc như Silic. Đây là yếu tố dinh dưỡng thường bị xem nhẹ, nhưng lại có ảnh hưởng rõ rệt đến độ cứng mô lá, khả năng chống đỡ mô vỏ trái, và sức đề kháng tổng thể của cây trồng trước điều kiện bất lợi.
Với những lợi ích đó, Silic ngày càng được bổ sung rộng rãi trong các mô hình nhà màng. Tuy nhiên, một câu hỏi thường gặp là: nên tưới Silic vào gốc hay phun trực tiếp lên lá và trái? Mỗi phương pháp đều có ưu và nhược điểm riêng, liên quan đến tốc độ tác động, mức độ hấp thu và điều kiện khí hậu bên trong nhà màng.
Bài viết này sẽ phân tích đặc điểm từng hình thức sử dụng Silic, từ đó giúp nhà vườn lựa chọn cách làm phù hợp nhất với từng giai đoạn sinh trưởng của cây và điều kiện canh tác cụ thể.
Hiểu rõ mục tiêu khi sử dụng Silic trong nhà màng
Trước khi lựa chọn hình thức tưới hay phun, điều quan trọng đầu tiên là xác định mục tiêu cụ thể khi bổ sung Silic. Trong nhà màng, Silic thường được sử dụng để hướng đến ba mục tiêu chính:
Tăng cứng mô lá, giúp cây vững chắc, hạn chế đổ ngã trong điều kiện nhiệt ẩm cao.
Tăng độ dày thành tế bào và mô vỏ trái, góp phần giảm nứt trái, mất nước hoặc biến dạng.
Hỗ trợ cây chống lại áp lực từ sâu bệnh và môi trường, đặc biệt là trong giai đoạn phát triển nhanh.
Tùy theo từng mục tiêu cụ thể, hình thức sử dụng Silic cũng sẽ có những yêu cầu khác nhau về vị trí tác động và thời điểm sử dụng. Ví dụ, nếu cần bổ sung Silic để tăng cứng lá non ở giai đoạn đầu, phun qua lá có thể phát huy hiệu quả nhanh hơn. Ngược lại, nếu mục tiêu là cải thiện cấu trúc mô vỏ và vận chuyển nội tại, việc tưới gốc sẽ giúp Silic hấp thu bền vững hơn qua hệ rễ.
Ưu và nhược điểm của phun Silic trong nhà màng
Ưu điểm:
Phun qua lá là cách nhanh chóng nhất để đưa Silic đến trực tiếp vị trí cần thiết, đặc biệt là mô lá non và vỏ trái đang phát triển. Trong điều kiện nhà màng, môi trường tương đối ổn định, ít mưa rửa trôi, nên hiệu quả hấp thụ qua lá có thể được duy trì tốt hơn so với ngoài trời. Phun Silic giúp tăng khả năng bảo vệ mô biểu bì, giảm tổn thương do va chạm hoặc thay đổi nhiệt độ đột ngột, vốn là yếu tố thường gặp trong các mô hình trồng dưa, ớt hoặc cà chua trong nhà kính.
Nhược điểm:
Tuy nhiên, hiệu quả của việc phun Silic qua lá vẫn chịu giới hạn bởi khả năng hấp thu của biểu bì và tốc độ vận chuyển bên trong mô cây. Silic là nguyên tố ít di động, nên dù phun đều nhưng không phải phần nào của cây cũng hấp thu và phân phối tốt. Ngoài ra, nếu phun liên tục trong điều kiện ẩm cao, không khí tù đọng, cây có thể gặp nguy cơ phát sinh nấm bệnh ở các vị trí đọng nước trên lá hoặc cuống trái.
Ưu và nhược điểm của tưới Silic trong nhà màng
Ưu điểm:
Tưới gốc Silic mang lại hiệu quả ổn định và bền vững, nhất là trong mô hình nhà màng có hệ thống tưới nhỏ giọt. Silic được rễ hấp thu và vận chuyển vào mô cây trong suốt quá trình sinh trưởng, giúp xây dựng cấu trúc mô vững chắc từ bên trong. Đây là phương pháp đặc biệt hiệu quả trong giai đoạn nuôi trái, khi cây cần tăng khả năng chịu áp lực cơ học từ sự phát triển kích thước nhanh. Ngoài ra, việc tưới Silic còn giảm thiểu rủi ro cháy lá, đọng sương hoặc lây nhiễm bệnh qua bề mặt lá như khi phun.
Nhược điểm:
Hạn chế lớn nhất của tưới Silic là khả năng bị khóa lại trong đất nếu chọn sai dạng phân. Trong điều kiện pH đất không phù hợp, Silic có thể kết tủa hoặc bị hấp phụ vào keo đất, làm giảm khả năng hấp thu của cây. Ngoài ra, tác động của tưới Silic không thể hiện rõ rệt ngay lập tức như phun qua lá, nên đòi hỏi người trồng cần theo dõi và điều chỉnh lịch bón hợp lý theo giai đoạn.
Nên chọn phun hay tưới? Gợi ý sử dụng Silic theo từng giai đoạn
Không có một phương pháp duy nhất phù hợp cho mọi thời điểm. Thay vào đó, nên linh hoạt kết hợp giữa phun và tưới Silic tùy theo giai đoạn sinh trưởng và mục tiêu canh tác.
Giai đoạn cây con và ra hoa:
Ở giai đoạn này, bộ rễ chưa phát triển hoàn chỉnh, việc tưới Silic có thể chưa mang lại hiệu quả tối ưu. Phun qua lá là lựa chọn phù hợp để nhanh chóng củng cố mô lá, tăng sức đề kháng sớm, đặc biệt khi gặp thời tiết bất lợi hoặc sâu bệnh tấn công.
Giai đoạn nuôi trái:
Tưới gốc Silic nên là phương án chính để cung cấp liên tục cho cây. Đây là thời kỳ mà trái dưa phát triển kích thước mạnh, đòi hỏi mô vỏ phải đủ dẻo và bền để chống nứt, chống mất nước. Phun bổ sung chỉ nên thực hiện định kỳ 7–10 ngày/lần với nồng độ thấp, tránh phun khi độ ẩm cao trong nhà màng.
Giai đoạn gần thu hoạch:
Lúc này, nên giảm phun lá, tập trung tưới Silic ở mức nhẹ để giữ độ giòn, dai của vỏ mà không làm ảnh hưởng đến vị ngọt hoặc dư lượng trên trái. Nếu cần điều chỉnh độ bóng vỏ hoặc hạn chế nứt sau mưa, có thể kết hợp với phun Bo ở liều thấp để hỗ trợ cấu trúc mô.
Kết luận
Trong hệ thống trồng dưa lưới nhà màng, việc sử dụng phân bón Silic không chỉ đơn thuần là lựa chọn giữa phun hay tưới, mà còn là sự cân nhắc hài hòa giữa mục tiêu sinh lý của cây, giai đoạn phát triển và điều kiện thực tế tại vườn. Phun qua lá giúp đáp ứng nhanh trong các tình huống khẩn cấp hoặc giai đoạn mẫn cảm, trong khi tưới gốc là phương thức bền vững để xây dựng sức đề kháng và cấu trúc mô bền vững từ bên trong.
Điều quan trọng là không tuyệt đối hóa một phương pháp nào, mà nên linh hoạt kết hợp cả hai cách, tùy thời điểm, tùy nhu cầu. Với cách tiếp cận này, nông dân không chỉ đạt hiệu quả cao hơn về năng suất và chất lượng trái mà còn kiểm soát tốt chi phí và tối ưu hóa quy trình canh tác trong môi trường nhà màng vốn khắt khe và dễ biến động.
⏩⏩ Mời quý vị và các bạn quan tâm theo dõi các nền tảng truyền thông để tìm hiểu, trao đổi và chia sẻ thêm về các kinh nghiệm trong đầu tư và sản xuất nông nghiệp cùng cộng đồng và chuyên gia tại:
- Youtube: Youtube.com/@Kythuattrongcayvn
- Facebook Page: Facebook.com/kythuattrongcay.vn/
- Facebook Group: Facebook.com/6441565519262518
- Tiktok: Tiktok.com/@kythuattrongcay.vn
