Sau giai đoạn ươm cây con dưa lưới thành công, việc trồng ra luống là bước chuyển quan trọng quyết định khả năng bén rễ, phục hồi và phát triển đồng đều của cả vườn dưa. Dù là giống khỏe hay giá thể tốt đến đâu, nếu thao tác trồng sai kỹ thuật, đặt nghiêng bầu, trồng quá sâu, ép đất quá chặt hoặc tưới nước không đúng cách thì cây rất dễ bị sốc, chậm lớn, thậm chí chết ngọn ngay trong những ngày đầu.
Trồng cây con tưởng đơn giản, nhưng lại là công đoạn đòi hỏi sự cẩn thận, đồng bộ và chính xác. Đặc biệt trong mô hình trồng truyền thống, nơi cây phải thích nghi nhanh với môi trường đất tự nhiên, kỹ thuật trồng đúng sẽ giúp rễ bén nhanh, thân mập vững, sớm ra ngó đều và bước vào giai đoạn sinh trưởng ổn định.
Thời điểm trồng cây con dưa lưới ra luống thích hợp
Chọn đúng thời điểm trồng cây con là yếu tố đầu tiên giúp hạn chế sốc nhiệt và tăng tỷ lệ sống sau khi đưa cây ra môi trường đất tự nhiên. Thời điểm lý tưởng để trồng dưa lưới là vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát, khi ánh nắng không quá gắt và nhiệt độ môi trường ở mức ổn định. Tránh tuyệt đối việc trồng vào giữa trưa nắng hoặc trước những cơn mưa lớn, vì cây rất dễ bị héo ngọn hoặc úng rễ trong những giờ đầu sau trồng.
Ngoài yếu tố ánh sáng, cần chú ý đến tình hình thời tiết trong 2–3 ngày kế tiếp. Nếu dự báo có gió lớn, nhiệt độ dao động mạnh hoặc mưa kéo dài, nên lùi lịch trồng để tránh làm cây bị tổn thương khi vừa mới chuyển môi trường. Cây con ra ngó càng khỏe thì càng cần thời gian thích nghi, nên việc chọn đúng ngày trồng có ý nghĩa quyết định đến tốc độ bén rễ và khả năng phát triển đồng loạt.
Đất trồng trước khi xuống giống cần đảm bảo ẩm nhẹ, không sũng nước. Nếu đất khô quá sẽ hút ngược nước từ bầu cây, làm héo rễ; nếu quá ướt sẽ gây nghẹt rễ, thối gốc. Việc chuẩn bị mặt luống, hệ thống tưới và kiểm tra độ ẩm đất nên được thực hiện sớm để chủ động điều chỉnh trước khi bắt đầu trồng đại trà.
Chuẩn bị lỗ trồng trên bạt
Trước khi đưa cây con ra luống, việc chuẩn bị lỗ trồng đúng vị trí và đúng kích thước là bước rất quan trọng nhằm đảm bảo cây đứng thẳng, bầu rễ không bị vỡ, và quá trình bén rễ diễn ra thuận lợi. Lỗ trồng được rạch trực tiếp trên lớp bạt phủ nông nghiệp đã căng sẵn từ trước, theo đúng mật độ đã định trong giai đoạn lên luống.
Thông thường, khoảng cách giữa các lỗ trồng dao động từ 35 đến 50 cm, tùy theo mô hình trồng đơn hay trồng đôi. Lỗ trồng có thể rạch theo hình chữ thập hoặc khoét lỗ tròn, miễn sao đảm bảo đủ không gian để đặt bầu cây vừa khít, không quá chật gây ép rễ, cũng không quá rộng làm lộ đất ra ngoài gây bốc hơi nước và mọc cỏ.
Lưu ý là vị trí lỗ trồng phải nằm ngay giữa luống hoặc theo hàng đã định trước, không lệch ra mép luống vì dễ khiến cây bị ảnh hưởng bởi dòng nước hoặc rễ phát triển không đều. Trước khi trồng, cũng cần kiểm tra hệ thống tưới nhỏ giọt (nếu có) đã đặt đúng vị trí tương ứng với lỗ trồng chưa. Dây tưới nên nằm sát gốc để bảo đảm nước đến đúng vùng rễ.
Việc bố trí lỗ trồng hợp lý không chỉ giúp cây phát triển cân đối mà còn thuận tiện cho các thao tác sau này như đặt dây leo, xử lý thuốc, tỉa nhánh hay thu hoạch. Đây là bước tưởng nhỏ nhưng có ảnh hưởng lâu dài đến cả vụ trồng.
Kỹ thuật đặt cây con dưa lưới vào lỗ trồng
Việc đặt cây con vào lỗ trồng cần được thực hiện nhẹ nhàng, đúng tư thế và đảm bảo không làm tổn thương đến rễ. Đây là thao tác tưởng chừng đơn giản, nhưng chỉ cần một sơ suất nhỏ như bẻ gốc, bóp chặt bầu hoặc đặt lệch thân, cây có thể chậm phát triển, thậm chí chết ngọn trong những ngày đầu sau trồng.
Trước khi trồng, nhẹ nhàng bóc bầu ươm hoặc tách cây ra khỏi khay, tránh làm vỡ kết cấu bầu rễ. Nếu dùng viên nén ươm thì có thể đặt trực tiếp vào hố mà không cần tháo bỏ. Cần đặt cây đứng thẳng, thân vuông góc với mặt luống, rễ quay xuống và không để rễ bị gập lại trong quá trình đặt.
Mặt bầu nên nằm ngang bằng hoặc thấp hơn mặt đất khoảng 0.5 đến 1 cm, tuyệt đối không trồng quá sâu khiến phần thân bị lấp đất, dễ thối gốc khi gặp mưa. Sau khi đặt cây, dùng tay ép nhẹ lớp đất xung quanh bầu để cố định cây, đảm bảo cây đứng vững nhưng không nén quá chặt làm nghẹt rễ. Nếu đất quá khô, có thể tưới nhẹ trước khi trồng để giúp lớp đất quanh bầu dính tốt hơn.
Nên trồng theo hướng lần lượt từng hàng một cách hệ thống, tránh vừa trồng vừa đi lại giữa các luống làm dập gốc cây mới trồng. Khi thao tác cẩn thận và đúng kỹ thuật, cây con sẽ không bị sốc, rễ nhanh chóng phát triển ra ngoài bầu và bắt đầu giai đoạn sinh trưởng mới.
Tưới nước và che nắng sau khi trồng
Ngay sau khi trồng, cây con cần được cấp ẩm kịp thời để rễ không bị khô và có điều kiện nhanh chóng bám đất. Việc tưới nước đúng lúc và đúng cách trong giai đoạn này là yếu tố quyết định giúp cây vượt qua sốc trồng và bắt đầu sinh trưởng ổn định.
Ngay khi trồng xong mỗi hàng, nên tiến hành tưới nhẹ bằng vòi phun sương hoặc bình tưới tia nhỏ, đảm bảo làm ướt đều vùng quanh gốc nhưng không làm trôi đất hoặc xói lở mặt luống. Nếu có hệ thống tưới nhỏ giọt, có thể cho chạy khoảng 10–15 phút để làm ẩm đều luống, tuy nhiên vẫn nên kiểm tra kỹ từng gốc để tránh nơi thiếu nước.
Sau khi tưới, nếu gặp thời tiết nắng mạnh hoặc nền nhiệt trên 33 độ C, cây mới trồng rất dễ bị héo ngọn, rũ thân hoặc cháy mép lá non. Trong trường hợp này, cần che nắng bằng lưới đen, vải trắng hoặc dựng giàn tạm bằng lưới lan, đặc biệt vào khung giờ trưa từ 10h đến 15h. Có thể sử dụng các thanh tre, dây kẽm và lưới phủ dọc theo hàng trồng để tạo bóng nhẹ, giúp cây tránh sốc nhiệt.
Việc che nắng chỉ cần duy trì từ 3 đến 5 ngày đầu sau trồng, đến khi cây đứng vững, lá mở đều và có dấu hiệu phát triển ngó mới thì có thể dỡ bỏ. Nếu gặp mưa ngay sau trồng, cần quan sát kỹ hệ thống thoát nước và rãnh luống để đảm bảo không có hiện tượng ứ đọng, vì cây giai đoạn này rất nhạy cảm với ngập úng.
Kiểm tra và xử lý sau trồng
Trong 2 đến 3 ngày đầu sau khi trồng, cây con cần được theo dõi sát sao để kịp thời phát hiện và xử lý các vấn đề phát sinh. Đây là giai đoạn cây đang bắt đầu thích nghi với môi trường đất mới, nên nếu được chăm sóc tốt, rễ sẽ nhanh chóng phát triển ra khỏi bầu, thân đứng vững và lá tiếp tục nở đều. Ngược lại, nếu xuất hiện dấu hiệu héo rũ, gãy ngọn hay thối gốc, cần xử lý ngay để tránh ảnh hưởng đến sự đồng đều của cả vườn.
Việc đầu tiên là kiểm tra độ ẩm vùng gốc. Nếu đất quá khô, cần bổ sung nước bằng cách tưới nhẹ từng gốc vào sáng sớm. Nếu ẩm độ cao hoặc mưa nhiều, cần đảm bảo nước không bị đọng quanh rễ bằng cách rạch bạt thoát nước tạm thời hoặc nới rộng rãnh thoát chính. Những cây có biểu hiện héo ngọn cần được che nắng kỹ hơn và giảm tưới trong ngày hôm sau để tránh úng.
Nếu phát hiện cây bị gãy thân, không bén rễ hoặc chết ngọn, nên trồng dặm ngay trong vòng 2–4 ngày đầu để đảm bảo sự đồng đều cho cả luống. Việc trồng dặm quá muộn sẽ khiến cây con phát triển lệch lứa, ảnh hưởng đến thời điểm ra hoa, đậu trái và lịch chăm sóc sau này.
Khi cây đã bắt đầu phục hồi và ra ngó mới, cần điều chỉnh vị trí thân và định hướng dây bò theo hàng. Việc này nên thực hiện sớm để tránh tình trạng dây bò lộn xộn, vắt sang luống bên hoặc bị đè chồng lên nhau, gây khó khăn trong giai đoạn làm giàn và thụ phấn sau này.
Kết luận
Trồng cây con ra luống không chỉ là một bước chuyển giai đoạn, mà còn là “bài kiểm tra” quan trọng cho toàn bộ sự chuẩn bị trước đó – từ khâu ươm giống, làm luống, đến xử lý đất. Nếu thực hiện đúng kỹ thuật, cây sẽ nhanh chóng bén rễ, bung ngó đều và bước vào giai đoạn sinh trưởng khỏe mạnh, làm nền tảng cho một vụ dưa đạt năng suất và chất lượng cao.
Ngược lại, chỉ một sai sót nhỏ trong khâu trồng như đặt cây không đúng, thiếu nước hay không che nắng kịp thời cũng có thể dẫn đến chết ngọn, lệch lứa, buộc phải trồng dặm vừa tốn công, vừa ảnh hưởng đến tính đồng đều của cả ruộng. Vì vậy, sự tỉ mỉ trong từng bước thao tác sẽ mang lại lợi ích dài hạn, đặc biệt với mô hình canh tác truyền thống nơi cây cần tự thích nghi với điều kiện đất thực tế.
📌 Xem thêm: Giữ ẩm, che nắng, bảo vệ cây dưa lưới sau trồng
⏩⏩ Mời quý vị và các bạn quan tâm theo dõi các nền tảng truyền thông để tìm hiểu, trao đổi và chia sẻ thêm về các kinh nghiệm trong đầu tư và sản xuất nông nghiệp cùng cộng đồng và chuyên gia tại:
- Youtube: Youtube.com/@Kythuattrongcayvn
- Facebook Page: Facebook.com/kythuattrongcay.vn/
- Facebook Group: Facebook.com/6441565519262518
- Tiktok: Tiktok.com/@kythuattrongcay.vn
