Phân bón lá được xem là giải pháp bổ sung dinh dưỡng nhanh, giúp cây trồng phục hồi và phát triển trong những giai đoạn quan trọng. Tuy nhiên, thực tế không ít trường hợp nông dân gặp phải tình trạng cháy lá, hỏng hoa hoặc rụng trái sau khi phun. Nguyên nhân chủ yếu không nằm ở chất lượng sản phẩm, mà đến từ cách pha và sử dụng không đúng kỹ thuật.
Câu hỏi đặt ra là: pha phân bón lá thế nào để tránh hiện tượng cháy lá?. Việc nắm vững nguyên nhân, nguyên tắc và kinh nghiệm pha chế không chỉ giúp bảo vệ cây trồng, mà còn tối ưu hiệu quả và tiết kiệm chi phí trong canh tác.
Nguyên nhân gây cháy lá khi phun phân bón lá
Hiện tượng cháy lá khi phun phân bón lá là tình trạng khá phổ biến, đặc biệt khi người trồng chưa tuân thủ đúng kỹ thuật. Một số nguyên nhân thường gặp bao gồm:
Thứ nhất, pha dung dịch quá đậm đặc. Nhiều người cho rằng tăng nồng độ sẽ giúp cây hấp thu nhanh hơn, nhưng thực tế cây chỉ có khả năng tiếp nhận một lượng giới hạn. Khi dung dịch quá đậm, muối dinh dưỡng đọng lại trên lá, hút ẩm ngược từ mô lá ra ngoài, gây hiện tượng cháy lá và khô mép lá.
Thứ hai, nguồn nước pha không phù hợp. Nước có pH quá axit hoặc kiềm, nước phèn hay nước mặn đều làm thay đổi cấu trúc hóa học của dung dịch, khiến cây khó hấp thu. Thậm chí, sự mất cân bằng này còn gây kích ứng bề mặt lá, dẫn đến cháy lá.
Thứ ba, phun vào thời điểm nắng gắt. Khi nhiệt độ cao, dung dịch bốc hơi nhanh, để lại lớp muối đậm đặc trên bề mặt, gây bỏng mô lá. Đây là lý do tuyệt đối không nên phun vào giữa trưa.
Thứ tư, pha trộn tùy tiện nhiều loại phân bón hoặc thuốc BVTV không tương thích. Một số phản ứng hóa học xảy ra trong dung dịch có thể tạo kết tủa, sinh ra chất gây hại cho lá hoặc làm mất hiệu lực của cả phân và thuốc.
Như vậy, nguyên nhân gây cháy lá không chỉ đến từ sản phẩm mà còn từ cách pha và điều kiện phun. Việc nắm rõ những yếu tố này sẽ là cơ sở để tìm ra giải pháp phòng tránh.
Nguyên tắc pha phân bón lá an toàn
Để hạn chế tối đa hiện tượng cháy lá, khâu pha phân bón lá cần được thực hiện theo đúng nguyên tắc kỹ thuật. Đây là bước nền tảng quyết định dung dịch sau khi phun có an toàn và hiệu quả hay không.
Thứ nhất, luôn đọc kỹ hướng dẫn của nhà sản xuất. Mỗi loại phân bón lá được thiết kế với công thức và nồng độ khác nhau, vì vậy việc tuân thủ khuyến cáo là yếu tố tiên quyết.
Thứ hai, pha đúng nồng độ. Không tự ý tăng liều với mong muốn cây hấp thu nhanh hơn. Trong nhiều trường hợp, có thể giảm nhẹ nồng độ (so với mức khuyến cáo) khi cây còn non, hoa đang nở hoặc sau giai đoạn bị stress, để tránh làm tổn thương mô lá.
Thứ ba, dùng nước sạch có pH trung tính. Nước phèn, nước mặn hoặc nước có pH quá thấp/cao dễ làm vi lượng kết tủa, giảm hoạt tính và gây sốc cho lá. Kiểm tra pH nước trước khi pha là thói quen cần thiết.
Thứ tư, pha thử trước khi sử dụng đại trà. Lấy một lượng nhỏ dung dịch pha sẵn để phun thử trên một vài cây hoặc cành. Nếu sau 1 – 2 ngày không có phản ứng bất thường, mới tiến hành phun trên diện rộng.
Việc tuân thủ những nguyên tắc này sẽ giúp dung dịch ổn định, cây hấp thu an toàn, đồng thời giảm thiểu rủi ro cháy lá trong quá trình sử dụng.
Thứ tự và kỹ thuật pha để hạn chế rủi ro
Ngoài việc pha đúng nồng độ, thứ tự pha và kỹ thuật thao tác cũng đóng vai trò quan trọng để tránh hiện tượng kết tủa hoặc cháy lá sau khi phun.
Thứ nhất, luôn bắt đầu bằng nước sạch. Cho nước vào bình trước, sau đó mới lần lượt thêm các loại sản phẩm. Nếu đổ phân bón lá trực tiếp vào bình khô, các hạt phân khó tan đều, dễ vón cục và gây mất ổn định dung dịch.
Thứ hai, tuân thủ đúng thứ tự pha khi phối hợp với các chế phẩm khác:
- Nước sạch.
- Thuốc dạng bột hoặc dạng ướt (WP, SP).
- Thuốc dạng hạt hòa tan (WDG, SG).
- Thuốc dạng lỏng (EC, SC, SL…).
Cuối cùng mới cho phân bón lá hoặc các chế phẩm sinh học.
Thứ ba, khuấy đều dung dịch trong quá trình pha. Điều này giúp các thành phần tan hoàn toàn, không lắng cặn ở đáy bình. Với phân bón lá dạng bột hoặc vi lượng, nên hòa tan trước trong một lượng nhỏ nước, sau đó mới đổ vào bình lớn để tránh vón.
Thứ tư, không trộn quá nhiều loại sản phẩm trong cùng một bình. Mỗi lần phun chỉ nên phối hợp tối đa 2 – 3 loại. Việc trộn nhiều loại cùng lúc không chỉ làm tăng nồng độ muối trong dung dịch, mà còn dễ xảy ra phản ứng hóa học bất lợi.
Áp dụng đúng kỹ thuật và thứ tự pha sẽ giúp dung dịch ổn định hơn, cây hấp thu an toàn, đồng thời hạn chế rủi ro gây cháy lá hoặc giảm hiệu quả khi phun.
Lưu ý khi phun để tránh cháy lá
Ngay cả khi dung dịch đã được pha đúng cách, nếu thao tác phun không chuẩn, cây vẫn có thể bị cháy lá. Một số lưu ý quan trọng giúp hạn chế rủi ro gồm:
Chọn thời điểm thích hợp. Nên phun vào sáng sớm hoặc chiều mát, khi nhiệt độ thấp, độ ẩm cao và khí khổng đang mở. Tránh phun lúc nắng gắt hoặc trước mưa vì dễ gây cháy lá hoặc rửa trôi dinh dưỡng.
Điều chỉnh tia phun. Sử dụng vòi phun sương mịn, áp lực vừa phải để dung dịch bám đều trên lá. Không nên phun quá mạnh làm lá dập, cũng không phun quá đẫm khiến dung dịch chảy thành dòng, để lại muối kết tinh gây hại cho lá.
Phun đều cả hai mặt lá. Mặt dưới lá có nhiều khí khổng, giúp hấp thu dinh dưỡng nhanh hơn. Tuy nhiên, chỉ nên phun một lớp mỏng vừa đủ, không đọng giọt.
Tránh phun trực tiếp lên hoa và chồi non. Đây là những bộ phận nhạy cảm, dễ bị tổn thương bởi nồng độ muối trong dung dịch. Khi cần bổ sung dinh dưỡng cho giai đoạn ra hoa, nên chọn công thức chuyên biệt và giảm nồng độ.
Theo dõi phản ứng của cây sau phun. Nếu sau 1 – 2 ngày cây vẫn xanh khỏe, lá không có vết cháy, có thể yên tâm áp dụng rộng rãi. Nếu phát hiện lá bị xoăn, cháy mép hoặc bạc màu, cần điều chỉnh nồng độ và cách phun cho lần sau.
Thực hiện tốt những lưu ý trên sẽ giúp cây vừa nhận đủ dưỡng chất, vừa an toàn trong suốt quá trình chăm sóc.
Kinh nghiệm thực tế từ sản xuất
Thực tế đồng ruộng cho thấy, nhiều nông dân đã rút ra được những bài học quan trọng để tránh hiện tượng cháy lá khi phun phân bón lá.
Thứ nhất, với cây còn non hoặc đang ra hoa – đậu quả, luôn pha loãng hơn mức khuyến cáo từ 10 – 20%. Cây ở giai đoạn này rất nhạy cảm, dễ bị tổn thương, nên nồng độ nhẹ giúp an toàn hơn mà vẫn đáp ứng được nhu cầu dinh dưỡng.
Thứ hai, áp dụng nguyên tắc “chia nhỏ liều – phun nhiều lần”. Thay vì phun một lần nồng độ cao, người trồng nên phun định kỳ với liều nhẹ. Cách này giúp cây hấp thu từ từ, tránh hiện tượng sốc muối trên bề mặt lá.
Thứ ba, thử nghiệm trên diện tích nhỏ trước. Khi sử dụng một sản phẩm mới hoặc phối hợp nhiều loại trong cùng bình, nên phun thử trên vài cây để theo dõi phản ứng. Nếu cây phát triển bình thường, mới áp dụng trên diện rộng.
Thứ tư, chú ý điều kiện thời tiết. Nắng gắt, gió lớn hoặc ẩm độ cao kéo dài đều làm tăng nguy cơ cháy lá sau phun. Vì vậy, kinh nghiệm thực tế là chỉ phun khi điều kiện thời tiết thuận lợi và có dự báo ổn định trong vài giờ tới.
Thứ năm, kết hợp linh hoạt giữa phân bón gốc và phân bón lá. Phân lá chỉ đóng vai trò bổ sung nhanh, không thể thay thế dinh dưỡng nền từ gốc. Cây được nuôi dưỡng cân đối từ rễ sẽ ít cần liều phun đậm đặc, nhờ đó hạn chế rủi ro cháy lá.
Những kinh nghiệm này tuy đơn giản nhưng lại giúp nông dân vừa đảm bảo hiệu quả, vừa bảo vệ an toàn cho cây trong quá trình chăm sóc.
Kết luận
Hiện tượng cháy lá khi phun phân bón lá chủ yếu xuất phát từ khâu pha và kỹ thuật sử dụng chưa đúng. Dung dịch quá đậm đặc, nước pha không phù hợp, phun vào thời điểm nắng gắt hoặc trộn lẫn sản phẩm không tương thích đều có thể khiến lá bị bỏng, hoa rụng và năng suất giảm sút.
Để tránh rủi ro, người trồng cần tuân thủ các nguyên tắc cơ bản: pha đúng nồng độ, sử dụng nước sạch pH trung tính, tuân thủ thứ tự pha, phun vào sáng sớm hoặc chiều mát, điều chỉnh tia phun mịn và theo dõi phản ứng của cây sau khi phun. Kinh nghiệm từ thực tế sản xuất cũng cho thấy, phun liều nhẹ nhưng đều đặn sẽ an toàn và bền vững hơn so với việc phun liều cao một lần.
Có thể khẳng định rằng, khi được pha và sử dụng đúng cách, phân bón lá không chỉ giúp cây hấp thu nhanh, phục hồi tốt mà còn góp phần nâng cao năng suất, chất lượng nông sản, đồng thời giảm thiểu rủi ro và chi phí trong canh tác.
⏩⏩ Mời quý vị và các bạn quan tâm theo dõi các nền tảng truyền thông để tìm hiểu, trao đổi và chia sẻ thêm về các kinh nghiệm trong đầu tư và sản xuất nông nghiệp cùng cộng đồng và chuyên gia tại:
- Youtube: Youtube.com/@Kythuattrongcayvn
- Facebook Page: Facebook.com/kythuattrongcay.vn/
- Facebook Group: Facebook.com/6441565519262518
- Tiktok: Tiktok.com/@kythuattrongcay.vn
