Đây là “năm bản lề” quyết định sức cây về sau. Giai đoạn này cây cần bén rễ tốt, ra đọt mạnh, tán cân đối, ít bệnh – từ đó tạo nền vững chắc cho các năm sau.
1️⃣ Mục tiêu chăm sóc cây sầu riêng trong năm đầu tiên
Giai đoạn từ khi trồng đến 12 tháng tuổi là nền móng quan trọng nhất để định hình sức sinh trưởng, khả năng chống chịu và cấu trúc tán của cây sầu riêng. Nếu chăm đúng từ đầu, cây sẽ phát triển nhanh, khỏe, cân đối – ngược lại, nếu lơ là, cây sẽ còi cọc, chậm lớn, khó phục hồi trong các năm sau.
4 mục tiêu chính cần đạt được trong năm đầu:
Cây sống khỏe – bén rễ nhanh – bật đọt đều
- Ngay sau trồng, cây cần bén rễ vào đất mới trong vòng 7–10 ngày
- Rễ khỏe → cây đứng vững, bắt đầu phát đọt đầu tiên từ tuần thứ 2–3
- Đây là dấu hiệu cây thích nghi tốt – tránh được hiện tượng chết rút
Hình thành tán cân đối – không cong lệch
- Trong 6–12 tháng đầu, cây sầu riêng phát đợt đọt và nhánh cấp 1 đầu tiên
- Mục tiêu là tạo bộ tán tròn đều, không mọc dày một bên, không vống lên cao
- Quản lý đọt – tỉa cành đúng lúc sẽ quyết định tán sau này có thông thoáng hay không
Cây khỏe – sức đề kháng tốt – ít sâu bệnh
- Năm đầu tiên nên hạn chế tối đa việc dùng thuốc hóa học
- Tăng cường vi sinh, giữ đất sạch, môi trường thông thoáng là ưu tiên
- Mục tiêu: cây không bị thối rễ, chết rút, héo ngọn hoặc đốm lá nặng
Không ra hoa – không mang trái trong năm đầu
- Dù có giống sầu riêng ghép có thể ra hoa sớm, không được để cây mang trái
- Hoa sớm = mất sức = chậm lớn = khó phục hồi → ảnh hưởng suốt đời cây
- Nếu phát hiện hoa sớm, cần bấm bỏ ngay để cây tập trung phát triển thân – rễ – tán
📌 Tóm lại: Năm đầu tiên = Năm gầy dựng nền tảng. Không cần ra hoa – không cần lớn nhanh, chỉ cần lớn chắc – ít bệnh – tán đẹp
2️⃣ Giai đoạn 0–30 ngày sau trồng
Đây là giai đoạn “cây mới xuống đất – rễ chưa bám – môi trường mới lạ”. Nếu không chăm sóc đúng và đủ, cây sẽ dễ chết rút, thối rễ hoặc không bật đọt. Ngược lại, nếu kiểm soát tốt nước – ánh sáng – ẩm độ và hỗ trợ vi sinh vật có lợi, cây sẽ bén rễ nhanh, phát triển ổn định từ tuần thứ 2 trở đi.
Tưới nước: giữ ẩm – tránh úng – không sốc
- 7–10 ngày đầu: tưới mỗi ngày 1 lần vào sáng sớm, lượng vừa đủ ẩm đều mô
- Từ tuần thứ 2: giãn cách 2–3 ngày/lần, tùy theo độ ẩm đất và thời tiết
- Không tưới vào chiều tối – dễ gây lạnh gốc → nấm tấn công
💡 Mẹo kiểm tra: bóp nhẹ đất mặt mô, nếu đất tơi mà không rỉ nước = độ ẩm lý tưởng
Che mát: đúng hướng – đúng độ
- Che nghiêng về hướng Tây hoặc Tây Nam để chắn nắng chiều
- Dùng lưới đen 50–60% hoặc bó lá dừa, cỏ tranh làm mái che nghiêng
- Không che kín 4 phía – cần luồng gió nhẹ và ánh sáng tán xạ
- Che quá kín dễ gây vàng lá, vống cây, nấm lá non
Cắm cọc giữ cây: chống lay gốc
- Cắm 1–2 cọc tre/gỗ cách gốc 10–15cm, nghiêng nhẹ
- Buộc thân cây vào cọc bằng dây vải mềm (hình số 8)
- Kiểm tra lại sau mỗi trận mưa hoặc gió lớn
Bổ sung vi sinh – kích rễ
- Từ ngày thứ 5 trở đi: tưới định kỳ 5–7 ngày/lần bằng:
- Trichoderma + EM gốc + Humic + Amino acid
- Hoặc kết hợp rong biển + vi sinh kích rễ
- Giúp ngừa nấm hại rễ – kích thích bung rễ con – tăng đề kháng
Không làm những điều sau:
- Không bón phân hóa học trong 30 ngày đầu
- Không làm cỏ sát gốc (rễ rất cạn, dễ đứt)
- Không tưới mạnh – tưới ngập mô
- Không để cây bật đọt liên tục nếu chưa ổn định gốc
📌 Mục tiêu của giai đoạn này:
Cây đứng vững – rễ bắt đầu lan – đọt đầu tiên ra khỏe; Làm tốt = đặt nền tảng vững cho 3–6 tháng tiếp theo
3️⃣ Giai đoạn 1–6 tháng tuổi: cây bén rễ – phát tán
Sau khi vượt qua 30 ngày đầu tiên, cây sầu riêng bước vào giai đoạn bắt đầu phát triển rễ mới, đợt đọt đầu tiên và phân tán nhánh non. Đây là thời điểm quan trọng để “nuôi bộ rễ chắc, đọt khỏe – tán đều”, tạo tiền đề cho việc tạo tán trong những tháng sau.
Quan sát đọt – điều chỉnh chăm sóc
- Sau 2–3 tuần bén rễ, cây sẽ bật đọt non đầu tiên
- Lá non khỏe: thẳng, căng, có màu nâu đỏ hoặc hồng tím tùy giống
- Lá non yếu: cong, quăn, nhũn, nhạt màu → cần xem lại nước – dinh dưỡng – vi sinh
📌 Quan sát đọt chính là “bản đồ sức khỏe” của cây sầu riêng
Chế độ tưới nước
- Tưới 2–3 ngày/lần, tùy thời tiết và độ giữ ẩm của mô
- Nếu trời nắng gắt: có thể tưới sương nhẹ vào chiều mát
- Vẫn duy trì nguyên tắc: không tưới chiều muộn – không tưới ngập mô
Bón phân nhẹ – hỗ trợ kích rễ và phát tán
Loại phân nên dùng:
- Phân hữu cơ hoai mục + Trichoderma (bón gốc, 15–20 ngày/lần)
- Phân tan chậm NPK hữu cơ (rải xa gốc 20–30cm)
- Humic, Amino acid, Rong biển dạng nước (pha tưới 10–15 ngày/lần)
💡 Bón nhẹ, chia nhiều lần để cây hấp thu đều và an toàn
Tỉa đọt dị dạng – giữ thân chính
- Khi đọt phát triển mạnh, quan sát và cắt bỏ đọt vẹo, méo hoặc đọt vượt nghiêng
- Ưu tiên duy trì thân chính mọc thẳng – không phân nhánh sớm
- Mỗi lần đọt ra – nên quan sát tán: nếu lệch bên → điều chỉnh cọc, tỉa nhẹ
Phòng bệnh lá – đọt non
- Duy trì tưới vi sinh (Trichoderma, EM gốc, Bacillus) 7–10 ngày/lần
- Trong mùa mưa: có thể luân phiên thuốc nấm nhẹ (Chitosan, Copper, Fosetyl-Al)
- Không phun thuốc mạnh nếu cây chưa ra hết đọt
📌 Mục tiêu giai đoạn này:
Cây bật đợt đọt khỏe, rễ lan đều, tán dần tròn; Không để cây “vọt cao – thân yếu – tán lệch”
4️⃣ Giai đoạn 6–12 tháng tuổi: tạo tán – kiểm soát đọt
Sau 6 tháng trồng, cây sầu riêng bắt đầu phát triển tán mạnh hơn, bộ rễ đã ổn định, số lần ra đọt tăng rõ rệt. Đây là thời điểm cần định hình khung tán – kiểm soát hướng phát triển, tránh để cây cao vống, lệch tán hoặc chen cành. Nếu làm tốt, bạn sẽ “định hình khung cây chuẩn từ năm đầu tiên”.
Bón phân theo tán – tăng cường dinh dưỡng nền
Cây càng lớn → nhu cầu dinh dưỡng càng cao, nhưng vẫn ưu tiên hữu cơ kết hợp phân tan chậm
Bón chia thành: 4 đợt chính (đầu mưa – giữa mùa – cuối mưa – đầu khô) hoặc chia nhỏ 6 đợt nhẹ, đều tay hơn
Loại phân phù hợp:
- Hữu cơ vi sinh (phân gà, bò hoai + Trichoderma)
- Phân tan chậm NPK tỉ lệ nhẹ (12-12-17, 14-14-14…)
- Bổ sung thêm Canxi – Silic để giúp cây cứng mô, giảm sâu bệnh
💡 Không bón đậm đạm → tránh cây vống cao, lá to nhưng thân yếu
Tạo tán cơ bản – định hình thân chính và cành cấp 1
- Chọn 1 thân chính duy nhất, mọc thẳng từ gốc lên
- Khi cây cao khoảng 80–100 cm → bắt đầu xuất hiện cành cấp 1
- Giữ lại 2–3 cành cấp 1, phân bố đều quanh trục chính, cách mặt đất 30–50 cm
- Cắt bỏ:
- Cành mọc ngược vào thân
- Cành nằm sát mặt đất
- Cành mọc đối diện nhau
📌 Mỗi lần cắt chỉ nên xử lý 1–2 nhánh, không tỉa ồ ạt → tránh sốc cây
Kiểm soát đọt – tránh phát tán liên tục
- Đọt ra liên tục mà không có thời gian nghỉ → cây dễ suy, cành mảnh, tán lỏng
- Giữa mỗi đợt đọt nên có thời gian nghỉ 30–45 ngày
- Nếu đọt quá dày → ngưng tưới amino – giảm phân, cho cây tự khép đợt
- Không để cây “vọt cao như cây mía”, khó điều chỉnh tán về sau
Tiếp tục phòng bệnh nhẹ – tăng đề kháng tự nhiên
- Tưới Trichoderma + EM định kỳ 10–15 ngày/lần
- Phun vi sinh phòng nấm lá nếu thấy đợt mưa kéo dài
- Nếu lá non dễ thối, xoăn: phun Copper Hydroxide nồng độ nhẹ
📌 Mục tiêu cuối cùng của năm đầu:
Cây có thân chính vững – tán tròn đều – cành cấp 1 rõ ràng; Không để cây cao quá 1,5m – không tán méo – không thân lệch
5️⃣ Lưu ý quan trọng trong năm đầu trồng sầu riêng
Năm đầu tiên là năm gầy dựng nền móng, bất kỳ sai lầm nào trong giai đoạn này đều sẽ ảnh hưởng đến sức cây – cấu trúc tán – khả năng ra hoa mang trái trong nhiều năm sau. Dưới đây là những điều nhà vườn nhất định phải ghi nhớ và tránh phạm phải.
Không để cây ra hoa – mang trái trong năm đầu
- Dù giống ghép có thể ra hoa sớm, tuyệt đối không được để giữ trái
- Hoa sớm = mất sức = đọt yếu – tán xấu – cây còi cọc năm sau
- Phát hiện hoa → bấm bỏ ngay khi còn nhỏ để cây tập trung nuôi thân – rễ
Không tỉa cành ồ ạt – không làm tán rối
- Không nên tỉa quá nhiều trong 1 lần → cây bị sốc
- Không cắt ngang thân chính – sẽ gây mọc chồi lệch
- Tán cây phải có hình chén úp – thoáng trung tâm – cành phân bố đều
Không bón quá nhiều đạm hoặc phân mạnh
- Dư đạm → cây vống cao, thân yếu, lá to – dễ đổ ngã
- Phân hóa học bón sớm → cháy rễ, thối gốc
- Ưu tiên phân hữu cơ hoai – phân vi sinh – NPK tan chậm nhẹ
Làm cỏ và xử lý cỏ đúng cách
- Không xới cỏ sát gốc bằng cuốc – rễ cạn dễ bị đứt
- Tốt nhất nên nhổ tay, xén xa gốc 30–40cm
- Có thể phủ gốc bằng rơm khô, trấu, lá cây đã xử lý để giữ ẩm và hạn chế cỏ
Quan sát cây mỗi tuần – đừng để phát sinh âm thầm
- Kiểm tra mỗi 5–7 ngày: đọt, lá, gốc, mô đất
- Cây ra đọt không đều – lá vàng nhẹ – mô bị trũng → xử lý ngay
- Chủ động điều chỉnh kịp thời để không phải “chạy theo hậu quả”
Kết luận
Năm đầu = Năm xây móng. Cây không cần phát triển quá nhanh, nhưng phải lớn chắc – rễ khỏe – tán cân đối. Nếu bạn chăm đúng từ năm đầu tiên, cây sẽ bước vào giai đoạn năm thứ 2 với sức bật mạnh mẽ, sẵn sàng cho việc tạo tán – nuôi cành – chuẩn bị ra hoa bền vững.
⏩⏩ Mời quý vị và các bạn quan tâm theo dõi các nền tảng truyền thông để tìm hiểu, trao đổi và chia sẻ thêm về các kinh nghiệm trong đầu tư và sản xuất nông nghiệp cùng cộng đồng và chuyên gia tại:
- Youtube: Youtube.com/@Kythuattrongcayvn
- Facebook Page: Facebook.com/kythuattrongcay.vn/
- Facebook Group: Facebook.com/6441565519262518
- Tiktok: Tiktok.com/@kythuattrongcay.vn
