Giai đoạn ra hoa luôn được coi là “cửa ngõ” quan trọng quyết định đến năng suất và chất lượng của hầu hết các loại cây trồng. Đây là lúc cây huy động rất nhiều năng lượng và dinh dưỡng để hình thành hoa khỏe, thụ phấn thành công và tạo tiền đề cho quá trình đậu quả. Tuy nhiên, cũng chính ở thời điểm nhạy cảm này, hoa rất dễ bị tác động bởi ngoại cảnh và các biện pháp canh tác.
Trong thực tế sản xuất, nhiều nông dân thường băn khoăn: có nên phun phân bón lá khi cây đang ra hoa hay không? Một số người lo ngại việc phun có thể làm hư hại hoa, ảnh hưởng đến quá trình thụ phấn, trong khi những người khác cho rằng đây là giải pháp quan trọng để bổ sung vi lượng và tăng tỷ lệ đậu quả. Câu trả lời không đơn giản, mà cần dựa vào cơ sở sinh lý của cây cũng như nguyên tắc sử dụng phân bón lá trong giai đoạn đặc biệt này.
Đặc điểm sinh lý của cây trong giai đoạn ra hoa
Trong giai đoạn ra hoa, cây trồng bước vào một chu kỳ sinh lý đặc biệt: năng lượng và dinh dưỡng được huy động tối đa để hình thành các bộ phận sinh sản. Đây cũng là giai đoạn cây rất nhạy cảm, chỉ cần một tác động bất lợi nhỏ cũng có thể làm giảm tỷ lệ đậu hoa – đậu quả.
Trước hết, hoa là cơ quan sinh sản, bao gồm nhị, nhụy và cánh hoa, vốn rất mỏng manh. Quá trình thụ phấn – thụ tinh đòi hỏi sự đồng bộ giữa hạt phấn và đầu nhụy. Nếu điều kiện dinh dưỡng hoặc môi trường không thuận lợi, hạt phấn dễ yếu, đầu nhụy khô hoặc kém dính, dẫn đến tỷ lệ đậu quả thấp.
Thứ hai, nhu cầu dinh dưỡng vi lượng của cây tăng cao trong giai đoạn này. Các nguyên tố như Bo, Kẽm, Canxi, Magiê đóng vai trò quan trọng trong việc phân hóa mầm hoa, hình thành phấn hoa khỏe và hỗ trợ thụ tinh. Thiếu hụt một trong các nguyên tố này có thể gây hiện tượng rụng hoa sinh lý.
Thứ ba, cây thường rơi vào trạng thái dễ “stress” khi thời tiết thay đổi đột ngột: nắng nóng, mưa dầm hoặc độ ẩm cao. Sự mất cân bằng này khiến hoa dễ héo, rụng hàng loạt nếu không được bổ sung dinh dưỡng kịp thời để cân bằng nội lực.
Từ những đặc điểm trên, có thể thấy giai đoạn ra hoa vừa là thời điểm “cần dinh dưỡng nhất”, vừa là giai đoạn “dễ tổn thương nhất”. Đây chính là lý do khiến việc phun phân bón lá trong giai đoạn này cần được cân nhắc kỹ lưỡng.
Lợi ích khi phun phân bón lá trong giai đoạn ra hoa
Nếu được thực hiện đúng cách, việc phun phân bón lá trong giai đoạn ra hoa có thể mang lại nhiều lợi ích quan trọng cho quá trình sinh sản của cây.
Trước hết, phân bón lá giúp bổ sung kịp thời các vi lượng thiết yếu mà rễ khó hấp thu trong đất. Đặc biệt, Bo và Kẽm là hai nguyên tố quan trọng để tăng cường sức sống của hạt phấn, kéo dài tuổi thọ hạt phấn và giúp đầu nhụy có độ dính tốt hơn, từ đó nâng cao tỷ lệ thụ phấn và đậu quả.
Thứ hai, các chế phẩm giàu amino acid hoặc chiết xuất rong biển có tác dụng giảm stress sinh lý, tăng sức bền cho cánh hoa và cuống hoa. Điều này giúp hoa hạn chế rụng sớm trong điều kiện thời tiết bất lợi, đồng thời tạo nền tảng tốt cho quá trình đậu trái.
Thứ ba, bổ sung Canxi và Magiê qua lá trong giai đoạn này giúp thành tế bào hoa chắc khỏe hơn, giảm hiện tượng hoa dị dạng hoặc hỏng nhụy. Đây là yếu tố quan trọng giúp hoa phát triển đồng đều và tạo điều kiện cho trái non phát triển ổn định sau khi thụ tinh.
Cuối cùng, việc phun phân bón lá còn có ý nghĩa như một “biện pháp cứu nguy” trong những trường hợp cây suy yếu, gặp stress hoặc thiếu dinh dưỡng đột ngột. Chỉ sau vài ngày, cây có thể phục hồi sức sống của hoa, nhờ đó hạn chế đáng kể tình trạng rụng hoa hàng loạt.
Như vậy, nếu chọn đúng loại phân bón và kỹ thuật phun phù hợp, việc phun phân bón lá trong giai đoạn ra hoa không chỉ an toàn mà còn mang lại lợi ích thiết thực cho năng suất.
Rủi ro nếu phun không đúng cách
Bên cạnh những lợi ích rõ rệt, việc phun phân bón lá trong giai đoạn ra hoa cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu không tuân thủ kỹ thuật.
Trước hết, áp lực phun quá mạnh có thể làm cánh hoa, nhụy hoa bị dập nát hoặc rụng cơ học. Đây là nguyên nhân thường gặp ở các vườn sử dụng bình phun áp suất cao mà không điều chỉnh tia phun mịn.
Thứ hai, nồng độ dung dịch quá cao dễ gây cháy hoa, làm hỏng hạt phấn hoặc làm khô đầu nhụy. Khi đó, quá trình thụ phấn – thụ tinh bị cản trở, tỷ lệ đậu quả giảm mạnh.
Thứ ba, phun sai thời điểm cũng là một rủi ro lớn. Nếu phun đúng lúc hoa đang nở rộ hoặc trong điều kiện thời tiết ẩm ướt, sương nhiều, dung dịch dễ gây thối hoa hoặc cản trở hoạt động của côn trùng thụ phấn.
Thứ tư, pha trộn tùy tiện với thuốc bảo vệ thực vật trong giai đoạn này có thể tạo ra phản ứng bất lợi. Một số hoạt chất có thể làm hỏng hạt phấn hoặc giảm sức sống hoa, khiến quá trình đậu trái thất bại.
Tóm lại, giai đoạn ra hoa là thời kỳ cực kỳ nhạy cảm. Chỉ cần một sai sót nhỏ trong thao tác phun phân bón lá cũng có thể dẫn đến thiệt hại lớn về năng suất. Vì vậy, người trồng cần nắm vững các nguyên tắc an toàn trước khi áp dụng.
Nguyên tắc phun an toàn khi cây đang ra hoa
Để hạn chế rủi ro và tận dụng tối đa lợi ích, người trồng cần tuân thủ một số nguyên tắc quan trọng khi phun phân bón lá trong giai đoạn cây ra hoa:
Trước hết, chỉ sử dụng các sản phẩm chuyên dùng cho giai đoạn ra hoa. Những công thức này thường giàu Bo, Zn, Ca kết hợp với amino acid hoặc rong biển, giúp hoa bền, phấn khỏe và tăng tỷ lệ thụ tinh.
Thứ hai, pha đúng nồng độ khuyến cáo, thậm chí có thể giảm nhẹ liều khi hoa đang nở rộ. Giai đoạn này hoa rất nhạy cảm, nên việc phun quá liều dễ gây hỏng nhụy hoặc cháy hoa.
Thứ ba, sử dụng vòi phun áp lực nhẹ, tia sương mịn để dung dịch bám đều mà không làm dập hoa. Khi phun, tránh tập trung trực tiếp vào cụm hoa; thay vào đó, nên phun phủ nhẹ lên toàn bộ tán lá và khu vực quanh chùm hoa.
Thứ tư, chọn thời điểm sáng sớm hoặc chiều mát để phun. Đây là lúc khí khổng mở, điều kiện nhiệt độ – ẩm độ thuận lợi, đồng thời tránh được ảnh hưởng đến hoạt động của côn trùng thụ phấn.
Cuối cùng, không phối hợp tùy tiện với thuốc BVTV trong giai đoạn ra hoa, trừ khi sản phẩm được khuyến cáo có thể pha chung. Nếu buộc phải kết hợp, cần pha thử trước và ưu tiên sử dụng sản phẩm an toàn sinh học để không ảnh hưởng đến hoa.
Thực hiện đúng những nguyên tắc trên sẽ giúp cây nhận được dinh dưỡng cần thiết, đồng thời bảo vệ sự nguyên vẹn của hoa, nâng cao tỷ lệ đậu quả và ổn định năng suất.
Trường hợp nên và không nên phun
Không phải lúc nào cây đang ra hoa cũng thích hợp để phun phân bón lá. Việc xác định đúng tình huống giúp người trồng tận dụng lợi ích, đồng thời hạn chế rủi ro.
Trường hợp nên phun:
Khi cây có dấu hiệu thiếu hụt vi lượng như Bo, Zn (hoa nhỏ, dễ rụng, tỷ lệ thụ phấn thấp).
Sau những biến động thời tiết bất lợi như nắng nóng kéo dài, mưa lớn hoặc sương muối, khiến hoa dễ bị sốc và rụng.
Với những cây ăn trái có giá trị cao (sầu riêng, xoài, cam quýt), phun nhẹ phân bón lá chứa amino hoặc rong biển có thể giúp hoa bền hơn, giảm rụng sinh lý.
Trường hợp không nên phun:
Khi cây đang nở rộ đồng loạt, đặc biệt trong những ngày ong, bướm và côn trùng thụ phấn hoạt động mạnh. Việc phun có thể cản trở quá trình thụ phấn tự nhiên.
Trong điều kiện ẩm độ cao, sương nhiều hoặc mưa kéo dài, vì dung dịch dễ gây thối hoa hoặc nấm bệnh.
Khi vừa xử lý thuốc BVTV có tính mạnh (đặc biệt là thuốc gốc đồng, lưu huỳnh, dầu khoáng), nếu kết hợp ngay với phân bón lá sẽ tăng nguy cơ cháy hoa, hỏng nhụy.
Tóm lại, phun phân bón lá trong giai đoạn ra hoa chỉ nên tiến hành khi thật sự cần thiết, có mục tiêu rõ ràng và tuân thủ nguyên tắc an toàn. Ngược lại, nếu điều kiện chưa phù hợp, tốt nhất nên trì hoãn để bảo vệ sự nhạy cảm của hoa.
Kết luận
Phun phân bón lá trong giai đoạn ra hoa là một biện pháp vừa có lợi vừa tiềm ẩn rủi ro. Nếu được thực hiện đúng loại, đúng liều lượng và đúng thời điểm, việc phun có thể giúp hoa khỏe, hạt phấn bền, tăng tỷ lệ thụ phấn – đậu quả và giảm hiện tượng rụng hoa sinh lý. Ngược lại, nếu phun sai kỹ thuật, sai điều kiện hoặc phối hợp tùy tiện, hoa dễ bị tổn thương, dẫn đến giảm năng suất.
Điều quan trọng là người trồng cần cân nhắc kỹ tình trạng cây, điều kiện thời tiết và mục tiêu dinh dưỡng trước khi quyết định phun. Không nên coi phân bón lá là “cứu cánh” áp dụng mọi lúc, mà phải xem đây là công cụ hỗ trợ linh hoạt, sử dụng hợp lý trong từng giai đoạn.
Khi hiểu rõ bản chất và áp dụng đúng cách, phân bón lá sẽ trở thành “trợ thủ” đắc lực giúp cây duy trì sức sống trong giai đoạn ra hoa, qua đó nâng cao năng suất và chất lượng nông sản.
⏩⏩ Mời quý vị và các bạn quan tâm theo dõi các nền tảng truyền thông để tìm hiểu, trao đổi và chia sẻ thêm về các kinh nghiệm trong đầu tư và sản xuất nông nghiệp cùng cộng đồng và chuyên gia tại:
- Youtube: Youtube.com/@Kythuattrongcayvn
- Facebook Page: Facebook.com/kythuattrongcay.vn/
- Facebook Group: Facebook.com/6441565519262518
- Tiktok: Tiktok.com/@kythuattrongcay.vn
