Trong sản xuất cà chua, việc tạo thân và nuôi tán chính không chỉ đơn thuần là một thao tác kỹ thuật, mà còn là bước quyết định đến hiệu quả quang hợp, khả năng phân bố dinh dưỡng và sự ổn định của toàn bộ cây trong suốt vụ mùa. Một bộ tán được định hình chuẩn ngay từ đầu sẽ giúp cây đón ánh sáng đồng đều, thông thoáng, giảm nguy cơ sâu bệnh và nâng cao chất lượng trái.
Giai đoạn này thường bắt đầu khi cây bước vào thời kỳ sinh trưởng mạnh, bộ rễ đã phát triển vững và thân lá đủ khỏe để chịu tác động cơ học từ việc buộc giàn, tỉa chồi và định hướng thân. Nếu thực hiện đúng kỹ thuật, cây không chỉ phát triển hài hòa giữa thân, lá và hoa, mà còn tạo điều kiện để trái lớn đồng đều, vỏ chắc và hạn chế hiện tượng rụng non.
Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết các bước xác định thời điểm, dẫn thân, tỉa nhánh phụ và bổ sung dinh dưỡng hợp lý để nuôi tán chính cho cà chua, giúp người trồng tối ưu năng suất và giá trị thương phẩm.
Xác định thời điểm bắt đầu tạo thân và nuôi tán
Thời điểm thích hợp để bắt đầu tạo thân và nuôi tán chính thường rơi vào giai đoạn 15 đến 30 ngày sau trồng, khi cây cà chua đã hoàn toàn hồi phục, bộ rễ bám sâu và thân lá phát triển ổn định. Lúc này, cây bắt đầu bước vào pha sinh trưởng mạnh, có khả năng đáp ứng tốt với các thao tác cơ học như buộc giàn, tỉa chồi và định hướng thân.
Dấu hiệu nhận biết cây sẵn sàng bao gồm: thân chính có đường kính đủ lớn, màu xanh đậm, không bị mềm hoặc dễ gãy; bộ lá khỏe, xếp đều quanh thân; và đã xuất hiện các chồi nách ở vị trí lá thật. Nếu bắt đầu quá sớm, cây dễ bị tổn thương và chậm phát triển, còn nếu quá muộn, thân lá sẽ rậm rạp, gây khó khăn cho việc định hình và tăng nguy cơ sâu bệnh.
Việc xác định đúng thời điểm sẽ giúp các bước tiếp theo diễn ra thuận lợi, đồng thời bảo đảm cây có một khung tán chuẩn để phục vụ quá trình ra hoa, đậu trái và nuôi quả sau này.
Kỹ thuật dẫn và cố định thân chính
Ngay khi cây đạt đủ điều kiện sinh trưởng, việc dẫn thân chính vào giàn cần được tiến hành để đảm bảo cây phát triển thẳng đứng, giảm nguy cơ gãy đổ và tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình chăm sóc sau này. Việc cố định thân cũng giúp phân bố đồng đều ánh sáng và không gian giữa các cây, từ đó nâng cao hiệu quả quang hợp.
Bước đầu tiên là lựa chọn hệ thống giàn phù hợp với phương pháp trồng. Đối với trồng ngoài trời, giàn cần chắc chắn để chống chịu gió; với nhà màng, có thể sử dụng giàn dây treo từ trên cao để tiết kiệm diện tích và tạo sự thông thoáng. Dây dẫn thân nên làm bằng vật liệu mềm như dây nilon dẹt, dây dù mềm hoặc dây vải để tránh làm trầy xước thân.
Khi buộc, cần cố định thân bằng các vòng buộc lỏng, cho phép thân phát triển và nở đường kính mà không bị siết chặt. Khoảng cách giữa các điểm cố định thường từ 20 đến 30 cm, tùy chiều cao cây và điều kiện gió. Ngoài ra, nên thường xuyên kiểm tra và điều chỉnh dây buộc để tránh thân bị kẹp hoặc chèn ép khi cây lớn nhanh.
Thực hiện đúng kỹ thuật dẫn và cố định thân chính sẽ giúp cây cà chua duy trì hình dáng gọn gàng, tán lá thông thoáng và giảm áp lực cơ học lên bộ rễ.
Tỉa bỏ nhánh phụ và duy trì số thân chính
Tỉa nhánh phụ là một thao tác quan trọng giúp tập trung dinh dưỡng vào thân chính và chùm hoa, từ đó nâng cao năng suất và chất lượng trái. Nhánh phụ thường mọc từ nách lá, nếu để phát triển tự do sẽ cạnh tranh dinh dưỡng, làm tán lá rậm rạp, tăng độ ẩm bên trong và tạo điều kiện thuận lợi cho sâu bệnh.
Nguyên tắc tỉa là loại bỏ toàn bộ các chồi nách không cần thiết khi chúng còn non, chiều dài khoảng 3 đến 5 cm. Thời điểm tỉa thích hợp là vào buổi sáng, khi thời tiết khô ráo để vết tỉa nhanh khô, hạn chế xâm nhập của mầm bệnh. Không nên tỉa quá nhiều chồi hoặc quá nhiều lá cùng lúc, vì sẽ làm giảm khả năng quang hợp và ảnh hưởng đến sự phát triển chung của cây.
Về số lượng thân chính, có hai phương án phổ biến. Với phương án một thân, cây tập trung nuôi quả lớn, dễ chăm sóc và thu hoạch, thích hợp cho trồng thương phẩm cao cấp. Với phương án hai thân, giữ thêm chồi phụ đầu tiên ngay dưới chùm hoa thứ nhất để tăng số lượng quả, phù hợp khi mục tiêu là sản lượng. Trong cả hai phương án, các chồi khác đều cần được loại bỏ triệt để để giữ bộ tán gọn và thông thoáng.
Việc tỉa nhánh phụ kết hợp với dẫn thân vào giàn sẽ giúp cây cà chua duy trì cấu trúc khung tán hợp lý, hạn chế đổ ngã và tối ưu khả năng tiếp nhận ánh sáng.
Bổ sung dinh dưỡng để nuôi tán chính
Trong giai đoạn nuôi tán chính, cây cà chua cần một chế độ dinh dưỡng cân đối để vừa duy trì tốc độ sinh trưởng của thân lá, vừa chuẩn bị cho quá trình ra hoa và đậu trái. Nếu cung cấp dinh dưỡng không hợp lý, cây có thể bị vóng lá, tán yếu hoặc ra hoa kém, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất.
Về đa lượng, đạm và lân đóng vai trò chủ đạo. Đạm giúp thúc đẩy phát triển thân lá và tăng diện tích quang hợp, trong khi lân hỗ trợ hình thành rễ mới và chuyển hóa năng lượng cho quá trình phân hóa mầm hoa. Ngoài ra, kali cũng cần được bổ sung sớm ở mức vừa phải để giúp thân cứng, hạn chế gãy đổ và tăng sức chống chịu.
Về trung và vi lượng, canxi và Bo là hai yếu tố đặc biệt quan trọng. Canxi giúp thành tế bào vững chắc, hạn chế hiện tượng nứt thân hoặc rụng hoa, trong khi Bo hỗ trợ quá trình vận chuyển đường và hình thành hạt phấn khỏe, tạo tiền đề cho tỷ lệ đậu trái cao. Việc bổ sung các vi lượng khác như Magie, Kẽm hoặc Mangan cũng giúp lá xanh bền và duy trì hiệu quả quang hợp.
Phương pháp cung cấp dinh dưỡng nên kết hợp cả bón gốc và phun qua lá. Bón gốc giúp duy trì nguồn dinh dưỡng ổn định lâu dài, trong khi phun qua lá bổ sung nhanh khi cây có dấu hiệu thiếu hụt hoặc cần đáp ứng tức thời. Xen kẽ hai hình thức này sẽ giúp cây luôn ở trạng thái dinh dưỡng tối ưu.
📌 Gợi ý đọc thêm: Lịch bón phân cân đối cho cà chua từ giai đoạn sinh trưởng đến thu hoạch
Lưu ý kỹ thuật và phòng bệnh trong giai đoạn nuôi tán chính
Giai đoạn nuôi tán chính là lúc cây cà chua phát triển mạnh về thân lá, đồng thời cũng là thời điểm sâu bệnh dễ phát sinh nếu điều kiện chăm sóc không phù hợp. Vì vậy, ngoài các thao tác kỹ thuật, người trồng cần chủ động các biện pháp bảo vệ cây để duy trì tán khỏe và ổn định.
Khi tỉa chồi hoặc lá, nên thực hiện vào buổi sáng khô ráo, tránh thời điểm ẩm ướt để giảm nguy cơ xâm nhập của mầm bệnh. Không nên tỉa quá nhiều lá một lúc vì sẽ làm giảm diện tích quang hợp, gây ảnh hưởng đến sự phát triển chung của cây. Sau khi tỉa, có thể sử dụng dung dịch khử trùng sinh học hoặc chế phẩm chứa đồng ở nồng độ thấp để bảo vệ vết cắt.
Về phòng bệnh, cần chú trọng đến các bệnh phổ biến trong giai đoạn này như sương mai, đốm lá, thán thư và héo rũ vi khuẩn. Có thể áp dụng luân phiên giữa chế phẩm sinh học, thảo mộc và thuốc BVTV an toàn để vừa kiểm soát bệnh hiệu quả vừa giảm nguy cơ kháng thuốc. Ngoài ra, giữ tán lá thông thoáng, giảm độ ẩm trong vườn và đảm bảo lưu thông không khí cũng là yếu tố quan trọng giúp hạn chế nguồn bệnh.
Đối với sâu hại, đặc biệt là bọ trĩ và sâu xanh, cần thường xuyên kiểm tra để phát hiện sớm và xử lý kịp thời, ưu tiên các biện pháp sinh học nhằm giảm tác động tiêu cực đến môi trường và thiên địch.
Kết luận
Việc tạo thân và nuôi tán chính cho cây cà chua là bước kỹ thuật then chốt, quyết định đến khả năng sinh trưởng, năng suất và chất lượng trái. Khi thực hiện đúng thời điểm, kết hợp với kỹ thuật dẫn thân, tỉa chồi, cố định giàn và bổ sung dinh dưỡng hợp lý, cây sẽ hình thành bộ tán gọn, thông thoáng, nhận ánh sáng đồng đều và hạn chế tối đa áp lực sâu bệnh.
Giai đoạn này cũng là thời điểm nền tảng để chuẩn bị cho quá trình ra hoa và đậu trái, do đó mọi thao tác cần được tiến hành tỉ mỉ và đồng bộ. Một bộ tán chính khỏe mạnh không chỉ giúp trái lớn đều, vỏ chắc và màu sắc đẹp, mà còn kéo dài thời gian thu hoạch và nâng cao giá trị thương phẩm.
Người trồng cần duy trì việc quan sát, điều chỉnh kịp thời chế độ chăm sóc và áp dụng các biện pháp phòng bệnh chủ động. Sự kết hợp giữa kỹ thuật chính xác và quản lý đồng bộ sẽ mang lại hiệu quả bền vững cho mỗi vụ cà chua.
⏩⏩ Mời quý vị và các bạn quan tâm theo dõi các nền tảng truyền thông để tìm hiểu, trao đổi và chia sẻ thêm về các kinh nghiệm trong đầu tư và sản xuất nông nghiệp cùng cộng đồng và chuyên gia tại:
- Youtube: Youtube.com/@Kythuattrongcayvn
- Facebook Page: Facebook.com/kythuattrongcay.vn/
- Facebook Group: Facebook.com/6441565519262518
- Tiktok: Tiktok.com/@kythuattrongcay.vn
