Lưu trữ tác giả: Đức Nghĩa

Trong tự nhiên, độ phì nhiêu của đất phụ thuộc rất lớn vào hàm lượng chất hữu cơ, đặc biệt là lớp mùn. Mùn không chỉ quyết định khả năng giữ nước, giữ dinh dưỡng và độ tơi xốp mà còn là nền tảng để hệ vi sinh vật hoạt động ổn định. Ở giữa lớp mùn đó, Humic acid đóng vai trò như “xương sống”, giữ lại dinh dưỡng, cải thiện cấu trúc đất và tạo môi trường thuận lợi cho rễ phát triển. Dù được nhắc đến rất nhiều trong nông nghiệp hiện đại, quá trình hình thành Humic trong tự nhiên lại diễn ra vô cùng chậm và phức tạp. Từ những xác bã thực vật đến các phân tử Humic phải trải qua hàng chục đến hàng trăm năm, dưới tác động đồng thời của vi sinh vật, độ ẩm, pH và khí hậu.

Humic acid được xem là một trong những yếu tố quan trọng nhất để duy trì sức sống của đất và khả năng hấp thu dinh dưỡng của cây trồng. Khi hiện diện trong đất, Humic giúp cải thiện cấu trúc, tăng khả năng giữ nước, kích thích rễ tơ phát triển và làm cho phân bón hoạt động hiệu quả hơn. Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều nông dân sử dụng Humic mà không thấy hiệu quả rõ rệt. Nguyên nhân thường đến từ việc chọn sai dạng, sai thời điểm bón hoặc phối trộn chưa phù hợp với loại đất và loại cây.

Trong đất trồng, chất hữu cơ luôn được xem là yếu tố cốt lõi quyết định độ phì nhiêu và sức sống của hệ rễ. Nhưng trong toàn bộ nhóm chất hữu cơ đó, Humic acid là hợp phần có hoạt tính mạnh nhất và tác động rộng nhất lên cả đất lẫn cây. Đây chính là lý do Humic luôn được nhắc đến trong các giải pháp cải tạo đất, kích rễ, tăng hiệu suất phân bón và giảm stress cho cây trồng.

Humic acid, Fulvic acid và các dạng Humate tan hoàn toàn đang trở thành nhóm dinh dưỡng sinh học quan trọng trong nông nghiệp hiện đại. Chúng giúp cải tạo đất, tăng sức mạnh bộ rễ và tối ưu hiệu quả phân bón, đặc biệt trong bối cảnh đất đai ngày càng thoái hóa và giá phân bón liên tục tăng. Tuy nhiên, không phải dạng Humic nào cũng phù hợp cho mọi mô hình canh tác. Mỗi điều kiện đất, mỗi loại cây và mỗi hệ thống tưới đều đòi hỏi một dạng Humic khác nhau để phát huy hiệu quả tối đa.

Trong nhiều vùng canh tác lâu năm, đất đã mất dần độ phì: bề mặt chai cứng, tầng canh tác nghèo mùn, cấu trúc đất bị phá vỡ và hệ vi sinh tự nhiên suy yếu. Khi đất không còn “sống”, cây trồng dễ bị suy rễ, hấp thu kém và phải phụ thuộc ngày càng nhiều vào phân hóa học để duy trì năng suất.

Trong bất kỳ hệ sinh thái đất nào, chất hữu cơ luôn giữ vai trò trung tâm vì nó ảnh hưởng đồng thời đến ba yếu tố quan trọng: dinh dưỡng khoáng, cấu trúc vật lý và hoạt động của hệ vi sinh. Khi hàm lượng chất hữu cơ ổn định, đất thường tơi xốp, khả năng giữ nước tốt, hệ rễ phát triển khỏe và vi sinh vật hoạt động mạnh. Tuy nhiên, thực tế canh tác thâm canh nhiều năm khiến lượng chất hữu cơ trong đất giảm sút nghiêm trọng. Đất trở nên bạc màu, chai cứng, khả năng trao đổi ion yếu và cây trồng dễ gặp stress dinh dưỡng ngay cả khi bón phân đầy đủ.

Trong các hệ thống canh tác hiện đại, tình trạng cây trồng hấp thu dinh dưỡng kém đang ngày càng trở nên phổ biến. Nhiều vùng đất canh tác lâu năm rơi vào trạng thái chai cứng, nghèo hữu cơ và có pH lệch khỏi ngưỡng tối ưu. Dinh dưỡng khoáng, dù được bổ sung đều đặn, vẫn bị rửa trôi khi mưa lớn hoặc bị cố định trong đất dưới dạng khó tan. Hệ quả là cây sinh trưởng yếu, bộ rễ phát triển kém và hiệu suất của phân bón ngày càng giảm.

Trong nhiều hệ thống canh tác hiện nay, đất chai cứng đang trở thành một vấn đề phổ biến và khó khắc phục. Khi đất bị nén chặt và mất dần độ tơi xốp tự nhiên, toàn bộ quá trình sinh trưởng của cây trồng đều bị ảnh hưởng. Rễ gặp khó khăn khi xuyên sâu xuống tầng đất, khả năng trao đổi khí và nước suy giảm, dinh dưỡng bị cố định và cây phản ứng rất chậm với phân bón hay các biện pháp chăm sóc. Tình trạng này khiến người nông dân phải tăng lượng phân NPK, nhưng hiệu quả lại không được cải thiện vì hệ rễ không thể tiếp cận dinh dưỡng một cách bình thường.

Trong hệ sinh lý của cây trồng, rễ tơ giữ một vai trò không thể thay thế. Đây là bộ phận trẻ, mảnh và có tuổi thọ ngắn nhưng lại đảm nhiệm phần lớn các hoạt động hấp thu nước và khoáng chất. Mọi quá trình sinh trưởng của cây, từ phát triển đọt non cho đến ra hoa và đậu trái, đều phụ thuộc vào hiệu quả hoạt động của rễ tơ. Khi rễ tơ phát triển tốt, cây phản ứng nhanh với phân bón, chịu stress tốt hơn và duy trì sức sống mạnh mẽ. Ngược lại, khi rễ tơ suy yếu, cây thường sinh trưởng chậm, dễ vàng lá, khó hồi phục sau thời tiết bất lợi hoặc sau các lần can thiệp phân thuốc.