Sau khi hoa rụng, trái bắt đầu hình thành – ai cũng nghĩ rằng “cây đã ổn rồi“. Nhưng thực tế, giai đoạn trái non từ 5–20 ngày tuổi lại chính là lúc tỷ lệ rụng cao nhất nếu không chăm sóc đúng cách. Cây có thể rụng sinh lý tự nhiên – để chọn lọc số trái phù hợp. Nhưng nếu trái rụng kéo dài, rụng trái lớn, cuống teo… thì rất có thể nguyên nhân không còn là “sinh lý”, mà do thiếu dưỡng – nội sinh rối – cây suy sau hoa.
Vậy sau khi hoa đậu, phác đồ chăm sóc ra sao để cây giữ được trái non ổn định? Bài viết này sẽ giúp bạn giữ lại tương lai của cả vụ mùa – từ tuần đầu tiên sau đậu.
1️⃣ Hiểu về giai đoạn “trái non – cửa ải sinh lý đầu tiên”
Giai đoạn sau đậu là lúc cây chuyển nội sinh từ sinh sản → nuôi dưỡng. Từ đây, trọng tâm không còn là “kích”, mà là duy trì – giữ – ổn định năng lượng nội tại.
Chuyển pha sinh lý: Căng thẳng ngầm mà cây không nói ra
Sau khi hoa đậu, cây phải:
- Chuyển từ hormone sinh sản (GA, Cytokinin) → sang hormone nuôi dưỡng (Auxin, ABA)
- Phân bố dinh dưỡng từ đọt – lá → sang trái non
- Khởi động lại rễ sau khi từng bị siết nước – nghỉ phát triển trong xử lý hoa
📌 Nếu cây không đủ sức thích nghi kịp với quá trình này, sẽ tự động rụng bớt trái để bảo toàn nguồn lực
Rủi ro lớn nhất ở giai đoạn này là gì?
- Trái non chưa phát triển đủ → cuống chưa vững
- Nguồn nuôi chưa đủ → cây “bỏ trái” để giữ thân
- Nội sinh lệch – rễ chưa hút tốt → trái rụng từng đợt kéo dài
🎯 Nắm được bản chất sinh lý sau đậu là bước đầu để giữ trái hiệu quả – giảm rụng đúng cách, đúng lúc, đúng nguyên nhân.
2️⃣ Các nguyên nhân phổ biến khiến trái non rụng sau đậu
Không phải tất cả hiện tượng rụng trái non đều là “tự nhiên”. Rất nhiều trường hợp là do cây không đủ sức nuôi, hoặc bị thiếu vi chất một cách âm thầm, khiến rụng xảy ra liên tục – kéo dài – khó kiểm soát. Dưới đây là 5 nhóm nguyên nhân phổ biến:
Thiếu năng lượng – cây chưa phục hồi sau ra hoa
- Cây vừa trải qua giai đoạn xử lý hoa (có thể siết nước, cắt đạm…)
- Nếu không được bổ sung dinh dưỡng kịp thời, cây sẽ thiếu nguyên liệu để khởi động lại quá trình nuôi quả
- Biểu hiện: trái không lớn lên sau đậu, cây héo nhẹ cuối ngày, lá có xu hướng mỏng và vàng nhẹ
📌 Đây là rụng do cây yếu – không đủ “xăng” để nuôi xe chạy tiếp
Thiếu vi lượng quan trọng – Bo, Canxi, Kali, Magie
📌 Đây là kiểu rụng rất dễ nhầm với rụng sinh lý – nhưng thực tế là rụng bệnh lý do thiếu dưỡng âm thầm
Thời tiết bất lợi (mưa – nắng gắt – lạnh đột ngột)
- Mưa sau khi hoa đậu → ẩm độ cao → cây rối nội sinh
- Nắng gắt → trái mất nước nhanh – mô non không đủ vững
- Trái nhỏ dễ sốc nhiệt → rụng đồng loạt sau 1–2 ngày
📌 Nếu rụng xảy ra sau đợt thời tiết bất thường → ưu tiên phục hồi nhanh bằng amino + Bo + đường hữu cơ
Bộ rễ chưa hoạt động tốt – đất bí – thiếu oxy
- Sau khi siết nước trong giai đoạn xử lý hoa, nếu không “mồi” lại rễ đúng lúc → cây không kịp hút dinh dưỡng nuôi trái
- Đất bí – thoát nước kém → rễ tạm ngưng hoạt động
- Biểu hiện: trái nhỏ, rụng lẻ tẻ kéo dài – cây nhìn “bình thường mà không nuôi được trái”
Áp lực sâu bệnh và côn trùng phá trái non
- Bọ trĩ, sâu đục trái, ruồi vàng… gây tổn thương cơ học → kích thích phản ứng rụng
- Một số loại nấm (Alternaria, Botrytis) tấn công mô cuống → làm cuống rụng dù trái đang phát triển bình thường
📌 Đây là nguyên nhân thứ phát – nhưng nếu không kiểm soát kịp sẽ làm rụng lan nhanh. Rụng sau đậu là kết quả của tổng hòa nhiều yếu tố – nhưng nếu bạn quan sát kỹ, bạn sẽ biết cây cần gì để giữ lại những gì đáng giữ.
3️⃣ Lịch chăm sóc và dinh dưỡng sau đậu – theo tuần
Giữ trái non không chỉ là “phun thuốc chống rụng”, mà là lịch trình nuôi dưỡng chủ động để cây không phải lựa chọn giữa “nuôi” và “bỏ”. Dưới đây là phác đồ theo tuần, áp dụng cho phần lớn cây ăn trái có chu kỳ dài ngày (sầu riêng, nhãn, xoài, bưởi…):
Tuần 1–2 sau đậu
Giai đoạn giữ phôi – tránh rụng sinh lý sớm
Mục tiêu:
- Ổn định nội sinh
- Củng cố mô trái
- Kích rễ phục hồi sau giai đoạn ra hoa
Phun qua lá:
- MKP (0-52-34) 0.5% + Bo 100–150 ppm
- Amino acid + Zn vi lượng nhẹ
- Rong biển hoặc đường hữu cơ nếu cây có biểu hiện thiếu năng lượng
Tưới gốc:
- Phân hữu cơ vi sinh + Lân + Kali tan (nếu đất cát hoặc cây yếu)
- Bổ sung nấm rễ hoặc humic để kích rễ trở lại
Tuần 3–4 sau đậu
Giai đoạn chốt trái – mô trái định hình, cuống bắt đầu phát triển
Mục tiêu:
- Củng cố thành tế bào trái non
- Tăng sức “giữ cuống”
- Cân bằng hormone giữ trái – ổn định quang hợp
Phun qua lá:
- Canxi + Bo (Ca 0.3%, Bo 100 ppm)
- K2SO4 (1–2%) + MgSO₄ 0.5% nếu trời nắng nóng
- Có thể dùng auxin liều thấp (NAA 5–10 ppm) nếu cây khỏe mà rụng kéo dài
Tưới gốc:
- Humic + Kali + ít đạm hữu cơ
- Đảm bảo độ ẩm đất ổn định – tránh khô, ngập thất thường
📝 Ghi chú quan trọng trong toàn bộ giai đoạn trái non:
- Không siết nước – không bón phân gốc mạnh nếu chưa có kiểm tra tình trạng rễ
- Tách riêng thuốc trừ sâu và dinh dưỡng giữ trái – không pha chung nếu chưa kiểm tra tương thích
- Theo dõi vườn hằng ngày – nếu thấy cuống trái chuyển vàng, thâm → xử lý ngay bằng Bo + đường + amino
🎯 Một lịch chăm trái bài bản sẽ giúp bạn giữ được nền tảng cho giai đoạn trái lớn – đồng đều – chắc – đạt phẩm chất thương mại.
Đề xuất sản phẩm tham khảo:
4️⃣ Lưu ý quan trọng để giảm rụng trái non
Giữ được trái non không chỉ phụ thuộc vào loại phân bón hay thuốc bạn dùng, mà quan trọng hơn là cách bạn điều phối toàn bộ sinh lý – môi trường – dinh dưỡng – thời điểm. Dưới đây là những nguyên tắc “vàng” cần đặc biệt lưu ý:
- Giữ cân bằng nước – tuyệt đối không để cây khát hay ngập
- Trái non rất nhạy cảm với mất nước hoặc úng rễ
- Sau đậu, rễ cần “chạy lại” – nếu gặp đất ẩm quá cao hoặc khô đột ngột → cây sốc → rụng trái
Giải pháp:
- Duy trì ẩm độ đất ổn định bằng rơm phủ, tưới đều
- Nếu có hệ thống tưới nhỏ giọt – nên tưới 2 lần/ngày vào sáng và chiều mát
Tán cây phải thông thoáng – đủ ánh sáng – hạn chế sốc nhiệt
- Tán rậm quá → thiếu quang hợp → nội sinh yếu → dễ rụng
- Nắng gắt chiếu trực tiếp vào trái → mô trái non dễ tổn thương
Giải pháp:
- Tỉa nhẹ lá che trái – nhưng không tạo khoảng trống lớn gây khô đọt
- Có thể sử dụng lưới che nhẹ ở các vườn bị nắng gắt (đặc biệt miền Trung)
Kiểm soát côn trùng và sâu bệnh đúng lúc
- Bọ trĩ, ruồi vàng, sâu đục trái, nấm hồng… là “kẻ giấu mặt” khiến trái rụng lén lút
- Không thấy rõ nhưng làm hư mô cuống → cây tự động bỏ trái
Giải pháp:
- Phòng định kỳ bằng các hoạt chất an toàn như Spinosad, Emamectin, Abamectin
- Tách riêng đợt phun dinh dưỡng và BVTV – không pha chung
Không lạm dụng chất giữ trái – đặc biệt auxin liều cao
- Auxin giúp giữ trái nhưng nếu dùng sai thời điểm hoặc quá liều sẽ làm cây rối nội sinh
- Một số cây sẽ phản ứng ngược bằng cách “bỏ hết trái” để tái cân bằng
Giải pháp:
- Chỉ dùng auxin liều thấp khi cây khỏe – trái đã đậu chắc
- Ưu tiên Bo – Ca – amino – đường để ổn định nhẹ nhàng nội sinh
Theo dõi phản ứng cây từng ngày – không áp dụng máy móc
- Mỗi năm – mỗi cây – mỗi đợt ra hoa đều khác nhau
- Nếu chỉ theo lịch cũ, dễ bỏ lỡ “cửa sổ phản ứng” tốt nhất
Giải pháp:
- Quan sát cuống trái, đọt, lá – nếu thấy cây đang “khựng lại” → hỗ trợ nhẹ ngay
- Sẵn sàng điều chỉnh công thức phun theo phản ứng thực tế
🎯 Giữ trái non không phải là “giữ bằng mọi giá”, mà là giữ bằng hiểu biết – bằng sự quan sát tinh tế và chăm sóc có chiến lược.
5️⃣ Kết luận: Trái non giữ được – vụ mùa giữ vững
Giữ được trái non không chỉ là chuyện “trái có rụng hay không” – mà là giữ lại thành quả của cả một chuỗi chăm sóc từ khi xử lý mầm hoa đến lúc hoa nở, đậu trái.
Trái non là nền móng của vụ mùa. Nếu để rụng ở giai đoạn này, cây vừa mất sức, vừa mất năng lượng đầu tư, còn người làm vườn thì mất kỳ vọng. Giai đoạn sau đậu cần sự chăm sóc có chiến lược:
- Quan sát kỹ phản ứng sinh lý của cây
- Cung cấp dinh dưỡng đúng lúc – đúng chất
- Ổn định môi trường – điều tiết nước, ánh sáng
- Hạn chế can thiệp quá mạnh – ưu tiên ổn định nội sinh bằng dinh dưỡng nhẹ
Sai lầm lớn nhất là xem nhẹ giai đoạn trái non – hoặc cố “chống rụng” bằng hóa chất mà không kiểm tra nội lực cây.
Làm nông hiện đại không phải là dùng nhiều thuốc – mà là hiểu cây muốn gì, lúc nào cần gì, và can thiệp đủ – không hơn, không thiếu.
⏩⏩ Mời quý vị và các bạn quan tâm theo dõi các nền tảng truyền thông để tìm hiểu, trao đổi và chia sẻ thêm về các kinh nghiệm trong đầu tư và sản xuất nông nghiệp cùng cộng đồng và chuyên gia tại:
- Youtube: Youtube.com/@Kythuattrongcayvn
- Facebook Page: Facebook.com/kythuattrongcay.vn/
- Facebook Group: Facebook.com/6441565519262518
- Tiktok: Tiktok.com/@kythuattrongcay.vn
