Trong sản xuất cà chua, giai đoạn giữ trái là một trong những thời điểm nhạy cảm và có ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất cuối cùng. Dù cây ra hoa nhiều nhưng nếu tỷ lệ đậu trái thấp hoặc trái non bị rụng sớm thì năng suất sẽ giảm đáng kể, đồng thời chất lượng quả cũng khó đạt yêu cầu thương phẩm.
Giữ trái hiệu quả không chỉ phụ thuộc vào quá trình thụ phấn mà còn liên quan đến việc quản lý dinh dưỡng, môi trường và sức khỏe tổng thể của cây. Khi các yếu tố này được điều chỉnh đồng bộ, cây sẽ duy trì được lượng trái ổn định, phát triển đồng đều và cho chất lượng cao hơn.
Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết những kỹ thuật quan trọng để giữ trái cho cà chua, từ kiểm soát thụ phấn, quản lý số hoa, bổ sung dinh dưỡng cho đến điều chỉnh điều kiện môi trường, giúp nông dân tối ưu hiệu quả canh tác trong giai đoạn quyết định này.
Xác định thời điểm bắt đầu các biện pháp giữ trái
Các biện pháp giữ trái cần được áp dụng đúng thời điểm để đạt hiệu quả cao nhất. Thông thường, giai đoạn thích hợp bắt đầu khi cây cà chua bước vào thời kỳ ra hoa rộ, khoảng 30 đến 45 ngày sau trồng. Đây là lúc cây đã ổn định sinh trưởng, thân lá khỏe, rễ ăn sâu và khả năng hấp thu dinh dưỡng tốt, đủ sức nuôi cả hoa và quả non.
Dấu hiệu nhận biết cây sẵn sàng cho giai đoạn giữ trái gồm: các chùm hoa nở đều, màu sắc hoa tươi sáng, nhị và nhụy không bị biến dạng, thân lá xanh bóng và không có dấu hiệu sâu bệnh nghiêm trọng. Nếu bắt đầu biện pháp giữ trái quá sớm, cây sẽ bị tiêu hao năng lượng không cần thiết; ngược lại, nếu quá muộn, nhiều trái non có thể đã rụng, làm giảm sản lượng.
Việc xác định chính xác thời điểm không chỉ giúp nâng cao tỷ lệ đậu trái mà còn giúp cây phân bổ dinh dưỡng hợp lý, đảm bảo trái phát triển đồng đều về kích thước và chất lượng.
Kiểm soát thụ phấn để tăng tỷ lệ đậu trái
Thụ phấn là yếu tố quyết định tỷ lệ đậu trái ở cà chua, đặc biệt trong điều kiện nhà màng hoặc thời tiết bất lợi ngoài trời. Khi không có đủ gió hoặc côn trùng hỗ trợ, việc can thiệp kỹ thuật thụ phấn thủ công sẽ giúp đảm bảo hoa được thụ tinh đầy đủ, giảm hiện tượng hoa rụng hoặc hình thành trái dị dạng.
Đối với cây trồng trong nhà màng, thụ phấn nên thực hiện vào buổi sáng trước 9 giờ, khi nhiệt độ và độ ẩm ở mức tối ưu (nhiệt độ 20–25°C, độ ẩm 60–70%). Có thể dùng tay rung nhẹ giàn hoặc sử dụng dụng cụ rung chuyên dụng để hạt phấn rơi xuống nhụy. Đối với mô hình ngoài trời, nên tận dụng gió và côn trùng tự nhiên, nhưng vẫn cần hỗ trợ thủ công vào những ngày thời tiết ẩm ướt hoặc nắng gắt.
Một lưu ý quan trọng là không phun thuốc trừ sâu có độc tính cao trong thời điểm hoa đang nở rộ, vì điều này sẽ làm giảm số lượng ong và các loài côn trùng thụ phấn, dẫn đến tỷ lệ đậu trái thấp. Thay vào đó, nên áp dụng các biện pháp phòng trừ sâu bệnh an toàn, ít ảnh hưởng đến côn trùng có lợi.
📌 Gợi ý đọc thêm: Phương pháp thụ phấn thủ công cho cây trồng trong nhà màng
Quản lý số hoa và chất lượng hoa
Quản lý số lượng và chất lượng hoa là bước quan trọng giúp cây tập trung dinh dưỡng cho những trái có khả năng phát triển tốt, đồng thời tránh tình trạng cây mang quá nhiều quả dẫn đến trái nhỏ, chín không đồng đều.
Một trong những kỹ thuật thường áp dụng là bấm ngọn sau chùm hoa thứ 5 hoặc 6, nhằm giới hạn chiều cao cây và chuyển hướng dinh dưỡng từ sinh trưởng thân lá sang nuôi hoa và quả. Việc này cũng giúp cây cân bằng giữa sinh trưởng và sinh thực, giảm áp lực nuôi quá nhiều trái cùng lúc.
Ngoài ra, cần loại bỏ những hoa kẹt bên trong tán, hoa nở muộn hoặc hoa dị dạng, vì các hoa này thường khó đậu trái hoặc cho trái kém chất lượng. Việc tỉa bỏ hoa không đạt tiêu chuẩn nên được thực hiện vào buổi sáng khô ráo để hạn chế lây lan bệnh.
Quản lý tốt số hoa và chất lượng hoa sẽ giúp cây nuôi được các trái đồng đều về kích thước, màu sắc và độ chín, từ đó nâng cao giá trị thương phẩm của sản phẩm cuối cùng.
📌 Gợi ý đọc thêm: Kỹ thuật bấm ngọn và tỉa hoa hợp lý cho cây cà chua
Cung cấp dinh dưỡng hỗ trợ giữ trái
Dinh dưỡng đóng vai trò then chốt trong việc giúp cây duy trì tỷ lệ đậu trái cao và hạn chế hiện tượng rụng trái non. Trong giai đoạn này, cây cà chua cần được cung cấp cân đối cả đa lượng, trung lượng và vi lượng để đáp ứng nhu cầu nuôi quả, củng cố mô vỏ và duy trì hoạt động sinh lý ổn định.
Về vi lượng, Bo là yếu tố quan trọng giúp hạt phấn khỏe, tăng khả năng thụ tinh và vận chuyển đường đến quả non. Canxi hỗ trợ hình thành thành tế bào chắc khỏe, giảm nứt trái và rụng cuống. Magie tham gia vào quá trình quang hợp, gián tiếp cung cấp năng lượng cho quá trình nuôi quả.
Về đa lượng, kali nên được bổ sung ở mức hợp lý để cải thiện chất lượng quả, giúp quả cứng và tăng độ ngọt. Đạm vẫn cần duy trì ở mức vừa đủ để nuôi lá khỏe, nhưng không nên bón quá nhiều vì sẽ kích thích sinh trưởng thân lá quá mức, cạnh tranh dinh dưỡng với quả.
Hình thức cung cấp dinh dưỡng nên kết hợp giữa bón gốc để duy trì nguồn nuôi lâu dài và phun qua lá để bổ sung nhanh trong những thời điểm cây cần đáp ứng tức thời. Việc luân phiên các dạng phân hữu cơ sinh học, phân khoáng và chế phẩm amino acid sẽ giúp cây chống stress tốt hơn, đặc biệt trong điều kiện thời tiết bất lợi.
📌 Gợi ý đọc thêm: Bổ sung Bo và Canxi đúng cách để giảm rụng trái non ở cà chua
Kiểm soát điều kiện môi trường hạn chế rụng trái
Điều kiện môi trường bất lợi như nhiệt độ cao, độ ẩm quá thấp hoặc quá cao, mưa lớn và gió mạnh đều có thể gây rụng trái non ở cà chua. Do đó, việc kiểm soát và điều chỉnh các yếu tố này là một phần quan trọng trong kỹ thuật giữ trái hiệu quả.
Đối với mô hình trồng trong nhà màng, cần duy trì nhiệt độ ở mức 20–28°C và độ ẩm không khí từ 60–70% để đảm bảo quá trình thụ phấn và nuôi trái diễn ra thuận lợi. Hệ thống quạt thông gió, phun sương hoặc rèm che cần được điều chỉnh linh hoạt để ổn định tiểu khí hậu bên trong.
Với trồng ngoài trời, biện pháp che chắn khi mưa lớn hoặc nắng gắt sẽ giúp hạn chế sốc nhiệt và sốc nước cho cây. Hệ thống thoát nước phải hoạt động tốt để tránh úng rễ, trong khi chế độ tưới cần giữ ẩm đều nhưng không để dư nước trong thời gian dài.
Ngoài ra, cần giảm tác động cơ học từ gió mạnh bằng cách sử dụng lưới chắn gió hoặc trồng hàng cây chắn xung quanh vườn. Những biện pháp này giúp cây duy trì sự ổn định về sinh lý, từ đó giảm thiểu hiện tượng rụng trái non và nứt trái.
📌 Gợi ý đọc thêm: Biện pháp điều chỉnh tiểu khí hậu giúp cà chua đạt năng suất cao
Phòng ngừa sâu bệnh ảnh hưởng đến giai đoạn giữ trái
Trong giai đoạn giữ trái, cây cà chua dễ bị tổn thương bởi cả sâu hại và bệnh hại, khiến tỷ lệ đậu trái giảm và trái non rụng sớm. Do đó, việc phòng ngừa cần được thực hiện chủ động và thường xuyên, kết hợp nhiều biện pháp để vừa hiệu quả vừa an toàn.
Về sâu hại, bọ trĩ, sâu xanh và rầy mềm là những đối tượng chính cần lưu ý. Chúng tấn công hoa và quả non, gây biến dạng, thâm đen hoặc làm quả rụng. Nên thường xuyên kiểm tra vườn, đặc biệt ở mặt dưới lá và khu vực chùm hoa, để phát hiện sớm và xử lý kịp thời bằng chế phẩm sinh học, thảo mộc hoặc thuốc BVTV ít độc.
Về bệnh hại, sương mai, thán thư và héo rũ vi khuẩn là các bệnh phổ biến trong thời điểm này. Chúng gây suy yếu toàn bộ cây, giảm khả năng vận chuyển dinh dưỡng đến quả. Có thể phòng ngừa bằng cách giữ tán thông thoáng, tránh tưới dàn mưa vào buổi chiều, luân phiên sử dụng chế phẩm sinh học chứa nấm đối kháng hoặc thuốc gốc đồng nồng độ thấp để bảo vệ cây.
Nguyên tắc quan trọng là ưu tiên các biện pháp quản lý tổng hợp (IPM), kết hợp giữa kỹ thuật canh tác, chế phẩm sinh học và thuốc BVTV hợp lý, nhằm duy trì sức khỏe tổng thể của cây và bảo đảm an toàn cho người tiêu dùng.
Kết luận
Giữ trái hiệu quả cho cà chua là một quá trình tổng hợp nhiều yếu tố, từ kỹ thuật thụ phấn, quản lý hoa, dinh dưỡng, điều kiện môi trường cho đến phòng trừ sâu bệnh. Chỉ khi các biện pháp này được thực hiện đồng bộ và đúng thời điểm, cây mới duy trì được tỷ lệ đậu trái cao, hạn chế rụng trái non và cho trái đồng đều về kích thước, màu sắc và chất lượng.
Người trồng cần chú ý quan sát cây thường xuyên để kịp thời điều chỉnh chế độ chăm sóc khi thời tiết thay đổi hoặc khi phát hiện dấu hiệu thiếu hụt dinh dưỡng, sâu bệnh. Bên cạnh đó, việc ưu tiên các biện pháp an toàn, thân thiện với môi trường sẽ giúp bảo vệ hệ sinh thái canh tác và nâng cao giá trị thương phẩm của sản phẩm cuối cùng.
Thực hiện tốt kỹ thuật giữ trái không chỉ đảm bảo năng suất mà còn góp phần xây dựng thương hiệu cà chua chất lượng, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường.
📌 Gợi ý đọc thêm: Quy trình chăm sóc cà chua giai đoạn nuôi trái để đạt năng suất tối đa
⏩⏩ Mời quý vị và các bạn quan tâm theo dõi các nền tảng truyền thông để tìm hiểu, trao đổi và chia sẻ thêm về các kinh nghiệm trong đầu tư và sản xuất nông nghiệp cùng cộng đồng và chuyên gia tại:
- Youtube: Youtube.com/@Kythuattrongcayvn
- Facebook Page: Facebook.com/kythuattrongcay.vn/
- Facebook Group: Facebook.com/6441565519262518
- Tiktok: Tiktok.com/@kythuattrongcay.vn
