Trong kỹ thuật canh tác hiện đại, phun NPK qua lá đã trở thành một giải pháp nhanh chóng để bổ sung dinh dưỡng, nhất là khi cây cần phục hồi gấp, khi bộ rễ yếu, hoặc khi đất gặp khó khăn về khả năng cung cấp dưỡng chất. Chỉ cần một lần phun đúng cách, cây có thể hấp thu dinh dưỡng nhanh hơn, phục hồi sinh lý nhanh hơn, hỗ trợ quá trình phân hóa hoa – dưỡng trái kịp thời.
Tuy nhiên, phun NPK qua lá cũng giống như một con dao hai lưỡi. Nếu pha sai nồng độ, chọn sai thời điểm hoặc phun không đúng kỹ thuật, phân bón không những không giúp ích mà còn gây cháy lá, sốc sinh lý, làm cây trầm trọng hơn. Nhiều trường hợp cây sau khi phun phân lá đã yếu lại càng yếu thêm, chỉ vì những sai lầm tưởng chừng nhỏ nhặt.
Vậy phun NPK qua lá cần lưu ý những gì?
Làm sao để tận dụng được hết ưu điểm của phương pháp này mà tránh được rủi ro cho cây trồng?
Bài viết hôm nay sẽ cùng bạn điểm qua những nguyên tắc kỹ thuật then chốt, giúp việc phun phân lá trở nên hiệu quả – an toàn – chuyên nghiệp hơn bao giờ hết.
1️⃣ Chọn loại phân NPK phù hợp để phun qua lá
Không phải loại phân NPK nào cũng thích hợp để phun qua lá. Việc lựa chọn đúng loại phân phù hợp chính là bước đầu tiên quan trọng nhất để đảm bảo an toàn và hiệu quả khi sử dụng phương pháp phun.
Ưu tiên các loại NPK chuyên dùng cho phun lá:
- Công thức NPK cân đối nhẹ nhàng (ví dụ 15-15-15, 16-16-8, hoặc 10-20-20…), phù hợp với nhu cầu hấp thu nhanh của mô lá.
- Thành phần được tinh chế siêu mịn, dễ hòa tan hoàn toàn trong nước, không lắng cặn, không gây nghẽn vòi phun.
- Có thể bổ sung thêm vi lượng thiết yếu (Bo, Zn, Mg…) ở hàm lượng thích hợp để tăng hiệu quả tổng hợp protein và enzyme trong lá.
Không dùng phân NPK dạng bón gốc để pha phun lá: Các loại phân bón gốc (hạt lớn, viên nén) thường chứa tạp chất khó hòa tan hoặc có nồng độ ion cao, dễ gây bỏng lá, hư mô lá non khi phun.
Kết hợp với chất hỗ trợ nếu cần: Có thể pha thêm chất bám dính – thẩm thấu (như amino acid, oligosaccharide hoặc các chế phẩm bám dính chuyên dùng) để tăng khả năng phân tán đều và thẩm thấu nhanh vào mô lá.
Tuy nhiên, cần chọn sản phẩm bám dính phù hợp với từng nhóm cây trồng để tránh gây hại không mong muốn.
Chọn đúng loại phân bón không chỉ quyết định khả năng hấp thu của lá, mà còn giảm thiểu tối đa rủi ro cháy lá và tổn thương sinh lý sau khi phun.
2️⃣ Pha đúng nồng độ – yếu tố sống còn để tránh gây hại
Trong kỹ thuật phun NPK qua lá, nồng độ dung dịch phun đóng vai trò then chốt:
- Nồng độ quá loãng → cây hấp thu ít, hiệu quả thấp.
- Nồng độ quá đặc → nguy cơ cháy lá, tổn thương mô non, làm cây yếu đi nhanh chóng.
Tuân thủ nồng độ khuyến cáo của nhà sản xuất:
- Thông thường, dung dịch NPK phun lá nên pha ở nồng độ từ 0.2% đến 0.5% (tương đương 2–5 gram phân trong 1 lít nước).
- Một số loại phân chuyên dụng công nghệ cao có thể cho phép nồng độ cao hơn, nhưng vẫn phải theo hướng dẫn cụ thể trên nhãn.
Tuyệt đối không tự ý pha đặc hơn:
- Nhiều người lầm tưởng pha đặc sẽ “tăng tác dụng”, giúp cây hấp thu nhanh hơn.
- Thực tế, dung dịch đặc sẽ tạo ra hiện tượng “áp suất thẩm thấu ngược” – kéo nước ra khỏi mô lá, làm mép lá khô cháy, xám bạc, thậm chí rụng lá non.
Sử dụng nước sạch để pha phân:
- Nước dùng để pha phải không chứa phèn, không mặn, không lẫn tạp chất hữu cơ hoặc ion lạ.
- Nếu nguồn nước có độ pH lệch nhiều, nên điều chỉnh pH về mức 5.5–6.5 trước khi pha phân để tăng khả năng ổn định dung dịch và hấp thu qua lá.
Kiểm tra độ hòa tan kỹ trước khi phun:
- Khuấy kỹ dung dịch, đảm bảo phân tan hoàn toàn, tránh lắng cặn gây tắc nghẽn vòi phun và đọng phân quá mức trên bề mặt lá.
- Pha đúng nồng độ không chỉ giúp cây hấp thu tối ưu, mà còn bảo vệ an toàn cho bộ lá – bộ máy quang hợp chủ lực của cây trồng trong suốt mùa vụ.
3️⃣ Thời điểm phun quyết định hiệu quả hấp thu
Không chỉ loại phân hay nồng độ, thời điểm phun phân NPK qua lá cũng đóng vai trò cực kỳ quan trọng đối với khả năng hấp thu và phản ứng sinh lý của cây.
Phun vào sáng sớm hoặc chiều mát:
- Thời điểm lý tưởng là từ 6h–9h sáng hoặc 16h–18h chiều, khi khí khổng trên lá đang mở rộng, độ ẩm không khí cao, ánh sáng vừa phải.
- Lúc này, dung dịch phân dễ dàng thẩm thấu vào mô lá, cây hấp thu nhanh, hiệu quả cao.
Tránh phun vào lúc nắng gắt:
- Phun trong điều kiện nắng mạnh (trên 30–32°C) dễ làm dung dịch bốc hơi nhanh trên bề mặt lá.
- Phân bón đọng lại với nồng độ cao tại các điểm nước bốc hơi, gây hiện tượng “cháy mép lá”, làm tổn thương mô non và giảm khả năng quang hợp.
Tránh phun trước cơn mưa: Nếu phun khi trời sắp mưa hoặc độ ẩm đất quá cao (mưa vừa dứt), phân sẽ bị rửa trôi khỏi bề mặt lá trước khi kịp hấp thu, gây lãng phí và giảm hiệu quả rõ rệt.
Ưu tiên phun trong ngày có độ ẩm không khí từ 60–80%:
- Độ ẩm cao hỗ trợ khí khổng mở rộng, tăng khả năng thẩm thấu dinh dưỡng vào trong mô lá.
- Hạn chế phun trong những ngày quá khô nóng hoặc quá ẩm ướt kéo dài.
4️⃣ Kỹ thuật phun cần đều – mịn – bao phủ tốt
Dù chọn đúng phân, pha đúng nồng độ và đúng thời điểm, nhưng nếu kỹ thuật phun không chuẩn, hiệu quả hấp thu NPK qua lá vẫn sẽ giảm đáng kể.
Vì vậy, việc thao tác phun cũng cần thực hiện đúng quy cách để dung dịch bám đều – thẩm thấu tốt mà không gây hại.
Dùng vòi phun tia mịn, áp lực nhẹ:
- Tia nước cần nhỏ, tơi sương để các hạt dung dịch phân bám mỏng và trải đều trên bề mặt lá.
- Tránh phun tia lớn hoặc áp lực mạnh khiến dung dịch đọng thành giọt lớn, dễ chảy trôi và giảm hiệu quả thẩm thấu.
Phun đều cả hai mặt lá:
- Mặt dưới lá là nơi tập trung nhiều khí khổng hơn, khả năng hấp thu dinh dưỡng cao hơn.
- Khi phun, cần đưa vòi phun chếch vào dưới mặt lá để dung dịch bao phủ đầy đủ cả mặt trên và mặt dưới.
Phun ướt đều nhưng không để nhỏ giọt:
- Mục tiêu là phủ một lớp sương mỏng trên bề mặt lá, không để nước đọng thành giọt chảy xuống.
- Nếu lá nhỏ giọt, không chỉ gây thất thoát dinh dưỡng mà còn dễ tạo điều kiện cho nấm bệnh phát sinh trong điều kiện ẩm ướt kéo dài.
Phun theo trình tự khoa học:
- Bắt đầu từ phần đỉnh tán cây xuống dưới, từ trong ra ngoài.
- Cách phun này giúp tránh bỏ sót lá và tối ưu lượng dung dịch tiếp xúc với bộ lá.
Một kỹ thuật phun chuẩn xác sẽ tối ưu hóa bề mặt hấp thu dinh dưỡng, đồng thời giảm thiểu rủi ro cháy lá, loang lổ hoặc phát sinh bệnh hại do tồn ẩm.
Kết luận
Phun phân NPK qua lá là một kỹ thuật hữu hiệu để bổ sung dinh dưỡng nhanh chóng, kích hoạt các phản ứng sinh lý quan trọng như phân hóa mầm hoa, nuôi dưỡng chồi non, tăng cường khả năng phục hồi sau stress.
Tuy nhiên, hiệu quả của phương pháp này chỉ đạt tối ưu khi người trồng tuân thủ đúng các nguyên tắc kỹ thuật:
- Chọn đúng loại phân phù hợp.
- Pha đúng nồng độ – đúng quy trình.
- Phun đúng thời điểm – đúng kỹ thuật.
- Theo dõi sát phản ứng của cây để điều chỉnh linh hoạt.
Ngược lại, nếu phun sai cách, phân không chỉ không hấp thu hết, mà còn gây ra hiện tượng cháy lá, stress sinh lý, làm yếu cây, thậm chí giảm năng suất và chất lượng nông sản.
Bón phân không chỉ là bổ sung dưỡng chất, mà còn là một nghệ thuật nuôi dưỡng cây trồng tinh tế.
Hiểu và tôn trọng sinh lý cây, kết hợp các biện pháp hợp lý, sẽ giúp người trồng tiết kiệm chi phí, nâng cao hiệu quả canh tác, và xây dựng nền tảng canh tác bền vững lâu dài.
⏩⏩ Mời quý vị và các bạn quan tâm theo dõi các nền tảng truyền thông để tìm hiểu, trao đổi và chia sẻ thêm về các kinh nghiệm trong đầu tư và sản xuất nông nghiệp cùng cộng đồng và chuyên gia tại:
- Youtube: Youtube.com/@Kythuattrongcayvn
- Facebook Page: Facebook.com/kythuattrongcay.vn/
- Facebook Group: Facebook.com/6441565519262518
- Tiktok: Tiktok.com/@kythuattrongcay.vn
