Chăm sóc cây sầu riêng giai đoạn nuôi trái – lớn trái

Chăm sóc cây sầu riêng giai đoạn nuôi trái – lớn trái
03
Th4

Nội dung bài viết

Sau khi trái đậu, cây sầu riêng bước vào giai đoạn “nuôi con” – đòi hỏi dinh dưỡng cao, độ ẩm ổn định và phòng bệnh chặt chẽ. Nếu không chăm đúng, trái sẽ rụng sinh lý, phát triển không đồng đều, hoặc bị nứt – thối – sượng cơm. Đây là giai đoạn then chốt để “chốt năng suất – định chất lượng”.

1️⃣ Mục tiêu chăm sóc giai đoạn nuôi trái – lớn trái

Sau khi cây sầu riêng đậu trái thành công, giai đoạn tiếp theo là nuôi trái – phát triển kích thước – làm dày cơm – tăng chất lượng. Đây là chặng đường dài, kéo dài từ 90–120 ngày tùy giống, và cũng là giai đoạn cây cần rất nhiều năng lượng. Việc chăm sóc sai ở giai đoạn này dễ dẫn đến trái rụng, nứt, lép cơm hoặc cây mẹ suy kiệt sau thu hoạch.

🎯 4 mục tiêu chính trong giai đoạn nuôi trái:

Giữ trái non khỏe – phát triển ổn định

  • Trái non (0–30 ngày sau đậu) dễ rụng sinh lý nếu không đủ dưỡng chất
  • Cần đảm bảo cuống chắc, mô trái phát triển đều, hạn chế nấm bệnh
  • Tránh sốc nước – sốc phân – hay mất cân bằng vi sinh đất trong giai đoạn này

Tăng kích thước và chất lượng cơm trái

  • Từ 30–90 ngày là lúc trái phát triển nhanh về thể tích và khối lượng
  • Dinh dưỡng cần ưu tiên là Kali – Magie – Canxi – Bo – Silic
  • Cây cần ổn định sinh lý, đủ nước và ánh sáng để trái lên cơm tốt, cơm dày – ít xơ

Hạn chế tối đa rụng trái sinh lý và nứt trái

Rụng trái có thể xảy ra bất cứ lúc nào nếu gặp:

  • Mưa lớn sau thời gian khô
  • Bón phân sai thời điểm
  • Bệnh hại cuống hoặc thân cây

Cần theo dõi sát – xử lý kịp thời bằng các biện pháp điều tiết nước, phòng bệnh, tỉa trái

Giữ sức cây mẹ để bước vào hậu thu hoạch

  • Cây nuôi trái là giai đoạn tiêu tốn năng lượng nhiều nhất trong năm
  • Nếu chăm kém, sau vụ trái cây sẽ suy, không thể ra hoa vụ sau
  • Do đó cần dưỡng xen kẽ bằng hữu cơ – vi sinh – phun phục hồi lá định kỳ

📌 Tóm lại:  Mục tiêu giai đoạn nuôi trái không chỉ là “có trái”, mà là giữ được trái – nuôi trái chất lượng – cây không suy.

2️⃣ Theo dõi sự phát triển của trái qua từng giai đoạn

Để chăm sóc cây sầu riêng hiệu quả trong giai đoạn nuôi trái, nhà vườn cần hiểu rõ từng “mốc phát triển” của trái, vì mỗi giai đoạn lại có nhu cầu dinh dưỡng – nước – phòng bệnh khác nhau. Nếu “bón sớm – tưới sai – không kịp điều chỉnh”, trái sẽ không đạt kích thước, dễ rụng hoặc sượng cơm khi thu hoạch.

Giai đoạn 1: 0–30 ngày sau đậu trái – Giai đoạn phân chia tế bào

  • Trái nhỏ, mô mềm, cuống dễ gãy
  • Tập trung vào xây khung trái – phân chia tế bào nhanh
  • Rất dễ rụng sinh lý nếu:
  • Thiếu Bo, Canxi
  • Cây bị khô đột ngột hoặc úng nước
  • Sâu bệnh tấn công cuống

✅ Chăm sóc chính:

  • Phun Bo + Canxi + Amino
  • Tưới ổn định – không để cây bị “sốc nước”

Giai đoạn 2: 30–60 ngày sau đậu – Giai đoạn tăng kích thước

  • Trái bắt đầu lớn nhanh, lớp vỏ dày hơn
  • Cần rất nhiều Kali – Magie – Silic để tăng thể tích
  • Nếu thiếu dinh dưỡng → trái chậm lớn, dễ bị méo, nứt sớm

✅ Chăm sóc chính:

  • Bón NPK 12-12-17 hoặc 14-14-14 + trung vi lượng
  • Bổ sung Kali – Silic bằng tưới hoặc phun lá
  • Giữ ẩm đều – kiểm tra trái lệch, trái yếu để tỉa

Giai đoạn 3: 60–90(+) ngày sau đậu – Giai đoạn nuôi cơm – tích lũy chất lượng

  • Trái chững lại về kích thước – bắt đầu tăng trọng và tích lũy cơm
  • Cần cân đối dinh dưỡng + ổn định sinh lý cây mẹ
  • Nếu thiếu Bo – Mg – Zn → trái chậm chín, cơm xơ – ít ngọt

✅ Chăm sóc chính:

  • Bón phân nhẹ hơn, thiên về trung vi lượng
  • Không kích đọt – không bón đậm – tránh “sốc dinh dưỡng”
  • Phòng nấm trái, cuống trái – tránh để nước đọng

⚠️ Dấu hiệu bất thường cần theo dõi:

  • Trái chậm lớn → kiểm tra phân – nước – vi sinh
  • Trái bị nứt – thối cuống → kiểm tra tưới và bệnh hại
  • Trái bị lép một bên → cành yếu hoặc nuôi quá nhiều trái

📌 Nắm được từng giai đoạn = chăm đúng cái cây đang cần, không chạy theo cảm tính – mà phải dựa vào “tốc độ phát triển thực tế”

3️⃣ Chế độ bón phân trong giai đoạn nuôi trái

Khi cây sầu riêng bước vào giai đoạn nuôi trái, nhu cầu dinh dưỡng tăng vọt, đặc biệt là các nguyên tố như Kali, Magie, Bo, Canxi, Silic… Nếu bón đúng loại – đúng thời điểm, trái sẽ lớn đều, cơm dày, ít xơ, ít rụng. Ngược lại, bón sai hoặc lệch tỷ lệ → dễ gây nứt trái, sượng cơm, rụng non hoặc cây suy sau thu hoạch.

Nguyên tắc bón phân trong giai đoạn nuôi trái

  • Tăng Kali – hạn chế đạm
  • Ưu tiên trung – vi lượng để nuôi cơm trái và chắc cuống
  • Bón chia nhỏ nhiều lần – tránh dồn 1 lúc → gây sốc phân
  • Duy trì hữu cơ – vi sinh để giữ đất tơi, rễ hấp thu đều

Lịch bón phân chia theo từng giai đoạn phát triển trái

🟢 Giai đoạn 0–30 ngày sau đậu:

Bón gốc:

  • Hữu cơ hoai mục + Trichoderma
  • NPK 14-14-14 tan chậm (liều nhẹ)

Phun lá:

  • Bo + Canxi + Amino

🟡 Giai đoạn 30–60 ngày:

Bón gốc:

  • NPK 12-12-17 hoặc 15-9-20 + trung vi lượng (Mg, Si, Zn)
  • Bổ sung thêm Kali sunphat (K₂SO₄) hoặc Kali humate

Phun lá:

  • Kali + Silic hữu cơ
  • Rong biển, Amino (giảm stress)

🔴 Giai đoạn 60–90(+) ngày:

Bón gốc:

  • Giảm NPK – chỉ duy trì Kali + Canxi – Mg nhẹ

Phun lá:

  • Bo + Zn + Si để hỗ trợ làm ngọt cơm – chắc cuống
  • Tránh kích sinh trưởng – không phun đậm

📌 Một số loại phân thường dùng giai đoạn này

  • Bo – Zn – Si dạng Chelate: hấp thu nhanh
  • Kali sunphat, Canxi-Boron, Magie sulfate: dạng rải hoặc hòa nước tưới
  • Rong biển nguyên chất, Amino hữu cơ, Humic: tăng hấp thu – hỗ trợ nuôi trái

⚠️ Lưu ý đặc biệt khi bón phân giai đoạn này

  • Không bón đậm phân đạm → cây bốc đọt, trái méo
  • Không bón phân ngay sau mưa lớn – dễ sốc rễ
  • Không để phân tiếp xúc trực tiếp với gốc cây – nên rải quanh tán, lấp nhẹ

📌 Bón phân đúng – đủ – chia nhỏ = trái lớn đều – ít rụng – cây vẫn khỏe sau vụ, đừng để chỉ vì sai 1 đợt bón mà mất cả mùa trái

4️⃣ Quản lý nước: giữ ẩm ổn định – không gây sốc

Trong giai đoạn nuôi trái, nước là yếu tố quyết định đến độ lớn, độ ngọt và độ an toàn của trái. Rất nhiều trường hợp sầu riêng đang đẹp trái lại gặp rụng hàng loạt, nứt trái, hoặc sượng cơm chỉ vì… sốc nước. Do đó, quản lý nước phải đi song song với dinh dưỡng – thậm chí còn quan trọng hơn khi thời tiết bất thường.

Nguyên tắc tưới nước trong giai đoạn nuôi trái

  • Giữ ẩm đều – không khô kéo dài – không ngập đột ngột
  • Tưới nhẹ – rải đều – theo hình vành khăn quanh tán
  • Tránh tưới trực tiếp vào gốc hoặc sát cuống trái

Tưới theo mùa: mùa khô vs. mùa mưa

Mùa khô:

  • Tưới 2–3 ngày/lần, vào sáng sớm
  • Nếu nắng gắt, có thể tăng tần suất tưới nhẹ, chia làm 2 buổi
  • Ưu tiên hệ thống tưới nhỏ giọt hoặc phun mưa cục bộ

Mùa mưa:

  • Hạn chế tưới – chỉ bổ sung khi đất khô
  • Đảm bảo rãnh thoát nước thông suốt – không đọng nước mô
  • Che gốc tạm thời nếu có mưa lớn kéo dài

Những rủi ro do sốc nước thường gặp
Những rủi ro do sốc nước thường gặp ở sầu riêng

📌 Dùng que thử ẩm, cảm nhận đất tay là cách tốt nhất để đánh giá độ ẩm thật

Mẹo giữ ẩm thông minh

  • Phủ gốc bằng rơm khô, cỏ khô, trấu – cách gốc 30–50cm
  • Kết hợp vi sinh, humic → giữ nước + nuôi rễ
  • Bón phân sau mưa ≥ 2 ngày, không bón khi đất đang sũng

📌 Nước không chỉ để tưới – mà là để kiểm soát sinh lý cây – nuôi cơm trái đều, giữ ẩm ổn định = trái ít rụng, cơm mịn – cây ít suy

5️⃣ Tỉa trái – giữ trái theo sức cây

Trong giai đoạn nuôi trái, việc để lại số lượng trái phù hợp với sức cây là yếu tố quyết định đến:

  • Kích thước trái cuối vụ
  • Chất lượng cơm
  • Khả năng hồi phục của cây sau thu hoạch

Nếu giữ quá nhiều trái, cây suy kiệt – trái không lớn – cơm nhạt – dễ rụng hàng loạt. Do đó, tỉa trái đúng lúc – đúng cách là bước nhà vườn không thể bỏ qua.

Khi nào nên tỉa trái?

  • Lần 1: 10–15 ngày sau đậu (lọc trái dị dạng, cuống yếu)
  • Lần 2: 30–40 ngày sau đậu (giữ trái chính – loại trái méo)
  • Lần 3: 50–60 ngày sau đậu (điều chỉnh lại theo sức cây và tình trạng phát triển)

📌 Không nên tỉa quá muộn → cây đã dồn lực vào trái → uổng công, dễ sốc cây

Cách chọn trái giữ lại

Ưu tiên trái có:

  • Hình dáng chuẩn (trái tròn, cân đối)
  • Vị trí gần thân chính, nhánh to
  • Cuống mập, màu xanh tươi

Loại bỏ trái:

  • Méo mó, lép một bên
  • Dính bệnh hoặc bị sâu chích
  • Trái nằm trên đọt non hoặc cành yếu

Bao nhiêu trái là phù hợp? (theo tán – theo cây)

  • Cây 4–5 năm tuổi (tán 3–4m): nên giữ 10–15 trái
  • Cây 6–7 năm tuổi (tán ≥ 5m): giữ khoảng 20–25 trái
  • Mỗi tầng cành chỉ giữ 1–2 trái chính, không để dày 1 chùm

💡 Cây càng non – trái càng ít, cây càng khỏe – trái mới nên nhiều

Mẹo tỉa trái an toàn

  • Dùng dao hoặc kéo bén – cắt cách cuống 1–2cm
  • Tỉa vào buổi sáng hoặc chiều mát
  • Sau khi tỉa trái → bôi keo liền sẹo hoặc phun nhẹ đồng hữu cơ

📌 Tỉa trái đúng = cây nhẹ gánh – trái nuôi tốt – chất lượng vượt trội, nuôi ít mà chắc còn hơn nuôi nhiều mà hụt

6️⃣ Phòng bệnh cho trái – nhất là thối trái, nứt trái

Trong giai đoạn trái đang phát triển mạnh, nếu không kiểm soát tốt sâu bệnh – độ ẩm – nấm hại, cây sẽ gặp các tình trạng như: trái bị xì mủ, cuống thối đen, nứt vỏ, hoặc trái khô cơm – sượng thịt. Đây là những thiệt hại rất khó khắc phục nếu không phòng từ sớm.

Các bệnh thường gặp trên trái sầu riêng

Thối trái – thối cuống (do nấm Phytophthora, Lasiodiplodia…)

  • Biểu hiện: cuống trái chuyển nâu, trái rụng sớm hoặc xì mủ, mềm phần đáy
  • Nguyên nhân: ẩm độ cao, nấm từ đất hoặc nước văng ngược lên trái
  • Dễ xảy ra sau mưa – tưới nước mạnh – đất kém thông thoáng

Nứt trái – xì mủ trái

  • Trái đang lớn bị nứt vỏ → chảy nhựa → sượng cơm hoặc rụng
  • Nguyên nhân: sốc nước, sốc phân hoặc thiếu vi lượng (Bo, Canxi, Silic)
  • Hay gặp ở giai đoạn 50–90 ngày sau đậu

Thối đen đầu gai – đốm đen trên vỏ

  • Nấm tấn công bề mặt trái, tạo các vết đốm lún, khô hoặc chảy nhớt
  • Làm giảm giá trị thương phẩm dù trái không rụng

Cách phòng bệnh cho trái

Phun vi sinh + thuốc nhẹ luân phiên:

  • Bacillus subtilis, Trichoderma, Chitosan, Copper hydroxide
  • Khoảng 10–15 ngày/lần tùy thời tiết (mưa nhiều thì tăng tần suất)

Bổ sung vi lượng qua lá hoặc gốc:

  • Bo – Canxi – Silic – Kẽm → giúp mô trái dai, cuống chắc, da dày
  • Phun sớm vào giai đoạn 30–60 ngày sau đậu

Xử lý môi trường:

  • Làm bầu trái bằng cỏ khô, bao trái bằng túi giấy (nếu có điều kiện)
  • Không để trái chạm đất hoặc treo trái sát nhau
  • Hạn chế tưới kiểu phun mạnh vào gốc

Những điều cần tránh:

  • Không phun thuốc gốc lưu huỳnh, carbendazim liều cao sát ngày thu hoạch
  • Không để phân tiếp xúc trực tiếp với rễ cây trong giai đoạn trái lớn
  • Không tưới sau mưa – đặc biệt là ban đêm

📌 Phòng bệnh cho trái = giữ giá trị sản phẩm + tránh mất trắng vào phút cuối, phòng từ đầu vụ luôn rẻ hơn rất nhiều so với xử lý khi đã phát sinh

7️⃣ Theo dõi sinh lý cây mẹ – không để cây kiệt sức

Trong khi tập trung nuôi trái, nhiều nhà vườn quên mất cây mẹ cũng cần được chăm sóc, dưỡng sức liên tục. Nếu cây kiệt lực trong quá trình nuôi trái, hậu quả không chỉ là trái kém chất lượng mà còn là: lá rụng sớm, cành khô, đợt sau không phân hóa hoa, ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất năm kế tiếp.

Dấu hiệu cho thấy cây đang “đuối sức”

  • Lá già vàng nhanh, rụng hàng loạt khi trái chưa chín
  • Đọt đứng im suốt mùa trái – cây không phát tán sau nuôi
  • Cành cấp 1 khô đầu – một số rễ bị thối nhẹ
  • Trái không lên cơm – cơm sượng dù đủ ngày

⚠️ Đây là biểu hiện mất cân bằng sinh lý: trái hút quá nhiều dinh dưỡng – rễ không theo kịp

Giải pháp dưỡng cây trong mùa trái

Tưới nhẹ vi sinh – humic – amino:

  • Duy trì hấp thu – kích rễ mới
  • Tăng cường Trichoderma + EM luân phiên 10–15 ngày/lần
  • Humic hỗ trợ giữ ẩm – chống nén đất

Bón hữu cơ lót nhẹ giữa mùa trái:

  • Hữu cơ hoai + Trichoderma
  • Không bón đậm đạm – tránh kéo đọt chen trái
  • Có thể rải thêm Silic + Mg giúp cây cứng mô – tăng chịu đựng

Quản lý nước để giảm áp lực lên rễ

  • Hạn chế “khô rồi tưới đẫm” – gây stress rễ
  • Cây càng mệt càng cần tưới ổn định – nhẹ tay – đúng thời điểm

Chuẩn bị hậu thu hoạch từ trước 15–20 ngày thu

  • Dưỡng lá – giữ tán → phun amino + rong biển + trung vi lượng
  • Không để cây rụng lá toàn bộ trước khi thu trái
  • Sau thu: bổ sung hữu cơ – phục hồi bằng quy trình riêng

📌 Cây khỏe mới có thể nuôi trái tốt – và còn đủ lực ra hoa vụ sau, trái đẹp mà cây héo = chỉ ăn được 1 vụ… không còn mùa sau

Kết luận: Giai đoạn nuôi trái – nơi quyết định giá trị cuối cùng của cả vụ sầu riêng

Chăm sóc cây sầu riêng giai đoạn nuôi trái không còn là chuyện “tưới – bón thông thường”, mà là quá trình điều tiết sinh lý – cân bằng dinh dưỡng – bảo vệ từng quả một. Đây là chặng đường dài, nhiều rủi ro – nhưng cũng chính là lúc chuyển hóa công sức cả năm thành kết quả thực sự.

📌 Tóm gọn 5 yếu tố sống còn để nuôi trái thành công:

  • Hiểu từng giai đoạn phát triển của trái → chăm đúng thứ cây đang cần
  • Bón phân cân đối – thiên về Kali, Canxi, vi lượng → trái lớn, cơm dày
  • Giữ ẩm đều, tránh sốc nước → không nứt, không rụng
  • Tỉa trái hợp lý, giữ đúng sức cây → nuôi ít mà chắc
  • Phòng bệnh chủ động, dưỡng cây mẹ song song → không làm cây suy sau vụ

🎯 Kỹ thuật tốt + quan sát sát sao + quyết đoán đúng lúc = giữ trái đến cuối cùng, nuôi được trái là thắng nửa mùa, giữ cây khỏe mới là chiến lược dài hạn.

 

⏩⏩ Mời quý vị và các bạn quan tâm theo dõi các nền tảng truyền thông để tìm hiểu, trao đổi và chia sẻ thêm về các kinh nghiệm trong đầu tư và sản xuất nông nghiệp cùng cộng đồng và chuyên gia tại:

 

Đức Nghĩa