Sầu riêng là cây ăn trái khó tính, đòi hỏi điều kiện đất đai và vị trí trồng phù hợp ngay từ đầu. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ yêu cầu về đất, cách kiểm tra và lựa chọn vị trí trồng tối ưu nhất.
1️⃣ Vì sao chọn đất trồng sầu riêng lại quan trọng?
Cây sầu riêng có bộ rễ ăn nông, phân bố chủ yếu ở tầng đất mặt từ 30–60cm và rất nhạy cảm với điều kiện đất – nước. Nếu trồng trên đất không phù hợp (như đất giữ nước, đất nén chặt, đất có tầng đá ngầm hoặc đất chua), rễ cây sẽ:
- Dễ bị úng – nghẹt rễ, gây suy kiệt kéo dài
- Tạo điều kiện cho nấm bệnh xâm nhập như Phytophthora (gây thối rễ – chết nhanh)
- Hạn chế khả năng hấp thu dinh dưỡng, dẫn đến còi cọc, lá nhỏ, chậm lớn
- Tăng rủi ro rụng trái non, nứt trái, giảm năng suất và chất lượng
Không dừng lại ở đó, sai lầm trong khâu chọn đất còn kéo theo hàng loạt hệ quả:
- Tốn kém chi phí cải tạo (bón vôi, làm mô, thoát nước, nâng pH…)
- Phải dùng nhiều phân – thuốc hơn để cứu cây
- Hiệu quả canh tác không ổn định, vườn cây không đồng đều
- Tuổi thọ vườn giảm xuống chỉ còn 8–10 năm, thay vì 15–20 năm như kỳ vọng
👉 Kết luận: Đầu tư đúng ngay từ đầu trong việc chọn đất và vị trí trồng chính là cách tiết kiệm khôn ngoan nhất trong hành trình trồng sầu riêng.
2️⃣ Tiêu chuẩn đất trồng sầu riêng lý tưởng
Để cây sầu riêng phát triển tốt, bộ rễ phải có môi trường thông thoáng, không ngập úng và giàu dinh dưỡng. Dưới đây là các tiêu chí cụ thể:
🔸 Tầng canh tác:
- Sâu ít nhất 1 mét, tốt nhất là từ 1.2 – 1.5 mét
- Không có tầng đá, tầng sét cứng hoặc vỉa phèn ngầm
- Có thể thử bằng cách đào hố 1m để quan sát cấu trúc đất
🔸 Kết cấu đất:
- Đất tơi xốp, thoát nước tốt, không bị nén chặt
- Ưu tiên đất thịt nhẹ pha cát, đất đỏ bazan, đất phù sa cổ
💡 Để kiểm tra nhanh: sau khi tưới hoặc mưa lớn, nếu nước rút sau 3–5 giờ là tốt. Nếu đọng lâu >12 giờ, cần làm mô và hệ thống rãnh thoát.
🔸 Độ pH:
- Lý tưởng từ 5.5 – 6.5
- Nếu pH < 5.0 → đất chua → bón vôi CaCO₃ hoặc Dolomite để cải tạo Nếu pH > 7.5 → đất kiềm → cây dễ thiếu vi lượng (Sắt, Kẽm…)
📌 Dùng bộ test pH đất hoặc gửi mẫu đi phân tích để có số liệu chính xác
🔸 Hàm lượng muối – mặn:
- EC (độ dẫn điện đất): dưới 2 dS/m là an toàn
- Nếu EC > 4 → nguy cơ mặn cao → không phù hợp trồng sầu riêng
🔸 Đặc điểm nước tưới:
- Nguồn nước phải sạch, không bị phèn/mặn
- Nếu lấy nước từ ao, suối → cần kiểm tra định kỳ pH và độ mặn
- Hệ thống tưới nên có ống thoát tràn – chủ động rút nước mùa mưa
3️⃣ Các vùng đất phù hợp trồng sầu riêng tại Việt Nam
Dựa trên kinh nghiệm thực tế và nghiên cứu từ nhiều vùng trồng sầu riêng trên cả nước, dưới đây là những khu vực có điều kiện đất đai – khí hậu lý tưởng, giúp cây phát triển khỏe, dễ xử lý ra hoa và đạt năng suất ổn định.
✅ Tây Nguyên (Đắk Lắk, Đắk Nông, Gia Lai)
Loại đất: Đất đỏ bazan – tầng canh tác sâu, tơi xốp, giữ ẩm tốt nhưng vẫn thoát nước nhanh
Ưu điểm:
- Mùa khô rõ rệt 3–4 tháng → thuận lợi cho phân hóa mầm hoa
- Nhiệt độ ổn định, ít bão gió lớn
- Dễ áp dụng kỹ thuật tưới – phân hiện đại
Lưu ý:
- Cần quản lý tưới tốt vào mùa khô (tháng 2–5) để cây không bị sốc nước
- Phải làm mô và rãnh kỹ nếu khu vực có đất bazan thấp trũng
✅ Đông Nam Bộ (Đồng Nai, Bình Phước, Tây Ninh)
Loại đất: Đất đỏ và đất xám pha cát – dễ thoát nước, trung bình tơi xốp
Ưu điểm:
- Khí hậu tương đối ổn định, có thể chủ động tưới tiêu
- Thuận tiện cho việc tiếp cận thị trường TP.HCM và vùng công nghiệp
Lưu ý:
- Cần bổ sung phân hữu cơ và trung vi lượng để cải thiện cấu trúc đất xám
- Nếu đất pha cát nhẹ, cần làm mô cao để giữ ẩm tốt hơn
✅ Đồng bằng sông Cửu Long (Tiền Giang, Bến Tre, Vĩnh Long)
Loại đất: Chủ yếu là đất phù sa – tầng canh tác sâu, màu mỡ
Ưu điểm:
- Lịch sử trồng sầu riêng lâu đời, đặc biệt là giống Ri6
- Có hệ thống mương liếp giúp thoát nước tốt nếu được cải tạo đúng
Lưu ý:
- Cần làm mô trồng cao (70–100cm) để tránh ngập úng mùa mưa
- Theo dõi mực nước ngầm, chủ động đắp bờ chống xâm nhập mặn
- Tăng cường phòng bệnh thối rễ – chết nhanh vào mùa mưa nhiều
✅ Lâm Đồng (Đạ Huoai, Bảo Lâm, Di Linh, Lâm Hà)
Loại đất: Đất đồi đỏ bazan – tầng canh tác sâu, thoát nước nhanh
Ưu điểm:
- Mát mẻ quanh năm, nhiệt độ dao động thấp
- Rất phù hợp với giống Musang King, Dona và một số giống bản địa
Lưu ý:
- Ở vùng cao >900m, cây có thể sinh trưởng chậm hơn
- Cần chắn gió và che nắng trong 1–2 năm đầu nếu trồng trên triền đồi
👉 Kết luận nhỏ:
Việc chọn vùng trồng phù hợp với giống – kỹ thuật canh tác – khả năng đầu tư là một trong những yếu tố quyết định sự thành công của mô hình. Không phải giống nào cũng trồng ở đâu cũng được
4️⃣ Những loại đất nên tránh khi trồng sầu riêng
Sầu riêng có thể sinh trưởng mạnh nếu chọn đúng vùng trồng, nhưng sẽ chết nhanh hoặc chậm phát triển kéo dài nếu trồng trên nền đất không phù hợp. Dưới đây là các loại đất cần tránh hoặc bắt buộc phải cải tạo trước khi trồng:
Đất sét nặng – bí rễ, thoát nước kém
- Thường có màu xám nâu hoặc xám xanh, dính, khi khô cứng như đá
- Sau mưa, nước đọng lâu 1–2 ngày mới rút, gây ngạt rễ
- Dễ tạo điều kiện cho nấm bệnh phát triển, nhất là Phytophthora gây thối rễ – chết nhanh
📌 Giải pháp nếu buộc phải trồng:
- Làm mô thật cao (80–100cm)
- Trộn trấu hun, mùn dừa, phân chuồng hoai vào lớp đất mặt
- Thiết kế hệ thống thoát nước chủ động (rãnh, ống thoát tràn)
Đất trũng, vùng tụ thủy, điểm trũng cục bộ trong vườn
- Nước mưa tập trung về một chỗ, gây ngập gốc thường xuyên
- Mỗi lần mưa lớn là đất bị rửa trôi – ảnh hưởng dinh dưỡng và cấu trúc đất
- Cây ở vùng thấp thường yếu hơn rõ rệt so với cây vùng cao
📌 Giải pháp:
- Tuyệt đối tránh trồng tại điểm trũng – nên chuyển sang trồng cỏ, cây chắn nước
- Nếu cải tạo → cần đào mương bao + làm mô cực cao
Đất nhiễm phèn – đất mặn
- pH đất thường < 4.5 (đất phèn), hoặc EC > 4 dS/m (đất mặn)
- Cây chậm phát triển, lá nhỏ, vàng lá sinh lý, rụng trái non, rễ bị cháy đen
- Khả năng hấp thu lân – vi lượng bị ức chế nghiêm trọng
📌 Giải pháp:
- Không trồng sầu riêng nếu không cải tạo triệt để
- Trường hợp đất phèn nhẹ có thể xử lý bằng vôi Dolomite + phân hữu cơ + rửa mặn
- Chuyển sang trồng các loại cây chịu phèn khác như mít, chuối, dừa…
Đất có tầng đá, tầng sét cứng dưới 60cm
- Cây phát triển kém, rễ không xuyên xuống sâu → dễ đổ ngã, thiếu dinh dưỡng
- Tầng đá có thể là đá ong, đá phiến, hoặc lớp đất chai cứng (thường thấy ở rừng trồng cũ)
📌 Giải pháp:
- Không trồng trực tiếp. Cần đào bỏ tầng đá hoặc cải tạo đất lại hoàn toàn
- Chuyển vị trí trồng lên vùng cao hơn, có tầng đất sâu hơn
Đất từng trồng sầu riêng chết nhanh – chưa xử lý
- Dễ tái nhiễm nấm gây hại (Phytophthora, Fusarium)
- Tồn dư rễ chết và vi sinh vật có hại kéo dài nhiều năm trong đất
📌 Giải pháp:
- Cải tạo đất ít nhất 1–2 năm trước khi trồng lại
- Sử dụng cây họ đậu hoặc cải tạo bằng lạc dại, keo dậu, cỏ vetiver
- Bón Trichoderma, phân chuồng hoai mục, vôi và luân canh khử nấm đất
5️⃣ Kinh nghiệm cải tạo đất nếu chưa đạt chuẩn
Trong thực tế, không phải vườn nào cũng có sẵn loại đất “lý tưởng” để trồng sầu riêng. Tuy nhiên, nếu biết cách cải tạo đúng kỹ thuật, nhiều vùng đất có thể trở nên phù hợp và cho năng suất cao. Dưới đây là một số giải pháp cải tạo đất hiệu quả, được nhà vườn và kỹ thuật viên áp dụng thành công:
Cải tạo pH đất chua (pH < 5.0)
Nguyên nhân: Đất bị rửa trôi nhiều, tích tụ hữu cơ chưa hoai, dư thừa phân hóa học
Giải pháp:
- Bón vôi nông nghiệp (CaCO₃) hoặc vôi Dolomite từ 1–3 tấn/ha tùy độ chua
- Bón cách thời điểm trồng ít nhất 15–20 ngày, trộn đều vào đất mặt
- Nếu đất đã trồng, nên rải vôi định kỳ mỗi 6 tháng quanh tán
📌 Vôi giúp trung hòa pH, hạn chế nấm bệnh và tăng hiệu quả hấp thu lân – vi lượng
Tăng độ tơi xốp – cải thiện cấu trúc đất
- Trộn phân chuồng hoai mục (10–20 kg/hố) trước khi trồng
- Bổ sung các vật liệu hữu cơ: trấu hun, xơ dừa, mùn cưa mục, tro trấu, compost
- Bón chế phẩm Trichoderma + EM gốc để tăng mật độ vi sinh vật có lợi
✅ Kết quả: đất giữ ẩm tốt hơn, thoáng khí cho rễ, giảm bệnh rễ
Làm mô cao – chống ngập úng mùa mưa
Kích thước khuyến nghị:
- Chiều cao: 70–100 cm
- Rộng mặt mô: 1.2–1.5 m
- Khoảng cách hàng: 7–8m tùy giống
Làm rãnh giữa hàng hoặc xung quanh vườn để chủ động thoát nước
Có thể lót đá dăm, mảnh gạch, cành cây khô dưới mô để tạo lớp đệm thoáng
💡 Lưu ý: Đắp mô trước mùa mưa ít nhất 1–2 tháng để đất ổn định và lắng tự nhiên
Cải tạo đất bị bệnh chết nhanh / trồng lại vườn cũ
- Không trồng lại ngay sau khi cây cũ chết – chờ ít nhất 12–18 tháng
- Trồng cây họ đậu, cỏ lạc dại, keo dậu để phục hồi đất
- Xới lớp đất mặt, thay đất mới nếu cần, bón nhiều phân hữu cơ + vôi + nấm đối kháng Trichoderma
Kiểm tra đất trước trồng – đừng “trồng đại”
Phân tích đất (nếu có điều kiện) giúp bạn xác định:
- pH, EC (mặn), CEC (khả năng trao đổi cation)
- Hàm lượng hữu cơ, đạm – lân – kali, vi lượng
- Hoặc dùng bộ test nhanh pH, độ mặn tại vườn cũng đã đủ để có quyết định bước đầu
6️⃣ Lưu ý khi chọn vị trí trồng trong vườn
Không chỉ chất đất, mà vị trí đặt từng cây sầu riêng trong vườn cũng ảnh hưởng lớn đến khả năng sinh trưởng, phân tán ánh sáng, thoát nước và độ bền lâu dài của vườn. Dưới đây là những nguyên tắc thực tế, giúp bạn “đặt cây đúng chỗ, vườn đi đường dài”.
Ưu tiên vùng đất cao, thoát nước tốt nhất
- Dù cả vườn đều bằng phẳng, hãy ưu tiên trồng cây đầu tiên ở nơi cao nhất
- Tránh các điểm trũng giữa vườn, nơi nước dễ tụ lại sau mưa
- Nếu bắt buộc trồng ở vùng thấp → phải nâng mô cao và rãnh thoát nước sâu
Tránh gió lùa mạnh – đặc biệt đầu mùa mưa
- Sầu riêng rất dễ gãy nhánh khi còn nhỏ (1–3 năm đầu), hoặc khi mang trái lớn
- Nếu vườn nằm ở nơi gió thổi mạnh theo hướng cố định (ví dụ Đông Bắc), nên:
- Dựng hàng cây chắn gió (keo dậu, chuối, dứa dại…)
- Cắm cọc giữ cây + làm giàn chắn gió riêng lẻ từng cây
Tránh gần bóng râm, tán cây lớn
- Không trồng gần bờ rào có bóng đổ liên tục (cây xoài, cao su, bạch đàn…)
- Bóng râm sẽ làm cây thiếu sáng, lệch tán, dễ sâu bệnh, ra hoa kém
- Khoảng cách an toàn: cách cây lớn ít nhất 4–5m hoặc đốn bỏ nếu cần
Thiết kế đường đi, thoát nước và khu vực thao tác rõ ràng
- Mỗi lô trồng nên có đường đi chính (rộng 1–1,2m) và rãnh thoát nước dọc theo hàng cây
- Nếu vườn >1ha, cần chia lô rõ ràng để dễ quản lý phân – thuốc – nước
- Lưu ý bố trí vị trí bể chứa nước, phân, khu vực tập kết phân bón – thuốc thuận tiện và an toàn
Hướng trồng tối ưu: Đông Nam – Tây Bắc
Trồng theo hàng hướng Đông Nam – Tây Bắc giúp:
- Đón nắng sáng đầy đủ → tăng quang hợp
- Tránh nắng chiều gay gắt → giảm mất nước
- Giúp tán phát triển đều cả hai bên
Kết luận
Chọn đúng đất và vị trí trồng là gốc rễ của cả vườn sầu riêng. Nếu bạn đầu tư kỹ lưỡng ngay từ đầu, cây sẽ khỏe mạnh, ra hoa ổn định, ít bệnh, và vườn cây sẽ phát triển bền vững nhiều năm. Đừng vội trồng – hãy “xem đất trước, chọn chỗ sau”.
⏩⏩ Mời quý vị và các bạn quan tâm theo dõi các nền tảng truyền thông để tìm hiểu, trao đổi và chia sẻ thêm về các kinh nghiệm trong đầu tư và sản xuất nông nghiệp cùng cộng đồng và chuyên gia tại:
- Youtube: Youtube.com/@Kythuattrongcayvn
- Facebook Page: Facebook.com/kythuattrongcay.vn/
- Facebook Group: Facebook.com/6441565519262518
- Tiktok: Tiktok.com/@kythuattrongcay.vn
