Không phải cứ giữ được càng nhiều trái càng tốt. Cây sầu riêng có giới hạn sức nuôi, nếu không tỉa chọn kịp thời sẽ dẫn đến hiện tượng trái không đều, cơm ít – hạt to, dễ rụng hoặc chất lượng kém.
1️⃣ Vì sao phải tỉa trái sầu riêng?
Tỉa trái không phải là việc làm thừa, mà là chiến lược quan trọng giúp cây dồn sức nuôi đúng – nuôi đủ – nuôi chất lượng. Việc giữ quá nhiều trái trên cây sầu riêng có thể dẫn đến hàng loạt vấn đề nghiêm trọng về sinh lý, năng suất lẫn chất lượng thương phẩm.
Cây không thể nuôi hết số trái đã đậu
Giai đoạn sau đậu, nhiều cây có thể mang đến vài chục trái – thậm chí hơn 100 trái/cây
Tuy nhiên, khả năng nuôi trái của cây có giới hạn, phụ thuộc vào:
- Diện tích tán – lượng lá quang hợp
- Sức rễ – độ thông thoáng đất
- Điều kiện thời tiết (nắng – mưa – nhiệt độ)
⚠️ Nếu giữ quá nhiều trái → cây không đủ dinh dưỡng → trái phát triển không đều, dễ bị bỏ trái giữa chừng
Cây cần dồn lực để nuôi trái lớn – cơm dày – hạt lép
Giống như người “nuôi con”, cây cần dồn toàn bộ năng lượng, khoáng chất và đường để nuôi mỗi trái. Nếu trái được nuôi tốt → trái sẽ:
- Tăng nhanh trọng lượng
- Cơm dày, mềm, ngọt
- Hạt nhỏ – lép tự nhiên
✅ Ít trái nhưng chất lượng → dễ bán giá cao, được thương lái ưa chuộng
Không tỉa trái = nguy cơ trái méo – trái nứt – trái chồng nhau
Khi giữ quá nhiều trái trên một cành → trái chen nhau, không đủ không gian phát triển
Dẫn đến:
- Trái bị đè méo – dẹt
- Vỏ không đều, dễ bị nứt nẻ khi mưa nhiều
- Trái nằm trong tán dễ bị thiếu sáng – thậm chí phát sinh nấm, rệp
Trái bị rụng giữa chừng nếu cây quá tải
Khi cây mang quá sức → sẽ tự động “bỏ trái” vào tháng 5–6 (nhiều vùng gọi là “rụng đợt 2”)
Mất trái lúc này khiến nhà vườn “mất trắng” sau bao công giữ từ đầu mùa
🎯 “Không phải cây không biết rụng – mà là mình cần chọn cho nó rụng đúng. Tỉa trái là cách để chủ động giữ lại điều tốt nhất.”
2️⃣ Khi nào nên bắt đầu tỉa trái?
Thời điểm tỉa trái là yếu tố quyết định đến hiệu quả dưỡng trái sau này. Tỉa sớm quá thì chưa đánh giá đúng sức cây – tỉa trễ quá thì cây đã mang quá tải, dễ bị sốc sinh lý. Do đó, việc chọn đúng “khoảnh khắc vàng” để bắt đầu tỉa là cực kỳ quan trọng.
Giai đoạn trái bằng trứng gà (3–4 tuần sau đậu)
- Đây là thời điểm cây đã qua rụng sinh lý tự nhiên
- Trái bắt đầu lớn đều, cuống ổn định, mô trái định hình rõ
- Quan sát lúc này dễ phân biệt trái khỏe – trái dị dạng
✅ Tỉa đúng thời điểm này giúp cây “chốt số trái” hợp lý để dồn nuôi tiếp
Không nên tỉa quá sớm (dưới 10–15 ngày sau đậu)
- Lúc này cây còn chưa qua đợt rụng sinh lý đầu
- Trái chưa ổn định vị trí – có thể gây lãng phí nếu tỉa nhầm
- Cây cũng chưa xác định chính xác số lượng trái có thể giữ
Tuyệt đối không tỉa quá trễ (trái bằng nắm tay trở lên)
- Khi trái đã phát triển lớn, nếu tỉa bất ngờ → cây sốc sinh lý
- Có thể khiến trái còn lại bị nứt, rụng muộn hoặc sượng cơm
- Thời điểm trễ thường rơi vào tháng 5–6, trùng mùa mưa → càng nguy hiểm
Có thể chia làm 2 đợt để tránh sốc cây
- Đợt 1: loại bỏ trái yếu – trái dị dạng sớm
- Đợt 2 (sau 5–7 ngày): tỉa kỹ lần cuối để chốt trái giữ lại
Cách này giúp cây thích nghi dần – không bị “sốc đột ngột”
🎯 “Thời điểm tỉa trái giống như thời điểm sang số xe: đúng lúc thì máy êm – sai nhịp thì gãy hộp số. Cây cũng vậy!”
3️⃣ Cách chọn lọc trái để nuôi
Tỉa trái không đơn thuần là loại bỏ trái dư, mà là quá trình “chọn lọc tinh hoa” – giữ lại những trái tốt nhất, có vị trí và tiềm năng phát triển tối ưu. Nếu chọn đúng trái để nuôi, cây sẽ dồn lực nuôi hiệu quả, cho trái to, cơm đều, vị ngon và đồng loạt khi thu hoạch.
Nguyên tắc “giữ đẹp – bỏ xấu”
Loại bỏ ngay:
- Trái dị dạng, cong méo, phát triển lệch múi
- Trái có vết nứt, sâu, nấm, hoặc sẹo cuống
- Trái nằm khuất trong tán, gần gốc cành – dễ thiếu sáng, nuôi kém
Giữ lại:
- Trái có hình dáng đẹp – thẳng múi, vỏ đều
- Cuống to – chắc – phát triển cân đối
- Trái nằm ở vị trí đón sáng tốt, thông thoáng, xa gốc cành
Mật độ nuôi trái hợp lý theo tán cây
- Cành chính (cành cấp 1): giữ 1–2 trái tùy sức cây
- Cành cấp 2: nên giữ 1 trái hoặc bỏ nếu yếu
- Cây khỏe (tán lớn, rễ mạnh): có thể giữ 20–30 trái
- Cây yếu hoặc năm đầu đậu trái: nên giới hạn 5–15 trái
💡 Lưu ý tránh để 2 trái chồng lên nhau ở cùng một chùm – dễ méo trái hoặc rụng cả cụm
Kỹ thuật cắt đúng cách
- Dùng kéo cắt trái chuyên dụng – lưỡi bén, không làm dập mô
- Cắt cuống sát vào thân chùm – không để thừa nhánh nhỏ gây nấm
- Có thể bôi vôi – nano đồng – thuốc sát khuẩn sinh học vào vết cắt để tránh nhiễm bệnh
🎯 “Chọn trái để nuôi cũng như chọn giống để gieo – phải kỹ lưỡng, có con mắt nhìn xa. Giữ đúng trái thì nuôi mới có lãi.”
4️⃣ Nguyên tắc tỉa trái – không làm cây sốc
Tỉa trái đúng thời điểm là chưa đủ – nếu tỉa sai cách, quá đột ngột hoặc quá mạnh tay, cây có thể bị sốc sinh lý: vàng lá, bỏ trái còn lại, thậm chí rụng hàng loạt trong vài ngày. Do đó, kỹ thuật tỉa trái cần thực hiện nhẹ nhàng – khoa học – linh hoạt theo sức cây.
Không nên tỉa hết một lần
- Dù trái xấu có nhiều → vẫn nên chia làm 2–3 đợt tỉa cách nhau 3–5 ngày
- Giúp cây điều tiết dần, không bị thay đổi “gánh nặng” đột ngột
- Đặc biệt quan trọng với cây già – cây đã ra trái nhiều vụ
✅ Lần 1: loại trái xấu, dị dạng
✅ Lần 2: loại trái yếu, phát triển kém
✅ Lần 3 (nếu cần): chỉnh sửa mật độ nuôi phù hợp
Dụng cụ tỉa phải sắc – thao tác nhanh – chính xác
- Sử dụng kéo chuyên dụng, không dùng dao cùn hoặc bẻ bằng tay
- Cắt dứt khoát, tránh làm tổn thương cuống hoặc vết rách mô
- Không để vết cắt quá dài hoặc để dây buộc làm cành cong, gãy
Bôi sát khuẩn sau tỉa để hạn chế bệnh
Sau khi tỉa xong, nên bôi:
- Vôi nông nghiệp
- Nano đồng
- Chitosan sinh học hoặc keo liền sẹo
Nhất là trong mùa mưa hoặc khi độ ẩm cao – tránh nấm tấn công vết cắt
Không tỉa vào lúc trời nắng gắt hoặc ngay sau mưa
- Thời điểm tốt nhất để tỉa: sáng sớm hoặc chiều mát
- Sau mưa đất mềm, cây đang hút nước → dễ rụng trái nếu bị tác động mạnh
- Nắng gắt dễ làm vết cắt khô nhanh, mô cuống co lại – ảnh hưởng đến trái còn lại
🎯 “Tỉa trái là kỹ thuật ‘giảm tải’ cho cây – càng làm nhẹ nhàng, càng nuôi hiệu quả. Cây không bị sốc thì trái còn lại mới bền.”
5️⃣ Lợi ích sau khi tỉa trái hợp lý
Việc tỉa trái đúng cách không chỉ giúp cây sầu riêng giảm tải, mà còn tạo tiền đề cho sự phát triển đồng đều về kích thước, chất lượng và giá trị thương phẩm của từng trái được giữ lại. Đây là bước chuyển đổi từ “lượng” sang “chất” – từ chăm vườn sang làm kinh tế.
Trái phát triển nhanh – đồng đều – đẹp mã
- Cây dồn dưỡng chất vào số trái còn lại → trái to đều hơn
- Giảm hiện tượng trái bị méo, nứt hoặc phát triển lệch múi
- Giúp vỏ sáng – cuống chắc – múi chín đều khi đến kỳ thu hoạch
Tăng tỷ lệ cơm – giảm hạt – vị ngọt đậm hơn
Khi cây có đủ “sức nuôi”, trái sẽ:
- Tăng lượng tinh bột → cơm dày, thơm, ít xơ
- Hạt nhỏ hơn – thậm chí lép nếu giống cho phép
- Vị ngọt đậm, độ brix cao → dễ đạt chuẩn xuất khẩu hoặc thương lái ưu tiên
Tăng giá trị thương phẩm – dễ bán – ít bị ép giá
- Trái đều, mã đẹp → dễ phân loại theo size (2 kg, 2.5 kg, 3 kg…)
- Dễ đóng thùng, vận chuyển, bảo quản
- Người mua nhìn thấy sự đồng nhất → tin tưởng vào chất lượng vườn
Giảm gãy cành – rụng trái bất ngờ – mất sức cây
- Không để cành nào mang quá nhiều trái → tránh gãy nhánh hoặc rụng cả chùm
- Cây duy trì sinh lực sau thu hoạch tốt hơn → đỡ suy cây – dễ vào vụ mới
🎯 “Tỉa trái là cách đầu tư khôn ngoan – bỏ 1 để được 10. Một trái ngon – đúng size – đúng chuẩn sẽ có giá hơn cả chùm trái nhỏ, rớt giá.”
Kết luận: Tỉa đúng – nuôi tốt – thu hoạch chắc tay
Chọn lọc và tỉa trái đúng thời điểm không phải là bước phụ – mà là bản lề quan trọng quyết định chất lượng mùa vụ sầu riêng. Càng hiểu rõ sức cây, sinh lý trái và kỹ thuật tỉa hợp lý, nhà vườn càng có thể điều khiển vườn cây như một người thợ lành nghề – biết nuôi cái gì, bỏ cái gì, giữ cái gì đáng giá nhất.
📌 Tổng kết những điều cần nhớ:
- Tỉa trái khi trái bằng trứng gà – chia làm 2–3 đợt để tránh sốc
- Giữ trái có dáng đẹp – cuống chắc – vị trí đón sáng tốt
- Không giữ quá nhiều trái trên một cành – không để trái đè nhau
- Dụng cụ sắc bén – vết cắt sạch – sát khuẩn sau khi tỉa
- Sau tỉa, trái phát triển đồng đều – cơm nhiều – ngọt – dễ bán hơn
🎯 “Cây trái cũng như con người – không thể nuôi tốt nếu gánh quá nặng. Tỉa trái đúng lúc chính là cách để cây dồn sức cho những đứa con xứng đáng nhất.”
⏩⏩ Mời quý vị và các bạn quan tâm theo dõi các nền tảng truyền thông để tìm hiểu, trao đổi và chia sẻ thêm về các kinh nghiệm trong đầu tư và sản xuất nông nghiệp cùng cộng đồng và chuyên gia tại:
- Youtube: Youtube.com/@Kythuattrongcayvn
- Facebook Page: Facebook.com/kythuattrongcay.vn/
- Facebook Group: Facebook.com/6441565519262518
- Tiktok: Tiktok.com/@kythuattrongcay.vn
