1️⃣ Cây cói – Từ đầm lầy đến làng nghề thủ công truyền thống
Cây cói là tên gọi chung của một số loài trong họ Cói (Cyperaceae), nổi bật nhất là loài Cyperus malaccensis – được trồng để dệt chiếu, làm dây, thủ công mỹ nghệ và cả mục đích sinh thái. Tại Việt Nam, cây cói gắn liền với các làng nghề nổi tiếng như chiếu Nga Sơn (Thanh Hóa), chiếu Mỹ Xuyên (Sóc Trăng) và nhiều làng dệt truyền thống ở đồng bằng sông Hồng và miền Tây.

Không chỉ có giá trị thủ công, cây cói còn là loài thực vật thủy sinh giúp cải tạo đất, chống xói mòn, lọc nước, bảo vệ đê biển và vùng cửa sông. Trong bối cảnh nông nghiệp bền vững và du lịch làng nghề được quan tâm, cây cói đang được khuyến khích khôi phục và mở rộng vùng trồng.

2️⃣ Điều kiện sinh thái phù hợp để trồng cói
Cây cói là thực vật ưa ẩm, phát triển tốt ở vùng đất thấp, ngập nước theo mùa hoặc ven sông – ven biển.

Khí hậu

Nhiệt độ thích hợp: 20 – 35°C

Lượng mưa: 1.500 – 2.500 mm/năm

Ưa ánh sáng – sinh trưởng tốt vào mùa mưa hoặc vùng đất có nguồn nước dồi dào

💡 Lưu ý: Cói chịu hạn kém, nhưng chịu ngập tốt. Cần chủ động giữ ẩm hoặc dẫn nước khi trồng ở vùng không có ngập tự nhiên.

Đất đai

Thích hợp: đất phù sa, đất bùn, đất cát pha – có độ ẩm cao

pH đất: từ 4.5 – 6.5

Có thể trồng ở đất phèn nhẹ nếu được cải tạo và thoát nước định kỳ

💡 Lưu ý: Tránh trồng ở vùng đất bị nhiễm mặn nặng hoặc đất sét cứng không thoát nước. Nên cày ải – bừa kỹ để đất thông thoáng trước khi trồng.

3️⃣ Các vùng trồng cói trọng điểm tại Việt Nam

Thanh Hóa: Huyện Nga Sơn – vùng trồng cói và làng nghề chiếu cói truyền thống nổi tiếng cả nước

Đồng bằng sông Cửu Long: Sóc Trăng, Bạc Liêu, Trà Vinh – trồng cói kết hợp làm chiếu, dây buộc, xuất khẩu nguyên liệu

Đồng bằng Bắc Bộ: Nam Định, Thái Bình – có làng nghề thủ công và diện tích trồng nhỏ lẻ trong mô hình VAC

Duyên hải miền Trung: Một số địa phương ven biển trồng cói để chống xói mòn, cải tạo vùng đất hoang hóa ven đê

4️⃣ Tiềm năng kinh tế và xu hướng thị trường

Sợi cói được dùng làm chiếu, bao bì, dây buộc sinh học, sản phẩm đan lát thủ công (túi, thảm, giỏ…) – thân thiện môi trường

Giá bán cói nguyên liệu dao động từ 800 – 1.200 đồng/kg, có thể cao hơn nếu đạt chuẩn thủ công xuất khẩu

Chiếu cói thủ công ngày càng được ưa chuộng tại Nhật, Hàn Quốc, châu Âu nhờ yếu tố truyền thống – tự nhiên – phân hủy sinh học

Nhiều sản phẩm cói đã được gắn OCOP, xây dựng thương hiệu địa phương, kết hợp du lịch làng nghề

Cói còn được trồng trong các mô hình xử lý nước thải tự nhiên (wetland), chống sạt lở, tạo cảnh quan ven sông

5️⃣ Kết luận
Cây cói là loại cây “giản dị nhưng đa dụng” – vừa có giá trị thủ công truyền thống, vừa mang ý nghĩa sinh thái và phát triển kinh tế cộng đồng. Trong thời đại hướng đến tiêu dùng bền vững và du lịch trải nghiệm, việc khôi phục – phát triển vùng nguyên liệu cói gắn với làng nghề, HTX và du lịch sinh thái là hướng đi tiềm năng cho nhiều địa phương.

Trong các bài viết tiếp theo, chúng tôi sẽ cùng bạn tìm hiểu kỹ kỹ thuật trồng cói – chăm sóc – thu hoạch đúng thời điểm, các giống cói chất lượng cao, quy trình xử lý sợi – phơi – dệt chiếu, cũng như cách tổ chức vùng nguyên liệu gắn với chuỗi sản phẩm OCOP – xuất khẩu.