Sau khi đã chuẩn bị giá thể đúng kỹ thuật và cây giống phát triển đạt tiêu chuẩn, bước tiếp theo là đưa cây con vào túi trồng – tưởng chừng đơn giản nhưng lại ảnh hưởng rất lớn đến quá trình ra rễ, phục hồi và sinh trưởng ban đầu của cây dưa lưới. Nếu thao tác trồng sai cách, cây dễ bị xô lệch, hở cổ rễ, chậm phát triển hoặc thậm chí nhiễm bệnh do úng thối.
Trong mô hình trồng bằng giá thể, cây không được neo chặt vào đất tự nhiên, nên việc đặt cây đúng kỹ thuật ngay từ đầu có vai trò như “neo trụ” giúp cây ổn định, ít bị lay gốc và ra rễ nhanh. Bài viết sau đây sẽ hướng dẫn chi tiết cách trồng cây con vào túi giá thể sao cho cây đứng vững, phát triển đều và tạo nền tảng chắc chắn cho toàn bộ chu kỳ sinh trưởng phía trước.
1️⃣ Chọn thời điểm trồng thích hợp
Thời điểm trồng cây con vào túi giá thể là yếu tố đầu tiên cần được cân nhắc kỹ lưỡng. Mặc dù cây giống đã sẵn sàng, nhưng nếu đặt xuống trồng trong điều kiện thời tiết bất lợi, cây sẽ dễ bị sốc nhiệt, chậm bén rễ và có nguy cơ thối cổ rễ, nhất là trong mô hình trồng nhà màng với nhiệt độ dao động cao.
Thời điểm lý tưởng để trồng là vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát. Lúc này, nhiệt độ môi trường chưa quá cao, ánh sáng nhẹ và độ ẩm trong không khí còn tốt – giúp cây con có thời gian thích nghi mà không bị mất nước hay héo rũ. Tuyệt đối tránh trồng vào lúc giữa trưa, đặc biệt trong những ngày nắng nóng, vì ánh sáng mạnh có thể làm cây bị cháy lá, khô cổ rễ và làm giảm tỉ lệ sống.
Ngoài yếu tố thời tiết, độ tuổi của cây con cũng cần được lưu ý. Cây nên được trồng khi vừa đạt từ 10 đến 12 ngày tuổi sau gieo, có từ 2 đến 3 lá thật, rễ trắng khỏe, chưa ăn xoắn đáy bầu và lá ngọn chưa vươn quá dài. Đây là giai đoạn cây còn giữ được sức bật sinh trưởng mạnh mẽ, dễ dàng hồi phục sau khi chuyển sang môi trường giá thể.
2️⃣ Chuẩn bị trước khi trồng
Trước khi đặt cây vào túi giá thể, cần đảm bảo giá thể và cây con đều ở trạng thái “sẵn sàng” để giảm tối đa áp lực lên cây trong giai đoạn đầu. Nếu chuẩn bị qua loa, cây có thể bị sốc, chậm ra rễ mới hoặc thậm chí chết ngược sau vài ngày xuống giống.
Về phía giá thể, cần tưới ẩm nhẹ khoảng 1 đến 2 giờ trước khi trồng. Lượng nước không cần quá nhiều, chỉ đủ để giá thể mềm, tạo độ liên kết tốt giúp ôm rễ khi đặt cây xuống. Giá thể khô quá sẽ khiến rễ khó tiếp xúc dinh dưỡng, còn nếu tưới đẫm sẽ dễ gây úng, đặc biệt ở phần đáy túi.
Bên cạnh đó, cần khoét sẵn lỗ trồng trên bề mặt giá thể, có chiều sâu khoảng 5 đến 7 cm, vừa khít với kích thước bầu cây. Nên dùng tay hoặc que trồng tạo lỗ nhẹ nhàng, tránh làm vỡ cấu trúc giá thể đã ổn định trước đó. Mỗi lỗ cần được khoét chính giữa túi trồng để đảm bảo khoảng cách đều nhau, thuận tiện cho việc tưới và chăm sóc sau này.
Về phía cây giống, nếu sử dụng bầu ươm bằng túi nilon thì cần cắt đáy bầu thật khéo, không làm tổn thương rễ. Nếu cây được ươm trong khay nhựa hoặc bầu viên nén, chỉ cần dùng tay bóp nhẹ để tách ra. Cây trước khi trồng cần được tưới nhẹ, giúp rễ mềm và dễ thích nghi với môi trường mới.
3️⃣ Kỹ thuật đặt cây vào túi trồng
Đây là bước then chốt, đòi hỏi sự tỉ mỉ để cây không bị chèn ép rễ, lệch gốc hoặc xô nghiêng sau khi tưới nước. Kỹ thuật đặt cây đúng cách sẽ giúp cây nhanh chóng bám rễ, phát triển đều và hạn chế các vấn đề như thối gốc hoặc rễ bị nghẹt.
Trước hết, hãy cầm nhẹ phần thân cây phía sát gốc và đặt khối bầu vào đúng vị trí đã tạo sẵn trên túi giá thể. Mặt trên của bầu nên ngang bằng với bề mặt giá thể, không vùi quá sâu cũng không để lộ rễ ra ngoài. Việc đặt sâu sẽ khiến cổ rễ bị úng khi tưới, trong khi đặt hở sẽ khiến cây bị lung lay và mất nước nhanh.
Sau khi đặt cây vào vị trí, dùng tay ép nhẹ lớp giá thể xung quanh để ôm sát khối bầu. Mục tiêu là tạo ra sự tiếp xúc tốt giữa bầu rễ và giá thể, loại bỏ các khoảng trống không khí gây cản trở rễ phát triển. Tuy nhiên, cần thao tác nhẹ tay, không nén chặt quá mức khiến giá thể bị nén cứng, làm giảm độ thoáng khí cần thiết cho bộ rễ.
Một lưu ý nhỏ nhưng quan trọng: nên đặt cây hơi nghiêng về phía luống để sau này tiện cho việc treo dây cố định thân. Đồng thời, nếu đặt đúng hướng ánh sáng tự nhiên (ánh nắng nghiêng buổi sáng), cây sẽ vươn đều và ít bị lệch ngọn.
4️⃣ Tưới định hình và cố định gốc sau khi trồng
Ngay sau khi đặt cây vào túi giá thể, bước tưới nước đầu tiên đóng vai trò quan trọng trong việc định hình gốc, giúp cây bám chặt và không bị xô lệch trong những ngày đầu. Tưới không đúng kỹ thuật có thể khiến gốc cây bị xói, rễ tiếp xúc kém với giá thể, dẫn đến hiện tượng chậm bén rễ hoặc chết héo sau trồng.
Nên sử dụng nước sạch, nhiệt độ tương đương với môi trường xung quanh để tưới vòng quanh gốc. Lượng nước vừa đủ để làm ẩm toàn bộ bầu rễ và lớp giá thể xung quanh, không tưới quá nhiều khiến nước đọng dưới đáy túi. Nếu có điều kiện, việc sử dụng dung dịch amino loãng hoặc nấm đối kháng Trichoderma trong lần tưới đầu cũng giúp kích thích rễ phục hồi nhanh và ngăn ngừa nấm bệnh gây hại.
Sau khi tưới xong, cần kiểm tra lại độ ổn định của gốc. Nếu thấy cây bị nghiêng, hở cổ rễ hoặc xô lệch do nước xối, có thể bồi thêm giá thể và ép lại nhẹ nhàng. Trong điều kiện gió hoặc nhà màng thông thoáng mạnh, nên dùng kẹp giữ hoặc cố định thân cây tạm thời bằng dây mềm để hạn chế rung lắc.
Giai đoạn 3 đến 5 ngày sau trồng là khoảng thời gian cây bắt đầu ra rễ mới, nên việc duy trì độ ẩm ổn định quanh gốc là điều kiện tiên quyết để cây phục hồi và phát triển tốt.
5️⃣ Bố trí khoảng cách và che nắng ban đầu
Sau khi hoàn tất việc trồng cây con vào túi giá thể, việc bố trí khoảng cách hợp lý và che nắng tạm thời là bước không thể thiếu để cây phát triển đều, hạn chế cạnh tranh ánh sáng và giúp cây hồi phục nhanh sau khi chuyển sang môi trường mới.
Trong mô hình trồng dưa lưới bằng giá thể, khoảng cách phổ biến là từ 35 đến 40 cm giữa các túi, tùy theo giống và điều kiện nhà màng. Khoảng cách này đảm bảo mỗi cây có không gian riêng để phát triển tán, ra hoa đậu trái và hạn chế lây lan sâu bệnh. Nếu đặt túi quá dày, cây sẽ vươn cao, lá chen chúc và giảm hiệu suất quang hợp, ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng trái.
Ngoài ra, trong 2 đến 3 ngày đầu sau trồng, cây còn yếu và dễ bị sốc nếu gặp ánh sáng gắt, đặc biệt vào buổi trưa. Do đó, cần bố trí lưới che nắng tạm thời bên trên hoặc dùng màng trắng phủ thấp để tán xạ ánh sáng. Việc che nắng giúp cây giữ nước tốt hơn, giảm héo rũ và tạo điều kiện thuận lợi cho bộ rễ mới phát triển.
Khi thấy cây đứng vững, lá non bật trở lại và rễ bắt đầu ăn lan ra giá thể (thường sau 3 đến 5 ngày), có thể dỡ bỏ lớp che và tiến hành các bước chăm sóc tiếp theo như treo dây, tỉa nhánh, tưới phân định kỳ.
Kết luận
Việc trồng cây con vào túi giá thể tuy chỉ là một bước khởi đầu trong hành trình chăm sóc dưa lưới, nhưng lại có vai trò then chốt quyết định sức sống ban đầu và sự ổn định của cả chu kỳ canh tác. Chỉ cần thao tác đúng kỹ thuật – từ chọn thời điểm, chuẩn bị giá thể, đặt cây cho đến tưới định hình và che nắng – sẽ giúp cây bén rễ nhanh, phát triển mạnh và hạn chế tối đa rủi ro trong giai đoạn nhạy cảm đầu vụ.
Một nền tảng vững chắc ngay từ lúc trồng là tiền đề để cây dưa lưới bước vào giai đoạn phát triển tán, ra hoa và đậu trái đạt hiệu quả cao. Vì vậy, đừng xem nhẹ bước này – hãy trồng đúng để cây mạnh, vườn khỏe và vụ mùa bội thu.
⏩⏩ Mời quý vị và các bạn quan tâm theo dõi các nền tảng truyền thông để tìm hiểu, trao đổi và chia sẻ thêm về các kinh nghiệm trong đầu tư và sản xuất nông nghiệp cùng cộng đồng và chuyên gia tại:
- Youtube: Youtube.com/@Kythuattrongcayvn
- Facebook Page: Facebook.com/kythuattrongcay.vn/
- Facebook Group: Facebook.com/6441565519262518
- Tiktok: Tiktok.com/@kythuattrongcay.vn
