Permethrin: Hoạt chất trừ sâu phổ rộng với cơ chế tê liệt thần kinh mạnh mẽ

Permethrin Hoạt chất trừ sâu phổ rộng với cơ chế tê liệt thần kinh mạnh mẽ
14
Th10

Permethrin là hoạt chất trừ sâu – diệt côn trùng thuộc nhóm Pyrethroid tổng hợp, được phát triển dựa trên các hợp chất tự nhiên có trong hoa cúc (Chrysanthemum cinerariaefolium).
Hoạt chất này nổi bật với tác động nhanh, hiệu lực cao và phổ diệt rộng, được sử dụng trên nhiều loại cây trồng, vật nuôi và thậm chí trong y tế cộng đồng (phòng chống muỗi, ruồi, ve…).
Trong nông nghiệp, Permethrin được xem là giải pháp kinh tế, hiệu quả cao cho giai đoạn xử lý bộc phát sâu hại.

1️⃣ Giới thiệu hoạt chất và nhóm hóa học

  • Nhóm hóa học: Pyrethroid tổng hợp (thế hệ đầu tiên).
  • Công thức phân tử: C₂₁H₂₀Cl₂O₃
  • Tính chất: Dạng tinh thể màu trắng, ít tan trong nước, tan tốt trong dung môi hữu cơ, ổn định ở điều kiện thường.
  • Dạng tác động: Tiếp xúc, vị độc và xua đuổi mạnh.

Đặc điểm nổi bật:

  • Hạ gục nhanh sâu và côn trùng chỉ sau vài phút tiếp xúc.
  • Hiệu lực mạnh ở liều thấp, chi phí thấp.
  • Ổn định trong điều kiện nhiệt đới, ít bị rửa trôi.
  • Phù hợp xử lý khẩn cấp khi mật độ sâu cao.

💡 Permethrin là một trong những hoạt chất Pyrethroid đầu tiên được thương mại hóa, mở đường cho các dẫn xuất cải tiến như Cypermethrin, Lambda-cyhalothrin, Deltamethrin.

2️⃣ Cơ chế tác động

Permethrin gây rối loạn hoạt động của hệ thần kinh côn trùng bằng cách:

  • Tác động lên kênh ion natri (Na⁺) trong màng tế bào thần kinh.
  • Làm duy trì trạng thái mở của kênh Na⁺, khiến xung điện bị truyền liên tục, không kiểm soát.
  • Côn trùng co giật, tê liệt và chết nhanh chóng do rối loạn hệ thần kinh ngoại biên.

💡 Cơ chế “knockdown” này giúp Permethrin tiêu diệt nhanh nhưng không có tác dụng lưu dẫn – thuốc chỉ hiệu quả ở nơi tiếp xúc trực tiếp.

3️⃣ Phổ tác dụng – Các loài sâu hại bị tiêu diệt hiệu quả

Permethrin có phổ tác dụng rất rộng, hiệu quả trên cả sâu miệng nhai và sâu chích hút:

Nhóm sâu miệng nhai:

  • Sâu xanh, sâu khoang, sâu đục quả – trên cà chua, ớt, bắp, đậu nành.
  • Sâu cuốn lá, sâu đục thân – trên lúa, mía, cây công nghiệp.
  • Sâu tơ – trên rau cải, cải bắp.

Nhóm chích hút:

  • Rầy nâu, bọ trĩ, bọ phấn, rệp sáp.

Khác:

  • Ruồi, muỗi, ve, kiến và mối – khi dùng trong y tế cộng đồng hoặc xử lý kho nông sản.

⚠️ Permethrin có tác dụng xua đuổi mạnh, giúp ngăn ngừa sâu đến gây hại ngay cả khi chưa tiếp xúc thuốc.

4️⃣ Cây trồng phù hợp

Permethrin được đăng ký sử dụng trên nhiều loại cây trồng:

  • Cây lúa: sâu cuốn lá, sâu đục thân, rầy nâu.
  • Cây ăn trái: cam, xoài, chôm chôm, sầu riêng.
  • Cây công nghiệp: cà phê, hồ tiêu, bông, mía.
  • Rau màu: cà chua, ớt, dưa leo, bắp, rau cải.
  • Hoa kiểng: hoa cúc, hồng, lan.

💡 Nhờ phổ rộng và giá thành thấp, Permethrin thường được sử dụng trong các giai đoạn cây con, hoặc khi sâu bộc phát mạnh.

5️⃣ Thời điểm sử dụng hiệu quả nhất

  • Khi sâu non mới nở hoặc rầy, bọ trĩ vừa xuất hiện.
  • Giai đoạn cây đang ra lá non – thời điểm sâu phát triển mạnh.
  • Trời khô ráo, ít gió, không mưa trong vòng 6 giờ sau phun.
  • Phun vào sáng sớm hoặc chiều mát, tránh nắng gắt.
  • Lặp lại sau 7–10 ngày nếu mật độ sâu cao.

💡 Permethrin có hiệu quả kéo dài khoảng 5–7 ngày, nên thường được dùng xen kẽ với các hoạt chất lưu dẫn để tăng thời gian bảo vệ.

6️⃣ Lưu ý khi sử dụng

  • Không nên phun quá liều hoặc liên tục nhiều vụ – dễ gây kháng thuốc.
  • Tránh pha chung với thuốc có tính kiềm mạnh.
  • Độc cao với cá, ong và sinh vật thủy sinh – không phun gần nguồn nước hoặc khu nuôi ong.
  • Không phun khi cây đang trổ hoa để bảo vệ côn trùng thụ phấn.
  • Có thể gây kích ứng da nhẹ – nên mặc đồ bảo hộ và tránh hít trực tiếp hơi thuốc.

⚠️ Do tác dụng nhanh và mạnh, Permethrin phù hợp xử lý khẩn cấp, không nên dùng liên tục dài hạn.

7️⃣ Một số sản phẩm thương mại phổ biến tại Việt Nam

  • Permecide 50EC – Elanco / Sumitomo (Permethrin 50%) – dùng cho lúa, rau, cây công nghiệp.
  • Ambush 5EC – FMC – phổ rộng, tác động nhanh, dùng cho sâu cuốn lá, sâu xanh.
  • Peran 50EC – BVTV Miền Nam – hiệu quả cao, chi phí hợp lý.
  • Copex 25EC – Syngenta – dùng phổ biến trên cây rau và hoa kiểng.
  • Perkill 25EC – nội địa – dùng cho cây ăn trái và rau màu.

📌 Dạng thương phẩm: EC (nhũ dầu), OD (nhũ dầu treo), WP (bột thấm nước).

8️⃣ Gợi ý luân phiên và phối hợp trong IPM

Để tăng hiệu quả và hạn chế kháng thuốc:

  • Luân phiên với: Abamectin, Emamectin benzoate, Spinosad, Matrine (các hoạt chất sinh học).
  • Phối hợp với: dầu khoáng sinh học, chiết xuất Neem hoặc Cyantraniliprole (Diamide) để kéo dài hiệu lực.
  • Tránh phối hợp hoặc luân phiên với: Cypermethrin, Deltamethrin, Lambda-cyhalothrin – vì cùng nhóm Pyrethroid, dễ gây kháng chéo.

⚠️ Trong chương trình IPM, Permethrin chỉ nên dùng ở giai đoạn bộc phát sâu mạnh, sau đó chuyển sang hoạt chất sinh học hoặc lưu dẫn nhẹ để bảo vệ thiên địch.

✅ Kết luận

Permethrin là hoạt chất trừ sâu phổ rộng, hiệu quả nhanh và kinh tế, phù hợp cho giai đoạn xử lý cấp tốc khi sâu hại bùng phát.
Tuy nhiên, để đảm bảo bền vững, cần luân phiên hợp lý với hoạt chất khác nhóm, ưu tiên kết hợp với giải pháp sinh học và quản lý IPM nhằm giảm tồn dư, bảo vệ thiên địch và hướng đến nông nghiệp an toàn – hiệu quả – lâu dài.

 

⏩⏩ Mời quý vị và các bạn quan tâm theo dõi các nền tảng truyền thông để tìm hiểu, trao đổi và chia sẻ thêm về các kinh nghiệm trong đầu tư và sản xuất nông nghiệp cùng cộng đồng và chuyên gia tại:

 

 

Đức Nghĩa

zalo-icon
phone-icon