Phân bón lá ngày càng được sử dụng rộng rãi trong canh tác nhờ khả năng bổ sung dinh dưỡng nhanh, giúp cây phục hồi và phát triển kịp thời trong những giai đoạn quan trọng như ra hoa, đậu trái hay sau stress. Tuy nhiên, hiệu quả của phân bón lá không chỉ phụ thuộc vào chất lượng sản phẩm, mà còn chịu ảnh hưởng lớn từ kỹ thuật phun.
Một số vườn phun phân bón lá nhưng cây vẫn hấp thu kém, hiệu quả thấp, thậm chí còn xảy ra hiện tượng cháy lá, rụng hoa – nguyên nhân chủ yếu nằm ở thao tác phun chưa đúng. Vì vậy, để phân bón lá thực sự phát huy tác dụng, người trồng cần nắm vững kỹ thuật phun chuẩn, giúp cây hấp thu tối đa dưỡng chất, đồng thời tiết kiệm chi phí và công lao động.
Nguyên lý hấp thu phân bón lá của cây
Để phun phân bón lá hiệu quả, trước hết cần hiểu rõ cơ chế mà cây trồng hấp thu dưỡng chất qua lá. Không giống như bộ rễ, lá có những “cửa ngõ” riêng để tiếp nhận dinh dưỡng từ bên ngoài.
Thứ nhất, khí khổng là con đường hấp thu quan trọng nhất. Chúng tập trung nhiều ở mặt dưới lá, có khả năng mở – đóng linh hoạt tùy điều kiện thời tiết. Khi khí khổng mở, các phân tử dinh dưỡng trong dung dịch dễ dàng đi vào mô lá và nhanh chóng được vận chuyển trong hệ thống mạch dẫn.
Thứ hai, lớp cutin bao phủ bề mặt lá cũng có khả năng cho phép một số hợp chất thấm qua. Tuy nhiên, tốc độ chậm hơn và phụ thuộc vào tính chất của dung dịch, đặc biệt là với các hợp chất hữu cơ hoặc vi lượng.
Thứ ba, lông tuyến trên bề mặt lá (đặc biệt ở cây non hoặc một số loài đặc thù) cũng có vai trò hấp thu, nhất là với các dung dịch có hạt sương mịn bám trực tiếp.
Dù cây có nhiều cơ chế hấp thu, lượng phân bón lá cây có thể tiếp nhận chỉ ở mức giới hạn. Nếu dung dịch quá đậm đặc, phần dư thừa sẽ không được hấp thu mà còn gây hiện tượng cháy lá. Do đó, hiểu đúng nguyên lý hấp thu là nền tảng để lựa chọn thời điểm, nồng độ và cách phun phù hợp, giúp cây tiếp nhận tối đa mà vẫn an toàn.
Chuẩn bị trước khi phun
Khâu chuẩn bị trước khi phun có vai trò quyết định đến hiệu quả hấp thu phân bón lá. Nếu chuẩn bị đúng và đầy đủ, cây sẽ nhận được dưỡng chất tối ưu, đồng thời hạn chế rủi ro cháy lá hay lãng phí. Một số điểm cần chú ý gồm:
Thứ nhất, chọn sản phẩm phù hợp giai đoạn sinh trưởng.
Ở giai đoạn cây con: ưu tiên các loại phân bón lá giàu đạm, amino acid, vi lượng để kích thích ra rễ và phát triển lá non.
Ở giai đoạn ra hoa – đậu trái: chọn phân bón lá giàu Bo, Zn, Ca để hỗ trợ quá trình thụ phấn, thụ tinh.
Ở giai đoạn nuôi trái: ưu tiên K, Ca, Mg, Silic để giúp trái lớn nhanh, hạn chế nứt, rụng.
Thứ hai, kiểm tra nguồn nước pha.
Nước dùng để pha phải sạch, không lẫn phèn, mặn hay tạp chất.
pH nước lý tưởng ở mức trung tính (khoảng 6,0 – 7,0). Nếu pH không phù hợp, dinh dưỡng dễ bị kết tủa hoặc mất hoạt tính.
Thứ ba, pha đúng nồng độ.
Tuyệt đối không tăng liều với mong muốn “hiệu quả nhanh”.
Khi cây còn non, vừa ra hoa hoặc sau thời tiết bất lợi, nên pha loãng hơn khuyến cáo để an toàn hơn.
Thứ tư, thử nghiệm trước khi phun đại trà.
Nên pha một lượng nhỏ dung dịch và phun thử trên một số cành hoặc cây.
Quan sát phản ứng sau 1 – 2 ngày: nếu cây khỏe, lá xanh và không cháy thì mới áp dụng cho diện rộng.
Chuẩn bị kỹ lưỡng trước khi phun sẽ giúp hạn chế rủi ro và tạo tiền đề cho cây hấp thu dưỡng chất hiệu quả hơn.
Kỹ thuật phun đúng cách
Để cây hấp thu tối đa dinh dưỡng, kỹ thuật phun đóng vai trò không kém phần quan trọng so với việc chọn sản phẩm hay thời điểm.
Trước hết, cần chú ý đến dạng hạt dung dịch. Vòi phun nên điều chỉnh thành tia sương mịn, giúp dung dịch bám đều trên bề mặt lá mà không tạo giọt to. Cách này vừa tiết kiệm lượng phân, vừa giúp cây hấp thu nhanh hơn.
Một điểm then chốt khác là bao phủ cả hai mặt lá. Mặt dưới lá có nhiều khí khổng, hấp thu mạnh, trong khi mặt trên giữ dung dịch lâu hơn. Khi phun phủ đều, cây vừa nhận dưỡng chất tức thời, vừa có nguồn hấp thu kéo dài.
Ngoài ra, hướng phun cũng rất quan trọng, nhất là với cây tán dày như cà phê, hồ tiêu, sầu riêng. Nên kết hợp phun từ trên xuống và từ dưới lên để dung dịch len được vào các tầng lá bên trong.
Lượng dung dịch trên lá cũng cần được kiểm soát. Chỉ nên phun đủ ướt bề mặt, không để dung dịch chảy thành dòng xuống đất, vì khi đó cây đã không hấp thu thêm mà còn gây lãng phí.
Thực hiện đúng kỹ thuật phun như trên sẽ giúp cây trồng tận dụng tối đa nguồn dinh dưỡng từ phân bón lá, đồng thời giảm thiểu nguy cơ cháy lá hay thất thoát phân bón.
Những lưu ý an toàn và hiệu quả
Trong quá trình phun phân bón lá, ngoài kỹ thuật, người trồng cũng cần quan tâm đến yếu tố an toàn và tính bền vững. Đây là những điểm thường bị xem nhẹ nhưng lại ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, môi trường và hiệu quả sử dụng.
Trước hết, không nên trộn quá nhiều loại phân bón hoặc thuốc bảo vệ thực vật trong cùng một bình nếu chưa có hướng dẫn rõ ràng. Sự kết hợp tùy tiện có thể tạo ra phản ứng hóa học bất lợi, làm giảm hiệu lực hoặc gây hại cho lá.
Khi thao tác, người phun cần trang bị bảo hộ lao động như khẩu trang, găng tay, kính chắn. Việc tiếp xúc nhiều lần với dung dịch, đặc biệt trong thời gian dài, có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe nếu không có biện pháp bảo vệ.
Sau khi phun xong, nên rửa sạch bình phun và các dụng cụ để tránh cặn bám, kết tủa cho lần sử dụng sau. Đồng thời, vệ sinh cơ thể sạch sẽ để loại bỏ hoàn toàn hóa chất còn bám trên da.
Cuối cùng, theo dõi phản ứng của cây sau phun là bước quan trọng. Nếu sau 2–3 ngày lá xanh tốt, chồi non bật khỏe, chứng tỏ dung dịch phù hợp. Ngược lại, nếu xuất hiện dấu hiệu vàng lá, cháy mép, cần điều chỉnh nồng độ hoặc thay đổi sản phẩm cho lần tiếp theo.
Tuân thủ những lưu ý này không chỉ đảm bảo an toàn cho người và cây, mà còn giúp việc phun phân bón lá đạt hiệu quả ổn định lâu dài.
Kinh nghiệm thực tế từ sản xuất
Từ đồng ruộng thực tế, nhiều nông dân và kỹ sư nông nghiệp đã đúc kết những kinh nghiệm giúp việc phun phân bón lá mang lại hiệu quả cao và an toàn hơn.
Một trong những kinh nghiệm quan trọng là luôn pha loãng hơn mức khuyến cáo khi áp dụng cho cây non, hoa hoặc quả non. Đây là giai đoạn mẫn cảm, mô lá dễ bị tổn thương nên dung dịch nhẹ sẽ giúp cây hấp thu từ từ, tránh nguy cơ cháy lá.
Ngoài ra, nhiều hộ sản xuất áp dụng nguyên tắc “ít nhưng đều”: phun định kỳ với liều thấp thay vì dồn liều cao trong một lần. Cách này giúp cây được nuôi dưỡng liên tục, hạn chế sốc dinh dưỡng và cho hiệu quả ổn định hơn.
Với cây tán rậm như cà phê, hồ tiêu, sầu riêng, kinh nghiệm cho thấy cần kết hợp phun từ nhiều hướng khác nhau để dung dịch tiếp xúc được cả bên trong tán và mặt dưới lá. Nếu chỉ phun từ trên xuống, hiệu quả hấp thu sẽ bị hạn chế.
Một số nông dân còn khuyên nên thử nghiệm trên diện tích nhỏ trước khi áp dụng đại trà, đặc biệt với sản phẩm mới hoặc công thức phối trộn khác lạ. Điều này giúp kịp thời phát hiện phản ứng bất lợi, tránh rủi ro trên diện rộng.
Cuối cùng, nhiều kinh nghiệm cho rằng phân bón lá chỉ phát huy tối đa khi đi kèm với nền dinh dưỡng gốc cân đối. Nếu đất nghèo dinh dưỡng hoặc cây thiếu phân gốc, phun lá chỉ mang lại hiệu quả tạm thời mà không bền vững.
Kết luận
Phân bón lá là công cụ bổ sung dinh dưỡng nhanh và hiệu quả, nhưng để phát huy tối đa tác dụng, người trồng cần nắm vững kỹ thuật phun. Từ việc hiểu nguyên lý hấp thu của lá, chuẩn bị nguồn nước và sản phẩm phù hợp, lựa chọn đúng thời điểm, cho đến kỹ thuật phun và những lưu ý an toàn – tất cả đều ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng cây hấp thu dưỡng chất.
Kinh nghiệm thực tế cũng cho thấy, phun phân bón lá không nên xem là giải pháp thay thế cho phân bón gốc, mà là biện pháp hỗ trợ kịp thời và hiệu quả trong những giai đoạn cây cần dinh dưỡng nhanh. Khi được áp dụng đúng kỹ thuật, cây không chỉ phục hồi tốt sau stress mà còn tăng năng suất, chất lượng nông sản, đồng thời giúp tiết kiệm chi phí và giảm rủi ro cho người sản xuất.
⏩⏩ Mời quý vị và các bạn quan tâm theo dõi các nền tảng truyền thông để tìm hiểu, trao đổi và chia sẻ thêm về các kinh nghiệm trong đầu tư và sản xuất nông nghiệp cùng cộng đồng và chuyên gia tại:
- Youtube: Youtube.com/@Kythuattrongcayvn
- Facebook Page: Facebook.com/kythuattrongcay.vn/
- Facebook Group: Facebook.com/6441565519262518
- Tiktok: Tiktok.com/@kythuattrongcay.vn
