Giai đoạn sau khi trái cà chua mới đậu là một trong những thời điểm nhạy cảm nhất trong chu kỳ sinh trưởng của cây. Ở thời điểm này, mô trái còn non, cuống còn yếu, hệ rễ chưa ổn định sau giai đoạn ra hoa, và nhu cầu dinh dưỡng của cây bắt đầu thay đổi rõ rệt. Nếu không được chăm sóc đúng cách, cây rất dễ rụng trái sinh lý, ảnh hưởng trực tiếp đến sản lượng và chất lượng vụ thu hoạch.
Trong thực tế sản xuất, nhiều nhà vườn trồng cà chua, đặc biệt là trong mô hình nhà màng hoặc canh tác vụ dài, gặp tình trạng trái non rụng hàng loạt chỉ vài ngày sau khi đậu. Nguyên nhân không chỉ đến từ thời tiết mà còn xuất phát từ việc thiếu dinh dưỡng cục bộ, mất cân bằng sinh lý hoặc sử dụng phân bón chưa phù hợp với nhu cầu của cây.
Phân bón lá, nếu được sử dụng đúng thời điểm và đúng loại, có thể đóng vai trò quan trọng trong việc giữ trái cà chua ở giai đoạn non. Việc cung cấp dinh dưỡng bổ sung qua lá sẽ giúp cây vượt qua giai đoạn chuyển đổi sinh lý khó khăn, ổn định vận chuyển nội sinh, và tăng cường khả năng bám trái. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả đó, người trồng cần hiểu rõ cơ chế rụng trái, chọn đúng hoạt chất, và phối hợp sản phẩm một cách khoa học.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu vì sao cây dễ rụng trái non, mục tiêu của phân bón lá ở giai đoạn này, và những dòng sản phẩm phù hợp để giữ trái chắc – phát triển đều – chuẩn bị cho giai đoạn nuôi trái tiếp theo.
Vì sao trái cà chua dễ rụng sau khi mới đậu?
Trái cà chua sau khi mới đậu là kết quả của quá trình thụ phấn – thụ tinh thành công. Tuy nhiên, việc đậu trái chưa đồng nghĩa với giữ được trái. Đây là giai đoạn mà mô trái còn rất yếu, sự phát triển của cuống, vỏ và các mô liên kết vẫn chưa hoàn thiện. Nếu không được cung cấp đủ dinh dưỡng hoặc gặp điều kiện bất lợi, cây sẽ chủ động loại bỏ trái non như một phản ứng sinh lý để tự bảo vệ.
Có bốn nhóm nguyên nhân chính dẫn đến hiện tượng rụng trái non:
1. Mô trái phát triển chưa đủ mạnh để duy trì bám cuống.
Ở giai đoạn mới đậu, cuống trái còn mềm và dễ gãy. Nếu cây thiếu Bo, thiếu năng lượng hoặc mất cân bằng hormone, khả năng duy trì bám trái bị suy giảm, dẫn đến rụng sinh lý.
2. Rễ chưa phục hồi sau giai đoạn ra hoa.
Quá trình ra hoa tiêu tốn nhiều năng lượng và dưỡng chất. Sau đợt hoa rộ, nếu cây không được phục hồi kịp, rễ yếu sẽ không thể cung cấp đủ dưỡng cho mô trái đang hình thành. Tình trạng thiếu hụt này thường xảy ra sau mưa kéo dài, đất chua hoặc trong mô hình giá thể bị khô cục bộ.
3. Cây mất cân bằng giữa sinh trưởng sinh dưỡng và sinh thực.
Nếu cây đồng thời vừa ra lộc non mạnh, vừa nuôi trái, thì dưỡng chất sẽ bị ưu tiên cho phần sinh trưởng. Khi đó, trái non dễ bị “rút dưỡng” ngược lại, gây teo cuống và rụng.
4. Yếu tố thời tiết và môi trường bất lợi.
Sự chênh lệch nhiệt độ ngày đêm lớn, mưa dầm, độ ẩm quá cao hoặc gió mạnh đều có thể gây rối loạn sinh lý cây, làm khí khổng đóng sớm, ảnh hưởng đến quá trình vận chuyển dinh dưỡng và hormone bám trái.
📌 Gợi ý đọc thêm: [Cà chua bị rụng trái non do thiếu Bo: Dấu hiệu và cách khắc phục]
Mục tiêu chính của phân bón lá giai đoạn sau đậu trái non
Sau khi trái cà chua mới hình thành, cây cần điều chỉnh lại toàn bộ sinh lý để chuyển từ giai đoạn ra hoa sang nuôi trái. Đây là giai đoạn có sự thay đổi nhanh về nội tiết tố, nhu cầu dinh dưỡng, và đặc biệt là sự phân bổ năng lượng trong cây. Việc sử dụng phân bón lá trong thời điểm này cần tập trung vào những mục tiêu rõ ràng để hỗ trợ cây ổn định quá trình phát triển trái:
1. Ổn định sinh lý và nội tiết tố trong cây
Phân bón lá chứa các chất sinh học như amino acid, oligosaccharide hoặc chiết xuất thực vật có thể giúp cây ổn định hormone, làm giảm sốc sinh lý khi cây chuyển giai đoạn. Điều này đặc biệt quan trọng khi thời tiết thay đổi đột ngột hoặc cây đang gặp stress do rễ yếu.
2. Tăng cường dưỡng chất cho mô trái và cuống trái
Trái mới hình thành có nhu cầu dinh dưỡng rất cao, nhất là các nguyên tố vi lượng như Bo, Canxi, Kẽm và Silic. Những chất này giúp hình thành cấu trúc tế bào vững chắc, củng cố cuống trái, và hạn chế hiện tượng tách mô dẫn đến rụng.
3. Giữ sự liên kết giữa trái non và thân mẹ
Một trong những nguyên nhân rụng trái là sự gián đoạn trong quá trình vận chuyển dinh dưỡng từ thân đến trái. Khi thiếu Bo, thiếu năng lượng hoặc gặp điều kiện bất lợi, cây có thể “ngắt dưỡng” để bảo tồn nguồn lực. Phân bón lá có tác dụng duy trì dòng vận chuyển này bằng cách kích hoạt enzyme, ổn định màng tế bào và tăng trao đổi nội bào.
4. Chống stress sinh lý và môi trường
Trong điều kiện mưa kéo dài, nắng nóng hoặc độ ẩm cao, cây thường đóng khí khổng và giảm khả năng trao đổi. Việc bổ sung amino, vi lượng chelate hoặc Silic sinh học qua lá giúp cây giảm thiểu stress, duy trì khả năng hấp thu và phục hồi nhanh hơn sau biến động thời tiết.
Những loại phân bón lá nên dùng để giữ trái cà chua tốt hơn
Để giúp cây cà chua giữ trái non một cách hiệu quả, cần lựa chọn những loại phân bón lá có tác động trực tiếp đến mô cuống, thành tế bào, hệ vận chuyển dưỡng chất và khả năng chống stress. Dưới đây là những nhóm dưỡng chất quan trọng nên ưu tiên phun trong giai đoạn sau khi trái vừa đậu:
a. Bo chelate – Củng cố mô cuống và giảm rụng sinh lý
Bo là nguyên tố vi lượng tham gia vào cấu trúc thành tế bào, đặc biệt ở các mô liên kết như cuống trái. Khi cây thiếu Bo, cuống sẽ trở nên giòn, kém đàn hồi, dễ gãy hoặc rụng do rung động nhẹ hoặc mất cân bằng nội sinh.
Phun Bo qua lá giúp tăng khả năng giữ trái, giảm tình trạng “rụng êm” – hiện tượng rụng không báo trước, thường gặp ở cà chua trái non. Nên chọn dạng Bo chelate hữu cơ hoặc Bo ethanolamine để cây hấp thu nhanh và an toàn cho lá non.
📌 Gợi ý đọc thêm: [Bo chelate là gì và khi nào nên dùng trong vườn cà chua?]
b. Silic sinh học – Tăng độ dẻo mô và bảo vệ mô vỏ trái
Silic không chỉ làm dày thành tế bào mà còn giúp mô cuống dai hơn, tăng độ bền cơ học của trái cà chua trong giai đoạn mới hình thành. Ngoài ra, Silic còn hỗ trợ chống mất nước, giảm hiện tượng héo rũ khi trời nắng hoặc gió lớn.
Nên sử dụng Silic ở dạng hòa tan sinh học, có khả năng bám dính tốt khi phun, đồng thời không kết tủa khi phối với vi lượng. Đây là yếu tố quan trọng trong môi trường nhà màng, nơi trái non dễ bị ảnh hưởng bởi sự dao động nhiệt độ.
📌 Gợi ý đọc thêm: [Phân bón lá Silic chống nứt trái, giảm hư hại sau thu hoạch]
c. Amino acid sinh học – Chống stress và duy trì dòng dưỡng
Amino acid giúp cây vượt qua các giai đoạn “sốc” sinh lý như sau mưa, sau ra hoa hoặc khi nhiệt độ thay đổi mạnh. Các acid amin như proline, glycine, glutamic… có khả năng ổn định hoạt động enzyme, bảo vệ màng tế bào và kích hoạt vận chuyển dưỡng chất đến trái.
Đặc biệt, amino còn hỗ trợ hấp thu các vi lượng kém di động như Bo và Kẽm, từ đó tạo hiệu ứng cộng hưởng trong quá trình giữ trái.
📌 Gợi ý đọc thêm: [Amino acid: Nền tảng sinh học hỗ trợ phục hồi]
d. Vi lượng chelate (Zn, Mn, Cu) – Duy trì hoạt động trao đổi chất
Kẽm, Mangan và Đồng là những vi lượng cần thiết cho quá trình tổng hợp enzyme và điều hòa nội tiết. Dù chỉ cần với lượng rất nhỏ, nhưng thiếu hụt các nguyên tố này có thể làm rối loạn quá trình phát triển của trái, gây xoăn cuống, vàng đỉnh trái hoặc rụng sinh lý.
Phun vi lượng chelate đúng lúc giúp cây duy trì trao đổi chất ổn định, hỗ trợ tốt cho quá trình bám trái.
Cách phối hợp và thời điểm phun hợp lý
Việc lựa chọn đúng loại phân bón lá là quan trọng, nhưng cách phối hợp và thời điểm phun mới là yếu tố quyết định hiệu quả thực tế trong vườn. Dưới đây là một số nguyên tắc kỹ thuật giúp bạn sử dụng phân bón lá giữ trái cà chua một cách hiệu quả và an toàn:
1. Phun sớm, đúng thời điểm sinh lý
Nên tiến hành phun lần đầu sau khi đậu trái 2 đến 3 ngày, khi cuống trái đã ổn định vị trí nhưng mô vẫn còn mềm. Thời điểm này cây bắt đầu chuyển trọng tâm sinh lý từ thụ phấn sang nuôi trái. Việc bổ sung dưỡng chất lúc này giúp cây củng cố cuống, giảm nguy cơ rụng sớm.
2. Lặp lại 5 đến 7 ngày sau nếu thời tiết bất lợi
Trong điều kiện mưa kéo dài, độ ẩm cao hoặc nhiệt độ dao động mạnh giữa ngày và đêm, cây dễ gặp stress. Nên nhắc lại lần phun thứ hai với liều nhẹ, ưu tiên các hoạt chất dễ hấp thu như Bo chelate, Silic sinh học và Amino acid.
3. Không phun khi cây đang ra lộc mạnh hoặc thiếu nước
Nếu cây đang ra đọt non quá mạnh, lượng dưỡng chất có thể ưu tiên cho phần sinh trưởng, làm giảm dưỡng đến trái. Cũng không nên phun khi cây đang héo do thiếu nước, vì khí khổng đóng lại sẽ làm giảm khả năng hấp thu qua lá.
4. Phun vào sáng sớm hoặc chiều mát, tránh trời sắp mưa
Thời gian lý tưởng là sáng trước 9h hoặc chiều sau 4h, khi khí khổng mở và độ ẩm không khí cao. Tránh phun vào giữa trưa hoặc lúc lá còn đọng sương, để hạn chế tình trạng cháy lá hoặc rửa trôi dưỡng chất.
5. Không pha chung với thuốc trừ sâu có tính acid hoặc kiềm mạnh
Một số hoạt chất như Silic, Bo hoặc vi lượng dễ bị kết tủa hoặc giảm hiệu lực nếu pha chung với thuốc trừ sâu gốc đồng, lưu huỳnh, hoặc thuốc có pH quá thấp. Nếu cần, nên tách thành 2 lần phun cách nhau ít nhất 2 ngày.
5️⃣ Một số lưu ý để giữ trái tốt ngoài việc phun phân bón lá
Phân bón lá là công cụ hỗ trợ quan trọng, nhưng để giữ trái cà chua đạt hiệu quả cao, cần kết hợp đồng bộ với các biện pháp chăm sóc tổng thể. Dưới đây là những yếu tố không thể bỏ qua:
1. Duy trì độ ẩm đất ổn định, tránh sốc nước
Trái non rất nhạy cảm với sự thay đổi đột ngột về ẩm độ. Khi đất bị khô rồi được tưới đột ngột, cây dễ rơi vào trạng thái “rút dưỡng” khỏi trái non để bảo vệ phần sinh trưởng. Nên tưới với lưu lượng vừa phải, chia đều trong ngày để giữ ẩm ổn định, đặc biệt ở vùng rễ nông.
2. Hạn chế tỉa lá quá mức trong giai đoạn giữ trái
Lá già ở tầng dưới vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc quang hợp và tạo dòng dưỡng. Nếu tỉa lá nhiều ngay sau đậu trái, cây sẽ thiếu nguồn năng lượng nuôi trái, dễ gây hiện tượng rụng sinh lý. Chỉ nên tỉa lá bị che khuất, sâu bệnh hoặc lá sát mặt đất.
3. Không để cây ra đọt non quá mạnh
Việc cây dồn sức ra đọt sẽ làm mất cân bằng sinh lý, khiến trái non bị cạnh tranh dưỡng chất. Nếu phát hiện cây ra chồi quá nhanh sau khi đậu trái, có thể dùng phân bón có tỷ lệ đạm thấp, kết hợp vi lượng và chất điều hòa sinh trưởng để điều chỉnh lại.
4. Giữ thông thoáng và giảm sốc nhiệt trong nhà màng
Cà chua rất nhạy cảm với biên độ nhiệt cao. Trong nhà màng, nếu ban ngày quá nóng và ban đêm quá lạnh, cây dễ đóng khí khổng vào ban sáng và giảm trao đổi chất. Cần có giải pháp hạ nhiệt như phun sương mù, mở mái thông gió và dùng lưới che phù hợp.
5. Theo dõi cuống trái để phát hiện sớm dấu hiệu rụng
Cuống trái chuyển màu từ xanh tươi sang vàng nhạt hoặc mềm ra là dấu hiệu cảnh báo sớm cây đang “rút dưỡng”. Lúc này nên can thiệp bằng phun bổ sung Silic, Bo và Amino ngay lập tức để giữ trái kịp thời.
📌 Gợi ý đọc thêm: [Cà chua nuôi trái non: Phối hợp Silic và Amino để trái chắc và đều kích thước]
Tổng kết
Giữ trái non sau khi đậu là một trong những bước quan trọng nhất quyết định năng suất của vườn cà chua. Giai đoạn này không chỉ đòi hỏi sự chăm sóc cẩn trọng về môi trường và tưới tiêu, mà còn cần đến chiến lược dinh dưỡng thông minh, đặc biệt là qua phân bón lá.
Việc sử dụng đúng loại phân bón lá như Bo chelate, Silic sinh học, Amino acid và vi lượng chelate, kết hợp phun vào thời điểm thích hợp sẽ giúp cây duy trì trạng thái sinh lý ổn định, tăng độ chắc cuống và giảm nguy cơ rụng sinh lý. Tuy nhiên, phân bón lá chỉ phát huy hiệu quả tối đa khi được phối hợp với các biện pháp chăm sóc tổng thể như giữ ẩm đều, kiểm soát đọt non, điều hòa nhiệt độ và ánh sáng trong nhà màng.
Thay vì phản ứng bị động khi thấy cây rụng trái, người trồng nên chủ động chuẩn bị kế hoạch giữ trái từ đầu, bắt đầu ngay sau khi cây đậu trái 2–3 ngày. Đó chính là bước đệm cần thiết để chuyển sang giai đoạn nuôi trái ổn định, giúp trái lớn đều, chắc và chất lượng hơn.
⏩⏩ Mời quý vị và các bạn quan tâm theo dõi các nền tảng truyền thông để tìm hiểu, trao đổi và chia sẻ thêm về các kinh nghiệm trong đầu tư và sản xuất nông nghiệp cùng cộng đồng và chuyên gia tại:
- Youtube: Youtube.com/@Kythuattrongcayvn
- Facebook Page: Facebook.com/kythuattrongcay.vn/
- Facebook Group: Facebook.com/6441565519262518
- Tiktok: Tiktok.com/@kythuattrongcay.vn
