Trong sản xuất nông nghiệp, vi lượng như Bo, Zn, Cu, Fe, Mn hay Mo tuy chỉ chiếm một phần rất nhỏ trong nhu cầu dinh dưỡng, nhưng lại đóng vai trò thiết yếu trong nhiều quá trình sinh lý của cây trồng. Thực tế cho thấy, dù đã bón phân qua đất, cây vẫn có thể rơi vào tình trạng thiếu vi lượng do đất giữ chặt, dạng dinh dưỡng khó tan hoặc điều kiện môi trường bất lợi.
Phun phân bón lá bổ sung vi lượng là giải pháp giúp cây khắc phục nhanh sự thiếu hụt này, đặc biệt trong những giai đoạn quan trọng như ra hoa, đậu trái hoặc phục hồi sau stress. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả tối đa mà không gây lãng phí hay hại cho cây, việc phun đúng cách là điều kiện tiên quyết.
Vì sao nên bổ sung vi lượng qua lá?
Vi lượng trong đất thường tồn tại ở dạng khó tan, dễ bị cố định bởi pH, keo đất hoặc các ion đối kháng, khiến cây khó hấp thu qua rễ. Vì vậy, dù đất có bón đủ, cây vẫn có thể biểu hiện thiếu hụt. Đây là lý do khiến việc bổ sung trực tiếp qua lá trở thành giải pháp hiệu quả.
Phun vi lượng qua lá giúp dung dịch đi thẳng vào khí khổng và biểu bì lá, nhanh chóng được vận chuyển đến các bộ phận đang cần dinh dưỡng. So với con đường qua rễ, đây là cách khắc phục tức thời các triệu chứng thiếu hụt, nhất là trong điều kiện rễ bị tổn thương do ngập úng, hạn hán hay bệnh hại.
Đặc biệt, những giai đoạn mẫn cảm như phân hóa mầm hoa, thụ phấn, đậu trái thường đòi hỏi cây có đủ các nguyên tố như Bo, Zn hay Ca. Nếu chỉ dựa vào phân gốc, cây khó đáp ứng kịp nhu cầu đột ngột tăng cao. Khi đó, bổ sung vi lượng qua lá là biện pháp giúp cây duy trì sự cân đối, hạn chế rụng hoa, rụng quả và nâng cao chất lượng nông sản.
📌 Gợi ý đọc thêm: [Cơ chế hấp thu phân bón lá của cây]
Nguyên tắc pha và nồng độ dung dịch
Hiệu quả của việc phun bổ sung vi lượng qua lá phụ thuộc rất nhiều vào cách pha dung dịch. Nếu không tuân thủ nguyên tắc, cây không những không hấp thu được mà còn có nguy cơ bị ngộ độc.
Trước hết, cần tuân thủ đúng liều lượng khuyến cáo của nhà sản xuất. Vi lượng chỉ cần một lượng rất nhỏ, vì vậy chỉ cần vượt quá nồng độ cho phép là đã có thể gây hại cho lá, làm cháy mô hoặc cản trở các quá trình trao đổi chất.
Thứ hai, luôn pha với nước sạch, có pH trung tính. Nước phèn, nước mặn hoặc nước có pH quá cao/dưới chuẩn dễ làm vi lượng kết tủa, mất hoạt tính, khiến cây không hấp thu được. Một số chế phẩm còn có yêu cầu cụ thể về độ pH để giữ ổn định dung dịch, do đó việc kiểm tra nguồn nước trước khi pha là rất quan trọng.
Ngoài ra, khi cần phối hợp nhiều loại phân bón lá, người trồng nên pha thử trước trong một bình nhỏ để kiểm tra độ tương thích. Nếu xuất hiện hiện tượng lắng cặn hoặc đổi màu, không nên sử dụng chung vì cây sẽ khó hấp thu và còn có nguy cơ gây hại.
Nguyên tắc cuối cùng là không nên pha quá đặc với mong muốn tăng hiệu quả nhanh. Thực tế, cây chỉ hấp thu được một lượng giới hạn, phần dư thừa sẽ gây hại hoặc bị rửa trôi, gây lãng phí.
📌 Gợi ý đọc thêm: [Nguyên tắc phối hợp phân bón lá với thuốc bảo vệ thực vật]
Thời điểm và cách phun hiệu quả
Để vi lượng phát huy tối đa tác dụng khi phun qua lá, người trồng cần lựa chọn đúng thời điểm và cách thức thực hiện.
Trước hết, thời điểm trong ngày có vai trò quyết định. Sáng sớm và chiều mát là khoảng thời gian lý tưởng vì khí khổng mở rộng, nhiệt độ thấp, độ ẩm cao giúp dung dịch bám lâu trên lá. Tránh phun vào giữa trưa nắng gắt vì dung dịch dễ bốc hơi nhanh, làm giảm hiệu quả và có nguy cơ cháy lá.
Thứ hai, cần chú ý đến giai đoạn sinh trưởng của cây. Mỗi nguyên tố vi lượng phát huy tác dụng mạnh nhất ở những thời kỳ nhất định:
Bo và Kẽm (Zn): phun trước ra hoa để hỗ trợ phân hóa mầm hoa, tăng tỷ lệ đậu quả.
Bo và Canxi (Ca): phun khi trái non hình thành để hạn chế rụng trái và tăng sức bền mô.
Magiê (Mg), Kẽm (Zn), Sắt (Fe): phun trong giai đoạn nuôi trái để tăng khả năng quang hợp và chất lượng nông sản.
Thứ ba, cách phun cũng ảnh hưởng lớn đến hiệu quả. Vi lượng thường hấp thu mạnh qua khí khổng, vốn tập trung nhiều ở mặt dưới lá. Do đó, nên điều chỉnh vòi phun mịn và hướng đều lên cả hai mặt lá để cây tiếp nhận tối đa. Ngoài ra, phun vào thời điểm lá khô, không có sương hoặc nước mưa bám để tránh loãng dung dịch.
Việc lựa chọn đúng thời điểm và kỹ thuật phun không chỉ giúp cây hấp thu nhanh mà còn giảm thiểu thất thoát, tiết kiệm chi phí cho người trồng.
Kết hợp vi lượng với các phân bón lá khác
Trong thực tiễn canh tác, người trồng thường có nhu cầu kết hợp vi lượng với các loại phân bón lá hoặc chế phẩm khác để tiết kiệm công phun và nâng cao hiệu quả. Tuy nhiên, việc phối hợp cần tuân thủ nguyên tắc để tránh phản tác dụng.
Trước hết, kết hợp với amino acid hoặc chiết xuất rong biển là lựa chọn an toàn và hiệu quả. Các hợp chất hữu cơ này giúp vi lượng được vận chuyển nhanh hơn trong cây, đồng thời giảm sốc sinh lý, hạn chế nguy cơ cháy lá. Đây là cách phổ biến để tăng hiệu quả hấp thu trong giai đoạn ra hoa – đậu trái.
Thứ hai, cần tránh phối hợp vi lượng với một số phân bón hoặc thuốc bảo vệ thực vật dễ gây kết tủa. Ví dụ, dung dịch chứa phốt phát đậm đặc hoặc canxi dễ phản ứng với kẽm, sắt, mangan, khiến chúng trở thành dạng khó tan. Khi đó, cây gần như không thể hấp thu được.
Thứ ba, khi bắt buộc phải phối hợp nhiều loại trong cùng một bình phun, người trồng nên pha thử trên một lượng nhỏ để kiểm tra độ ổn định. Nếu dung dịch xuất hiện lắng cặn, vón hạt hoặc đổi màu, tuyệt đối không nên sử dụng cho diện rộng.
Ngoài ra, một kinh nghiệm quan trọng là ưu tiên phun vi lượng riêng lẻ khi cây đang thiếu hụt nặng, thay vì trộn chung. Điều này giúp cây hấp thu nhanh, hiệu quả rõ rệt hơn.
Việc kết hợp đúng cách sẽ giúp tiết kiệm chi phí, giảm số lần phun mà vẫn đảm bảo cây nhận đủ dinh dưỡng cần thiết.
Dấu hiệu nhận biết cây thiếu vi lượng và cần bổ sung
Để phun vi lượng qua lá đúng thời điểm, người trồng cần nhận biết sớm các biểu hiện thiếu hụt. Mỗi nguyên tố vi lượng thường tạo ra dấu hiệu đặc trưng trên cây:
Thiếu Bo: hoa rụng sớm, tỷ lệ đậu trái thấp, trái non dễ rụng. Ở một số cây ăn trái, đỉnh sinh trưởng bị biến dạng hoặc khô chết.
Thiếu Kẽm (Zn): lá non nhỏ bất thường, ngắn đốt, cành vươn kém, cây còi cọc. Ở rau màu, lá có thể bị đốm vàng xen kẽ xanh.
Thiếu Sắt (Fe): lá non vàng nhạt nhưng gân lá vẫn xanh, triệu chứng xuất hiện rõ trên lá non ở ngọn.
Thiếu Mangan (Mn): lá vàng loang lổ, sau đó xuất hiện các chấm hoại tử nhỏ.
Thiếu Đồng (Cu): lá xoăn, chóp lá héo, sức đề kháng giảm, cây dễ bị nấm bệnh tấn công.
Thiếu Molypden (Mo): lá già úa vàng, hiện tượng cuộn lá, đặc biệt rõ trên cây họ đậu khi nốt sần kém phát triển.
Khi nhận thấy những triệu chứng trên, phun bổ sung vi lượng qua lá là giải pháp khắc phục nhanh và trực tiếp. Trong vòng 3 – 5 ngày sau phun, cây thường có dấu hiệu cải thiện rõ rệt như lá xanh trở lại, đọt non phát triển mạnh hơn, tỷ lệ đậu trái tăng.
Kinh nghiệm thực tế để đạt hiệu quả
Để việc phun bổ sung vi lượng qua lá mang lại hiệu quả tối ưu, người trồng không chỉ dựa vào công thức sẵn có mà còn cần áp dụng kinh nghiệm thực tế:
Trước hết, nên phun định kỳ với liều nhẹ nhằm phòng ngừa thiếu hụt, thay vì chờ đến khi cây đã xuất hiện triệu chứng rõ ràng. Khi cây đã biểu hiện thiếu vi lượng nặng, việc khắc phục sẽ khó khăn hơn và ảnh hưởng đến năng suất.
Thứ hai, cần điều chỉnh loại vi lượng theo giai đoạn sinh trưởng. Ví dụ, Bo và Zn cần được ưu tiên trong giai đoạn phân hóa mầm hoa và đậu trái; trong khi Fe, Mg hay Mn lại quan trọng trong giai đoạn nuôi trái và tăng cường quang hợp. Sự luân chuyển hợp lý giúp cây nhận đúng dưỡng chất vào đúng thời điểm.
Thứ ba, luôn quan sát phản ứng của cây sau 2 – 3 ngày phun. Nếu lá xanh trở lại, đọt non bật mạnh, nghĩa là cây đã hấp thu tốt. Nếu không có dấu hiệu cải thiện, cần xem xét lại loại vi lượng, nồng độ hoặc thời điểm phun để điều chỉnh cho những lần tiếp theo.
Cuối cùng, nên kết hợp vi lượng với dinh dưỡng nền tảng từ phân gốc. Phân bón lá chỉ mang tính bổ sung tức thời, không thể thay thế hoàn toàn phân gốc. Sự phối hợp cân bằng mới giúp cây duy trì sức khỏe lâu dài, tránh tình trạng “xanh lá tạm thời nhưng gốc yếu”.
Kết luận
Phun bổ sung vi lượng qua lá là giải pháp nhanh và hiệu quả để khắc phục tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng vi lượng mà cây trồng thường gặp. Tuy nhiên, hiệu quả chỉ đạt tối ưu khi người trồng nắm vững các nguyên tắc: pha đúng nồng độ – chọn thời điểm thích hợp – phun đúng kỹ thuật – kết hợp hợp lý với các chế phẩm khác. Quan trọng hơn, cần quan sát thực tế và linh hoạt điều chỉnh theo giai đoạn sinh trưởng cũng như tình trạng của cây.
Một lịch phun khoa học không chỉ giúp cây duy trì sức khỏe, tăng khả năng ra hoa – đậu trái mà còn nâng cao năng suất và chất lượng nông sản. Đây chính là nền tảng để canh tác bền vững, tiết kiệm chi phí và tạo ra sản phẩm đạt giá trị thương phẩm cao.
⏩⏩ Mời quý vị và các bạn quan tâm theo dõi các nền tảng truyền thông để tìm hiểu, trao đổi và chia sẻ thêm về các kinh nghiệm trong đầu tư và sản xuất nông nghiệp cùng cộng đồng và chuyên gia tại:
- Youtube: Youtube.com/@Kythuattrongcayvn
- Facebook Page: Facebook.com/kythuattrongcay.vn/
- Facebook Group: Facebook.com/6441565519262518
- Tiktok: Tiktok.com/@kythuattrongcay.vn
