Indoxacarb là hoạt chất trừ sâu thuộc nhóm Oxadiazine, được phát triển bởi DuPont (nay thuộc Corteva Agriscience).
Đây là hoạt chất tiền chất (pro-insecticide) – khi vào cơ thể côn trùng sẽ chuyển hóa thành dạng hoạt tính, chặn dẫn truyền xung thần kinh và khiến sâu ngừng ăn – tê liệt – chết dần.
Với hiệu quả cao, chọn lọc tốt và an toàn cho thiên địch, Indoxacarb là một trong những hoạt chất chiến lược trong chương trình IPM hiện đại, đặc biệt cho cây rau màu và cây ăn trái.
1️⃣ Giới thiệu hoạt chất và nhóm hóa học
- Nhóm hóa học: Oxadiazine
- Công thức phân tử: C₂₂H₁₇ClF₃N₃O₇
- Đặc tính: Dạng tinh thể rắn, màu trắng, tan tốt trong dung môi hữu cơ, bền trong điều kiện ngoài trời.
- Dạng tác động: Tiếp xúc, vị độc, có khả năng thấm sâu qua biểu bì lá.
Đặc điểm nổi bật:
- Tác động chọn lọc lên côn trùng – ít ảnh hưởng đến ong, nhện có ích và động vật máu nóng.
- Hiệu lực cao ở liều thấp, thời gian bảo vệ dài (10–14 ngày).
- Diệt được cả sâu nhai và sâu chích hút, đặc biệt là sâu kháng nhóm cũ (Carbamate, Pyrethroid).
💡 Indoxacarb được mệnh danh là “thuốc trừ sâu thông minh”, vì chỉ hoạt hóa trong cơ thể côn trùng, không gây độc với người và môi trường xung quanh.
2️⃣ Cơ chế tác động
Indoxacarb hoạt động bằng cách chặn dẫn truyền xung thần kinh trong hệ thần kinh ngoại biên của côn trùng:
- Sau khi sâu ăn hoặc tiếp xúc với thuốc, enzym đặc hiệu trong cơ thể sâu chuyển Indoxacarb thành dạng hoạt tính.
- Dạng này gắn vào kênh ion Na⁺ (Sodium Channel), ngăn dòng ion đi qua, khiến xung thần kinh bị gián đoạn.
- Côn trùng ngừng ăn chỉ sau 3–6 giờ, tê liệt hoàn toàn trong 24 giờ và chết sau 1–2 ngày.
💡 Cơ chế “ức chế chọn lọc” này khác hoàn toàn với Pyrethroid (làm mở kênh Na⁺ liên tục) – nên hiệu quả cao với sâu đã kháng các nhóm thuốc cũ.
3️⃣ Phổ tác dụng – Các loài sâu hại bị tiêu diệt hiệu quả
Indoxacarb có phổ tác dụng rộng trên nhiều nhóm sâu hại:
Sâu miệng nhai:
- Sâu xanh da láng (Spodoptera litura) – trên cà chua, ớt, bắp.
- Sâu khoang (Helicoverpa armigera) – trên đậu, dưa, bông vải.
- Sâu tơ (Plutella xylostella) – trên rau cải.
- Sâu đục quả, sâu đục thân non – trên cây ăn trái.
- Sâu keo mùa thu (Spodoptera frugiperda) – trên bắp, mía.
- Sâu chích hút (tác dụng gián tiếp):
- Bọ trĩ (Thrips spp.), bọ phấn (Bemisia tabaci) – khi dùng phối hợp trong IPM.
⚠️ Đặc biệt hiệu quả ở giai đoạn sâu non tuổi 1–3, khi hoạt tính chuyển hóa mạnh và sâu còn mẫn cảm với thuốc.
4️⃣ Cây trồng phù hợp
Indoxacarb được khuyến cáo sử dụng trên nhiều loại cây trồng:
- Rau màu: cà chua, ớt, bắp, dưa leo, cải, hành.
- Cây ăn trái: xoài, cam, quýt, sầu riêng, thanh long.
- Cây công nghiệp: bông vải, cà phê, hồ tiêu, mía.
- Cây lúa: phòng trừ sâu cuốn lá và sâu đục thân.
💡 Thích hợp cho mô hình canh tác hữu cơ chuyển tiếp hoặc IPM, nơi yêu cầu hạn chế dư lượng thuốc bảo vệ thực vật.
5️⃣ Thời điểm sử dụng hiệu quả nhất
- Ngay khi sâu non mới xuất hiện, đặc biệt giai đoạn sâu tuổi nhỏ (1–3).
- Trước giai đoạn cây ra hoa hoặc ra trái non, để hạn chế sâu đục quả và sâu cuốn lá.
- Sau mưa hoặc khi ẩm độ cao, sâu non nở rộ – hiệu quả phòng trừ cao nhất.
- Phun định kỳ 7–10 ngày/lần khi mật độ sâu cao hoặc trong mùa mưa ẩm.
💡 Thời điểm phun tốt nhất: sáng sớm hoặc chiều mát, giúp hoạt chất thấm sâu và giảm bay hơi.
6️⃣ Lưu ý khi sử dụng
- Không phun liên tục quá 2 lần/vụ, nên luân phiên với hoạt chất khác nhóm để giảm nguy cơ kháng thuốc.
- Không pha chung với thuốc có tính kiềm cao (vôi, đồng).
- Có thể kết hợp với dầu khoáng sinh học hoặc chất bám dính để tăng hiệu quả.
- An toàn cho ong, nhện có ích và cá nếu phun đúng liều khuyến cáo.
⚠️ Indoxacarb có hiệu lực kéo dài, nhưng không nên lạm dụng liên tục nhiều vụ vì có thể ảnh hưởng đến vi sinh vật đất.
7️⃣ Một số sản phẩm thương mại phổ biến tại Việt Nam
- Steward 150SC – DuPont/Corteva (Indoxacarb 15%) – phổ rộng, hiệu quả cao trên sâu tơ và sâu khoang.
- Avaunt 150SC – FMC – trừ sâu đục trái, sâu xanh, sâu khoang trên cây ăn trái.
- Indole 150SC – nội địa – dùng phổ biến cho rau màu.
- Indox 15EC – Trung Quốc – hiệu quả nhanh, phù hợp canh tác ngoài trời.
- Steward Max – Indoxacarb + Emamectin benzoate – kết hợp kép cho hiệu lực mạnh và kéo dài.
📌 Dạng sản phẩm phổ biến: SC (huyền phù), EC (nhũ dầu), OD (nhũ dầu treo).
8️⃣ Gợi ý luân phiên và phối hợp trong IPM
Để tăng hiệu quả và giảm kháng thuốc:
- Luân phiên với: Cyantraniliprole, Chlorantraniliprole (Diamide), Spinosad, Matrine.
- Phối hợp với: Abamectin hoặc Emamectin benzoate (tăng hiệu quả diệt sâu non và trưởng thành).
- Tránh phối hợp với: nhóm Pyrethroid (Lambda-cyhalothrin, Permethrin) vì dễ gây kháng chéo.
💡 Trong chương trình IPM, Indoxacarb thường đóng vai trò “tác nhân tiêu diệt nhanh”, còn Diamide và IGR được dùng xen kẽ để duy trì hiệu lực dài và cân bằng sinh thái.
✅ Kết luận
Indoxacarb là hoạt chất trừ sâu thế hệ mới, chọn lọc và an toàn, có cơ chế độc đáo trên hệ thần kinh côn trùng.
Với khả năng diệt sâu kháng thuốc, phổ tác dụng rộng và hiệu lực kéo dài, đây là giải pháp lý tưởng cho mô hình IPM và canh tác nông nghiệp bền vững, đặc biệt trong rau màu, cây ăn trái và cây công nghiệp có giá trị cao.
⏩⏩ Mời quý vị và các bạn quan tâm theo dõi các nền tảng truyền thông để tìm hiểu, trao đổi và chia sẻ thêm về các kinh nghiệm trong đầu tư và sản xuất nông nghiệp cùng cộng đồng và chuyên gia tại:
- Youtube: Youtube.com/@Kythuattrongcayvn
- Facebook Page: Facebook.com/kythuattrongcay.vn/
- Facebook Group: Facebook.com/6441565519262518
- Tiktok: Tiktok.com/@kythuattrongcay.vn
