Trong quá trình sinh trưởng, cây trồng cần một lượng lớn Nitơ (N) để phát triển thân lá, tổng hợp protein và enzyme quan trọng. Trong đất, Nitơ tồn tại chủ yếu ở hai dạng mà cây có thể hấp thụ: Amoni (NH₄⁺) và Nitrat (NO₃⁻). Trong đó, NH₄⁺ là một nguồn Đạm quan trọng giúp cây sinh trưởng mạnh, ít bị rửa trôi và có tác động tích cực đến năng suất nông sản.
Tuy nhiên, việc sử dụng NH₄⁺ cần phải cân đối, vì nếu không kiểm soát tốt, nó có thể làm chua đất và gây ảnh hưởng tiêu cực đến cây trồng. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ Đạm Amoni là gì, những ưu & nhược điểm của nó, cũng như các loại phân bón chứa NH₄⁺ phổ biến hiện nay.
1️⃣ Khái niệm về Đạm Amoni (NH₄⁺)
Đạm Amoni là gì?
Đạm Amoni (NH₄⁺) là một trong hai dạng Nitơ chính mà cây trồng có thể hấp thụ trực tiếp từ đất. Dạng này tồn tại tự nhiên trong đất thông qua quá trình phân hủy chất hữu cơ hoặc từ các loại phân bón hóa học có chứa Amoni.
Các đặc điểm chính của NH₄⁺:
✅ Hòa tan tốt trong nước, giúp cây hấp thụ nhanh qua rễ.
✅ Ít bị rửa trôi hơn so với dạng Nitrat (NO₃⁻), giúp duy trì Nitơ trong đất lâu hơn.
✅ Thích hợp với giai đoạn sinh trưởng khi cây cần phát triển thân lá mạnh.
✅ Tác động đến độ pH đất, có thể làm chua đất nếu sử dụng lâu dài mà không có biện pháp cải tạo.
Sự tồn tại của NH₄⁺ trong đất và khả năng hấp thụ của cây trồng
Trong đất, NH₄⁺ có thể đến từ:
- Quá trình khoáng hóa chất hữu cơ (vi khuẩn phân hủy xác thực vật, phân động vật).
- Phân bón chứa Amoni như Amoni Sunphat, Amoni Clorua, Amoni Nitrat.
- Cây hấp thụ NH₄⁺ chủ yếu qua rễ, sau đó sử dụng để tổng hợp protein, enzyme và diệp lục, giúp cây phát triển mạnh mẽ.
So sánh NH₄⁺ và NO₃⁻ (Nitrat) về tính chất và tác động đến cây
Khi sử dụng phân bón, cần cân bằng NH₄⁺ và NO₃⁻ để cây phát triển tối ưu.
2️⃣ Đánh giá ưu, nhược điểm của Đạm Amoni
✅ Ưu điểm
- Dễ hấp thu: NH₄⁺ có thể được rễ cây hấp thụ nhanh chóng, giúp cây phát triển mạnh.
- Ít bị rửa trôi: So với NO₃⁻, NH₄⁺ có khả năng bám vào các hạt đất, giúp giảm thất thoát phân bón.
- Hiệu quả cao trên đất có độ ẩm tốt: NH₄⁺ hoạt động tốt nhất khi đất có độ ẩm vừa phải.
- Phù hợp với cây trồng cần nhiều Đạm trong giai đoạn sinh trưởng như lúa, ngô, rau màu.
⚠ Nhược điểm
- Gây chua đất: Khi NH₄⁺ được hấp thụ, cây tiết ra H⁺, làm giảm pH đất. Nếu sử dụng lâu dài, cần bón vôi để trung hòa độ chua.
- Dễ bay hơi: NH₄⁺ có thể bị chuyển thành NH₃ (amoniac) nếu bón trên bề mặt đất khô hoặc ở nhiệt độ cao.
- Không thích hợp cho giai đoạn ra hoa, đậu quả: Vì NH₄⁺ kích thích sinh trưởng thân lá mạnh, cây có thể chậm ra hoa nếu bón quá nhiều.
- Có thể gây độc ở liều lượng cao: Nếu bón NH₄⁺ với liều lượng lớn mà không kết hợp với các loại phân khác, cây có thể bị ngộ độc Amoni.
Giải pháp: Luân phiên sử dụng NH₄⁺ với các nguồn Nitrat (NO₃⁻) và bổ sung vôi nếu đất bị chua.
3️⃣ Các loại phân bón chứa Đạm Amoni phổ biến
🔹 Phân Amoni Sunphat (SA – (NH₄)₂SO₄)
- Chứa 21% Nitơ (N) và 24% lưu huỳnh (S).
- Giúp cây tổng hợp protein tốt hơn, thích hợp cho đất kiềm.
- Dễ làm chua đất, cần bón kết hợp với vôi để duy trì độ pH ổn định.
🔹 Phân Amoni Clorua (NH₄Cl)
- Giá rẻ, chứa khoảng 24-26% N.
- Không thích hợp với cây trồng mẫn cảm với Clo như thuốc lá, chè, sầu riêng.
🔹 Phân Amoni Nitrat (NH₄NO₃)
- Cung cấp đồng thời NH₄⁺ và NO₃⁻, giúp cây hấp thu nhanh.
- Dễ bị thất thoát và có nguy cơ cháy nổ nếu bảo quản không đúng cách.
🔹 Phân hỗn hợp chứa NH₄⁺ (NPK, DAP, MAP,…)
- Cung cấp dinh dưỡng tổng hợp, phù hợp với từng giai đoạn phát triển của cây.
- Cần lựa chọn loại phân phù hợp với từng loại cây trồng.
4️⃣ Ứng dụng và cách sử dụng Đạm Amoni hiệu quả
Thời điểm và giai đoạn bón phù hợp
- Giai đoạn cây con, sinh trưởng thân lá: Nên sử dụng NH₄⁺ để kích thích sinh trưởng.
- Giai đoạn ra hoa, đậu quả: Giảm bón NH₄⁺, tăng cường NO₃⁻ để cây tập trung nuôi hoa và quả.
Cách kết hợp với phân Lân (P) và Kali (K) để tăng hiệu quả
- Bón cùng phân Lân (P) giúp cây hấp thu NH₄⁺ tốt hơn.
- Kết hợp với Kali (K) giúp cây phát triển cân đối, tăng khả năng chống chịu.
Biện pháp cải tạo đất khi sử dụng NH₄⁺ lâu dài
- Bón vôi định kỳ để trung hòa độ chua.
- Luân canh cây họ đậu để cải tạo đất, bổ sung đạm tự nhiên.
Kết luận
Đạm Amoni (NH₄⁺) là một nguồn Nitơ quan trọng, giúp cây trồng phát triển mạnh mẽ, đặc biệt trong giai đoạn sinh trưởng thân lá. Tuy nhiên, nếu sử dụng không đúng cách, NH₄⁺ có thể gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến đất và hệ sinh thái nông nghiệp.
👉 Để hiểu rõ hơn về từng loại phân bón chứa NH₄⁺ và cách sử dụng tối ưu, hãy đón đọc các bài viết chi tiết sau:
⏩⏩ Mời quý vị và các bạn quan tâm theo dõi các nền tảng truyền thông để tìm hiểu, trao đổi và chia sẻ thêm về các kinh nghiệm trong đầu tư và sản xuất nông nghiệp cùng cộng đồng và chuyên gia tại:
- Youtube: Youtube.com/@Kythuattrongcayvn
- Facebook Page: Facebook.com/kythuattrongcay.vn/
- Facebook Group: Facebook.com/6441565519262518
- Tiktok: Tiktok.com/@kythuattrongcay.vn
