Chlorantraniliprole: Hoạt chất Diamide chọn lọc, diệt sâu từ cơ chế tê liệt cơ bắp

Chlorantraniliprole Hoạt chất Diamide chọn lọc, diệt sâu từ cơ chế tê liệt cơ bắp
18
Th10

Chlorantraniliprole là hoạt chất trừ sâu thuộc nhóm Anthranilic Diamide, do DuPont (nay là FMC) phát triển.
Điểm đặc biệt của hoạt chất này là tác động chọn lọc lên thụ thể Ryanodine (RyR) trong tế bào cơ bắp của côn trùng, gây giải phóng Canxi (Ca²⁺) ồ ạt, khiến cơ bị co cứng, tê liệt và ngừng hoạt động ngay lập tức.
Nhờ cơ chế độc đáo này, Chlorantraniliprole đạt hiệu quả vượt trội với sâu nhai lá, sâu đục thân – đục quả, đồng thời an toàn cho ong, cá và thiên địch.

1️⃣ Giới thiệu hoạt chất và nhóm hóa học

  • Nhóm hóa học: Anthranilic Diamide.
  • Công thức phân tử: C₁₈H₁₄BrCl₂N₅O₂.
  • Tính chất: Dạng tinh thể màu trắng nhạt, bền trong ánh sáng và pH trung tính, ít bay hơi, tan kém trong nước.
  • Dạng tác động: Tiếp xúc, vị độc, có khả năng thấm sâu qua biểu bì lá (translaminar) và lưu dẫn cục bộ trong mô cây.

Đặc điểm nổi bật:

  • Hiệu lực cực cao với sâu bộ cánh vảy (Lepidoptera) – sâu xanh, sâu khoang, sâu đục quả, sâu cuốn lá.
  • Hiệu quả kéo dài đến 14–21 ngày sau phun.
  • Không ảnh hưởng đến thiên địch và ong mật, phù hợp IPM.
  • Có thể sử dụng cho rau ăn lá, cây ăn trái và cây công nghiệp.

💡 Chlorantraniliprole là đại diện đầu tiên của nhóm Diamide, mở ra kỷ nguyên mới trong quản lý sâu hại bằng thuốc chọn lọc sinh lý.

2️⃣ Cơ chế tác động

Cơ chế hoạt động của Chlorantraniliprole hoàn toàn khác với các nhóm thuốc cổ điển:

  • Hoạt chất gắn vào thụ thể Ryanodine (RyR) trên màng tế bào cơ bắp.
  • Gây mở kênh Canxi (Ca²⁺) liên tục, khiến ion Canxi thoát ra khỏi kho dự trữ nội bào.
  • Dòng Canxi mất kiểm soát làm cơ co cứng, tê liệt và ngừng hoạt động.
  • Côn trùng ngừng ăn ngay sau khi tiếp xúc hoặc ăn phải, sau đó chết trong 1–3 ngày.

💡 Cơ chế này không tác động lên hệ thần kinh, nên không gây kháng chéo với Pyrethroid, Avermectin, Carbamate hay Organophosphate.

3️⃣ Phổ tác dụng – Các loài sâu hại bị tiêu diệt hiệu quả

Chlorantraniliprole có phổ tác dụng rộng và chọn lọc mạnh với sâu nhai lá, sâu đục thân, đục quả:

Trên rau màu:

  • Sâu tơ (Plutella xylostella) – trên cải, bắp cải, cải ngọt.
  • Sâu xanh (Spodoptera litura) – trên cà chua, ớt, đậu.
  • Sâu khoang (Helicoverpa armigera) – trên bắp, dưa leo, hành lá.

Trên cây ăn trái:

  • Sâu đục quả, sâu đục thân non – trên xoài, sầu riêng, cam, quýt, thanh long.
  • Sâu vẽ bùa (Phyllocnistis citrella) – trên cam, chanh, quýt.

Trên lúa:

  • Sâu cuốn lá (Cnaphalocrocis medinalis), sâu đục thân (Scirpophaga spp.).

⚠️ Hiệu quả mạnh nhất khi sâu non tuổi 1–3, trước khi chui vào thân hoặc quả.

4️⃣ Cây trồng phù hợp

Chlorantraniliprole được đăng ký và sử dụng trên nhiều loại cây trồng:

  • Rau màu: cà chua, ớt, dưa leo, bắp, đậu, hành.
  • Cây ăn trái: xoài, sầu riêng, cam, quýt, thanh long, chôm chôm.
  • Cây công nghiệp: cà phê, chè, hồ tiêu, bông, mía.
  • Lúa: sâu cuốn lá, sâu đục thân.
  • Hoa kiểng: hoa hồng, cúc, lan, đồng tiền.

💡 Rất phù hợp cho mô hình nhà màng và canh tác an toàn vì không ảnh hưởng đến cây trồng và tàn dư thấp.

5️⃣ Thời điểm sử dụng hiệu quả nhất

  • Phun khi sâu non mới nở hoặc xuất hiện ổ trứng.
  • Trước giai đoạn ra hoa và hình thành trái non.
  • Sau mưa hoặc đầu vụ khô, khi sâu dễ phát sinh.
  • Phun định kỳ 10–14 ngày/lần, tùy mức độ gây hại và điều kiện thời tiết.

💡 Phun sáng sớm hoặc chiều mát, khi lá khô và thoáng khí, giúp hoạt chất bám đều và thấm nhanh.

6️⃣ Lưu ý khi sử dụng

  • Không pha chung với thuốc có tính kiềm hoặc gốc đồng.
  • Không phun liên tục nhiều vụ, nên luân phiên với hoạt chất khác nhóm.
  • An toàn cho thiên địch, cá và ong, nhưng nên tránh phun lúc cây đang có ong thụ phấn.
  • Có thể phối hợp với Abamectin, Spinetoram, Emamectin để mở rộng phổ diệt sâu.

⚠️ Không diệt sâu trưởng thành hoặc trứng, nên cần phun đúng giai đoạn sâu non để đạt hiệu quả tối đa.

7️⃣ Một số sản phẩm thương mại phổ biến tại Việt Nam

  • Coragen 20SC – FMC (Mỹ) – sản phẩm gốc chứa Chlorantraniliprole 20%, nổi tiếng về hiệu quả kéo dài và độ an toàn cao.
  • Prevathon 5SC – FMC – chuyên trị sâu cuốn lá, sâu đục thân trên lúa và rau màu.
  • Chlorantraniliprole 35WG – nội địa – dạng hạt tan nhanh, hiệu quả cao và tiết kiệm.
  • Lancer 20SC – Trung Quốc – dùng phổ biến cho cà chua, ớt, dưa lưới.
  • Coragen Plus – Chlorantraniliprole + Thiamethoxam – công thức kép diệt cả sâu nhai và sâu chích hút.

📌 Dạng phổ biến: SC (huyền phù), WG (hạt tan nhanh), OD (nhũ dầu treo).

8️⃣ Gợi ý luân phiên và phối hợp trong IPM

Để đạt hiệu quả cao và ngăn kháng thuốc:

  • Luân phiên với: Indoxacarb, Spinosad, Lufenuron, Tebufenozide.
  • Phối hợp với: Abamectin, Emamectin benzoate – tăng hiệu quả diệt sâu non.
  • Tránh luân phiên với: Flubendiamide hoặc Cyantraniliprole – cùng nhóm Diamide, dễ kháng chéo.

💡 Trong IPM, Chlorantraniliprole thường được dùng đầu hoặc giữa vụ, để cắt đợt sâu đầu tiên và kéo dài hiệu quả phòng ngừa.

✅ Kết luận

Chlorantraniliprole là hoạt chất Diamide tiên phong, hoạt động bằng cơ chế tê liệt cơ bắp côn trùng thông qua thụ thể Ryanodine, giúp diệt sâu triệt để nhưng vẫn an toàn cho thiên địch và môi trường.
Với hiệu lực mạnh, thời gian bảo vệ dài và phổ diệt rộng, đây là giải pháp lý tưởng cho canh tác hiện đại và IPM bền vững trên rau màu, cây ăn trái và lúa.

 

⏩⏩ Mời quý vị và các bạn quan tâm theo dõi các nền tảng truyền thông để tìm hiểu, trao đổi và chia sẻ thêm về các kinh nghiệm trong đầu tư và sản xuất nông nghiệp cùng cộng đồng và chuyên gia tại:

Đức Nghĩa

zalo-icon
phone-icon