Trong điều kiện canh tác dưa lưới nhà màng, việc tưới bằng hệ thống nhỏ giọt không chỉ đơn thuần là cấp nước, mà còn là cách cung cấp dinh dưỡng chính cho cây thông qua dung dịch phân bón hòa tan. Lúc này, chỉ số EC (Electrical Conductivity – độ dẫn điện) trở thành yếu tố quan trọng hàng đầu để kiểm soát nồng độ phân trong nước tưới. Một chỉ số EC quá cao sẽ làm rễ non bị “cháy”, gây rối loạn sinh lý, trong khi EC quá thấp lại khiến cây thiếu dinh dưỡng kéo dài.
Điều quan trọng là mỗi giai đoạn sinh trưởng của cây lại có một ngưỡng EC tối ưu khác nhau. Việc nắm rõ mức EC lý tưởng cho từng thời điểm giúp nhà vườn điều chỉnh công thức tưới hợp lý, hạn chế hiện tượng sốc rễ, cháy mép lá hay thối gốc, đồng thời nâng cao hiệu quả hấp thu dinh dưỡng và chất lượng trái thu hoạch sau này.
1️⃣ Giai đoạn cây con (0–10 ngày sau trồng): EC từ 1.2 – 1.5 mS/cm
Ở giai đoạn này, cây vừa được đưa vào môi trường trồng mới, bộ rễ còn yếu và chưa hoàn thiện chức năng hấp thu chọn lọc. Nếu tiếp xúc với nồng độ phân quá cao, rễ sẽ dễ bị tổn thương dẫn đến hiện tượng cháy đầu rễ, thối cổ rễ hoặc ngừng sinh trưởng. Đây cũng là thời điểm cây dễ bị sốc môi trường nếu không kiểm soát tốt EC và pH dung dịch tưới.
Do đó, chỉ số EC lý tưởng nên duy trì trong khoảng từ 1.2 đến 1.5 mS/cm, đủ để cung cấp lượng dinh dưỡng thiết yếu (chủ yếu là Lân, Canxi, Magie dạng dễ tiêu), nhưng vẫn đảm bảo môi trường “nhẹ – sạch” để rễ dễ dàng hấp thu. Đồng thời, cần lưu ý không pha phân quá đậm hoặc dồn phân tưới vào một lần, tránh gây áp lực thẩm thấu đột ngột lên vùng rễ non.
2️⃣ Giai đoạn phục hồi – phát triển thân lá (10–20 ngày): EC từ 1.5 – 1.8 mS/cm
Sau khi rễ đã ổn định và bắt đầu hoạt động mạnh trở lại, cây bước vào giai đoạn tăng trưởng thân – lá. Lúc này, nhu cầu dinh dưỡng của cây tăng lên rõ rệt, đặc biệt là các nguyên tố đa lượng như Đạm và Lân, nhằm thúc đẩy sự phát triển khối xanh và tăng sinh mô mềm.
Ngưỡng EC lý tưởng trong giai đoạn này là từ 1.5 đến 1.8 mS/cm, cho phép cây hấp thu đủ dinh dưỡng để tăng sinh khối mà không gây áp lực lên hệ thống rễ. Tuy nhiên, mức tăng EC cần được điều chỉnh từ từ, tránh tăng đột ngột khiến cây bị sốc, nhất là trong những ngày nắng gắt hoặc độ ẩm đất thấp.
Việc bổ sung phân nên được chia nhỏ theo từng lần tưới trong ngày (nếu có thể), giúp duy trì nồng độ ổn định trong vùng rễ và hạn chế hiện tượng tụ muối cục bộ tại bầu trồng.
3️⃣ Giai đoạn vươn dây – phân nhánh (20–35 ngày): EC từ 1.8 – 2.2 mS/cm
Bước vào giai đoạn này, cây dưa lưới bắt đầu phát triển sinh khối mạnh, tập trung vào việc tăng chiều dài thân chính, bung nhánh cấp 1 và cấp 2. Rễ đã phát triển tốt, hệ thống dẫn truyền bên trong cây cũng hoàn thiện hơn, cho phép cây hấp thu được lượng dinh dưỡng lớn hơn mà không gặp trở ngại.
Ngưỡng EC phù hợp trong giai đoạn này là từ 1.8 đến 2.2 mS/cm. Đây là thời điểm có thể nâng dần nồng độ phân trong dung dịch tưới, tăng cường bổ sung Đạm – Kali – Canxi để vừa thúc chồi khỏe, vừa giúp thân cứng cáp, hạn chế hiện tượng thân mềm – gãy ngọn do thiếu dưỡng chất.
Tuy nhiên, vẫn cần lưu ý tăng EC một cách có kiểm soát. Mỗi lần điều chỉnh chỉ nên tăng 0.1 – 0.2 mS/cm, đồng thời theo dõi phản ứng sinh trưởng thực tế của cây. Nếu thấy cây chậm lớn hoặc lá bị cháy mép, cần giảm EC ngay và thay nước sạch để “xả muối”.
4️⃣ Giai đoạn ra hoa – đậu trái (35–45 ngày): EC từ 2.0 – 2.5 mS/cm
Giai đoạn này là bước chuyển quan trọng từ sinh trưởng sang sinh thực, cây bắt đầu hình thành nụ, trổ hoa và tiến hành thụ phấn – đậu trái. Nhu cầu dinh dưỡng tăng cao, đặc biệt là Kali, Canxi và vi lượng Boron, để hỗ trợ quá trình phân hóa mầm hoa, duy trì độ cứng cuống và giúp hoa đậu tốt.
Chỉ số EC lý tưởng nằm trong khoảng 2.0 đến 2.5 mS/cm, đảm bảo cây có đủ năng lượng và dưỡng chất để nuôi hoa – nuôi trái mà không gây rối loạn sinh lý. Đây cũng là giai đoạn đòi hỏi tính ổn định cao, bởi nếu EC dao động quá lớn (tăng – giảm đột ngột), cây dễ bị rối loạn hấp thu, dẫn đến rụng nụ, hỏng hoa hoặc đậu trái không đều.
Ngoài việc duy trì EC ổn định trong hệ thống tưới, nhà vườn có thể bổ sung một phần dưỡng chất vi lượng qua lá (dưới dạng loãng), đặc biệt là Bo và Canxi, để tăng tỷ lệ đậu trái mà không làm quá tải hệ rễ.
5️⃣ Giai đoạn nuôi trái – tăng ngọt (45 ngày đến thu hoạch): EC từ 2.2 – 2.8 mS/cm
Khi cây bước vào giai đoạn nuôi trái, toàn bộ sinh trưởng chuyển trọng tâm sang chất lượng quả: tăng kích thước, làm dày thịt, tích lũy đường và ổn định kết cấu lưới. Đây là thời kỳ cây cần hàm lượng Kali cao, kết hợp với Magie và Canxi để duy trì cấu trúc mô trái chắc, ngọt đậm và ít bị nứt.
Ngưỡng EC phù hợp trong giai đoạn này là từ 2.2 đến 2.8 mS/cm, tùy theo giống, thời tiết và điều kiện giá thể. Việc giữ EC ở mức cao vừa phải sẽ tạo áp lực sinh lý hợp lý, giúp cây chuyển hóa đường tốt hơn mà không làm rối loạn cân bằng nước. Nếu EC vượt quá ngưỡng, trái có thể ngừng lớn sớm, lưới tạo không đều, thậm chí có nguy cơ “cháy lưới” do thiếu đồng đều về hấp thu nước và chất khoáng.
Ngoài ra, trong khoảng 7–10 ngày trước thu hoạch, nhiều nhà vườn chọn giảm nhẹ EC (về khoảng 2.0–2.2 mS/cm) nhằm kích thích rút nước, tăng nồng độ đường và kéo dài thời gian bảo quản sau thu hoạch.
📌 Gợi ý đọc thêm: Công thức phân giai đoạn nuôi trái – Tăng ngọt cho dưa lưới
Tổng kết
EC không phải là một con số cố định cho suốt cả chu kỳ trồng, mà là một chỉ số cần điều chỉnh liên tục theo giai đoạn phát triển và khả năng hấp thu của cây. Giai đoạn cây con cần môi trường nhẹ – sạch để rễ phục hồi, trong khi giai đoạn nuôi trái lại đòi hỏi nồng độ cao hơn để nâng chất lượng sản phẩm. Bất kỳ sự thay đổi nào về EC – dù là tăng hay giảm – đều cần được thực hiện một cách từ tốn và có kiểm soát, tránh gây sốc sinh lý cho cây.
Quản lý EC tốt không chỉ giúp cây phát triển khỏe mạnh, đậu trái tốt và nuôi trái đạt chuẩn, mà còn giảm thiểu rủi ro về rối loạn hấp thu, tích lũy muối và hỏng bộ rễ. Đó là lý do vì sao chỉ số EC nên trở thành công cụ “bắt buộc” trong hệ thống giám sát tưới – bón hiện đại cho dưa lưới trong nhà màng.
📌 Gợi ý tiếp theo: Hướng dẫn pha phân theo EC – pH đúng cách trong mô hình nhỏ giọt
⏩⏩ Mời quý vị và các bạn quan tâm theo dõi các nền tảng truyền thông để tìm hiểu, trao đổi và chia sẻ thêm về các kinh nghiệm trong đầu tư và sản xuất nông nghiệp cùng cộng đồng và chuyên gia tại:
- Youtube: Youtube.com/@Kythuattrongcayvn
- Facebook Page: Facebook.com/kythuattrongcay.vn/
- Facebook Group: Facebook.com/6441565519262518
- Tiktok: Tiktok.com/@kythuattrongcay.vn
