Giai đoạn sau đậu trái là thời điểm “sàng lọc tự nhiên” của cây sầu riêng. Nếu không có biện pháp giữ trái đúng cách, cây sẽ rụng hàng loạt trái non do thiếu dinh dưỡng, mất cân bằng nội sinh hoặc ảnh hưởng từ môi trường. Để đảm bảo tỷ lệ trái giữ lại tốt, cần kết hợp đúng dinh dưỡng – nước – sinh lý và phòng bệnh.
1️⃣ Vì sao cây sầu riêng hay rụng trái non?
Hiện tượng rụng trái non là một phản ứng sinh lý hoàn toàn tự nhiên ở cây sầu riêng – thường xảy ra sau khi trái vừa đậu được 10–20 ngày. Tuy nhiên, nếu cây rụng quá nhiều, rụng liên tục hoặc rụng bất thường thì cần phải xem lại quy trình giữ trái.
Cây “sàng lọc” trái theo nội lực hiện có
- Khi đậu trái, cây sầu riêng phải cung cấp một lượng lớn năng lượng, nước và khoáng chất để nuôi trái
- Nếu số trái quá nhiều – rễ yếu – phân không đủ → cây sẽ chủ động rụng bớt
- Rụng là cơ chế tự điều chỉnh nhằm tối ưu hóa sức nuôi trái còn lại
Thiếu dưỡng chất quan trọng → cuống yếu – trái rụng
Kali, Canxi, Magie, Bo, Zn… là những chất đóng vai trò then chốt trong việc:
- Tăng liên kết mô ở cuống
- Tăng khả năng vận chuyển dinh dưỡng đến trái
- Duy trì độ cứng mô – chống rụng tự nhiên
⚠️ Thiếu Canxi – cuống mềm, rụng non không dấu hiệu
⚠️ Thiếu Kali – trái không phát triển, bị “bỏ đói”
Yếu tố môi trường tác động mạnh đến giai đoạn này
- Gặp mưa sau nắng → rễ hút nước nhiều, làm trái bị rớt
- Đất úng cục bộ, rễ thiếu oxy cũng khiến trái rụng “hàng loạt”
- Nhiệt độ cao, gió khô làm cây mất cân bằng nước → dễ “bỏ trái”
Rụng do thiếu đường – thiếu năng lượng nuôi cuống
- Trái non cần đường để duy trì hoạt động tế bào tại cuống
- Nếu cây thiếu năng lượng (quang hợp kém – lá không đủ khỏe) → cuống héo → trái rụng
💡 Bổ sung Amino acid + đường sinh học có thể kéo dài “tuổi thọ cuống”
🎯 “Cây không rụng vì yếu – cây rụng vì biết mình không đủ sức nuôi. Việc của nhà vườn là giúp cây ‘tự tin’ giữ lại trái.”
2️⃣ Dinh dưỡng cần bổ sung để giữ trái non
Để cây sầu riêng không rụng trái sinh lý quá mức, yếu tố quyết định nằm ở việc bổ sung đúng nhóm dưỡng chất giúp tăng cường sức nuôi trái, củng cố mô cuống, hỗ trợ vận chuyển và duy trì sinh lý ổn định cho cây trong giai đoạn quan trọng này.
Kali (K): Chất dồn trái – tăng đường – phát triển cơm
- Tăng khả năng vận chuyển dinh dưỡng từ lá về trái
- Tăng độ ngọt – giúp trái phát triển cân đối
- Hỗ trợ cứng mô, chống rụng sớm
✅ Ưu tiên dùng Kali Sulphate hoặc Kali hữu cơ – dễ hấp thu, ít nóng
Canxi (Ca): Giữ cuống – bền mô – giảm rụng
- Củng cố liên kết giữa các tế bào tại phần cuống trái
- Tăng độ dẻo dai – giúp cuống chịu được rung lắc, khô hạn
- Giảm tình trạng rụng cơ học, rụng sinh lý không rõ nguyên nhân
✅ Dùng Canxi Chelate hoặc Canxi Bo dạng lá – dễ hấp thu, ít phản ứng
Magie (Mg), Bo, Kẽm (Zn): Trung vi lượng thiết yếu
- Magie: tăng quang hợp, giúp lá tổng hợp đường nuôi trái
- Bo: hỗ trợ giữ cuống, tăng tính đàn hồi mô mềm
- Kẽm: kích thích enzyme vận chuyển, tăng sức sống mô trái
💡 Có thể dùng chế phẩm tổng hợp trung vi lượng – phun 1–2 lần sau đậu
Amino acid + Đường sinh học: Tăng năng lượng – phục hồi nhanh
- Tăng cường chuỗi carbon nội sinh, giúp cuống “no đường” – khó rụng
- Hỗ trợ chuyển hóa vi lượng – tăng hiệu quả giữ trái
- Giúp cây vượt stress môi trường sau giai đoạn ra hoa
✅ Chọn amino acid có nguồn gốc từ đậu nành, cá biển, kết hợp với đường sinh học (mật rỉ, oligosaccharide…)
🎯 “Không chỉ nuôi trái bằng phân gốc – giữ trái tốt phải bắt đầu từ từng giọt dinh dưỡng trên lá và từng hạt vi lượng đúng lúc.”
3️⃣ Kỹ thuật tưới nước – cắt nước giữ trái
Ngoài dinh dưỡng, yếu tố quan trọng không kém để giữ trái non chính là quản lý nước hợp lý. Tưới quá nhiều hay quá ít đều có thể làm cây mất cân bằng sinh lý – dẫn đến rụng trái sinh lý hàng loạt. Do đó, cần điều chỉnh cường độ, thời điểm và cách tưới cho phù hợp với sức cây và điều kiện thời tiết.
Siết nước nhẹ – giúp cây tập trung nuôi trái
- Sau khi đậu trái 3–5 ngày, nên giảm lượng tưới 30–40% so với giai đoạn trước
- Giúp cây ưu tiên dồn chất lên trái thay vì phát đọt hoặc bung tán
- Không để cây thiếu nước trầm trọng – chỉ siết “vừa đủ” để chuyển pha sinh lý
💡 Cây phát đọt mới ngay sau đậu trái → nguy cơ rụng trái rất cao
Tránh tưới quá nhiều sau mưa
- Mưa đầu mùa hoặc mưa trái mùa khiến rễ hút nước mạnh, gây “sốc rễ”
- Nếu tiếp tục tưới sau mưa → cây bị úng tạm thời → rụng trái đồng loạt
- Sau mưa chỉ nên tưới nhẹ theo dõi độ ẩm – không bù nước kiểu “trả nợ”
Tưới nhỏ giọt – chia đều, không tưới ngập
- Ưu tiên tưới nhỏ giọt hoặc tưới vòng tròn xa gốc để hạn chế úng vùng rễ non
- Không tưới thẳng vào gốc, nhất là lúc đất còn ẩm
- Tưới sáng sớm hoặc chiều mát – tránh tưới lúc nắng gắt
Theo dõi độ ẩm đất bằng tay hoặc ống đo độ ẩm
- Kiểm tra bằng tay: bóp đất thấy vỡ rời là đạt
- Nếu có điều kiện: sử dụng sensor đo độ ẩm để điều chỉnh lượng tưới chính xác
🎯 “Tưới nhiều không giúp giữ trái. Tưới đúng – cây không rối loạn – cuống trái không ‘bỏ cuộc’.”
4️⃣ Lịch phun giữ trái non sau đậu
Để trái non được giữ lại đồng đều, phát triển ổn định và hạn chế rụng sinh lý, cần lên lịch phun dinh dưỡng hợp lý theo từng thời điểm quan trọng. Mỗi lần phun cần có mục tiêu cụ thể: giữ cuống – tăng bám – nuôi mô trái – bổ sung năng lượng.
✅ Lần 1: Sau đậu trái 5–7 ngày
Mục tiêu: Củng cố cuống – hỗ trợ cây “xác định” giữ trái
Thành phần nên phun:
- Canxi Chelate + Kali hữu cơ
- Bo + Mg + Zn (trung vi lượng hỗ trợ vận chuyển)
Lưu ý: Phun lúc trời mát – không phối chung với thuốc sâu/nấm
✅ Lần 2: Sau lần 1 khoảng 5–7 ngày
Mục tiêu: Nuôi trái lớn – bổ sung năng lượng và cân bằng nội sinh
Thành phần:
- Amino acid + đường sinh học (molasses, oligosaccharide)
- Có thể phối thêm Silic hoặc vi lượng nhẹ nếu cây hơi yếu
Lưu ý: Quan sát phản ứng cây – nếu vẫn rụng nhẹ, tiếp tục lần 3
✅ Lần 3 (Tùy tình hình): Sau 15–18 ngày đậu trái
Chỉ thực hiện nếu: cây vẫn rụng rải rác hoặc trái phát triển không đều
Thành phần:
- Kali + Canxi + Zn ở liều thấp
- Phối nhẹ Bo nếu cuống vẫn mềm
⚠️ Sau 20–25 ngày, cây tự “chốt trái” → không nên can thiệp quá mạnh
💡 “Lịch phun nên tùy sức cây – không theo lịch cứng. Cây khỏe – 2 lần là đủ. Cây yếu – cần theo sát đến khi trái ổn định.”
5️⃣ Các lưu ý để giữ trái hiệu quả
Giữ trái non không chỉ nằm ở chuyện “phun gì – bón gì”, mà còn là nghệ thuật quan sát – canh thời điểm – hiểu sinh lý cây. Dưới đây là những lưu ý then chốt giúp tối ưu hiệu quả giữ trái, tránh rụng sinh lý quá mức và bảo vệ năng suất cuối vụ.
Không phun kích thích mạnh lúc trái chưa ổn định
- Các loại kích rễ, kích trái, chất điều hòa sinh trưởng mạnh có thể gây rối loạn sinh lý cây
- Trái non dễ bị “sốc hormone” → rụng không kiểm soát
- Chỉ dùng kích nhẹ (Amino, vi lượng) – không dùng GA3, Paclobutrazol, CCC…
Giữ tán thông thoáng – tránh ẩm bệnh tấn công
- Nấm cuống trái (Phytophthora, Colletotrichum) là nguyên nhân rụng trái âm thầm
- Sau mưa cần thoát nước nhanh – có thể phun nano đồng liều thấp để sát khuẩn cuống
- Tỉa cành, tạo độ thoáng cho ánh sáng xuyên đều là rất quan trọng
Không bón phân gốc có đạm trong 20 ngày đầu sau đậu
- Đạm kéo đọt – phát rễ → cây “quay lại sinh trưởng” → rụng trái
- Nếu bón phân gốc → ưu tiên Kali, trung vi lượng hoặc hữu cơ hoai kỹ liều nhẹ
- Bón sai thời điểm = phá toàn bộ đợt trái đã đậu
Luôn theo dõi phản ứng cây – không làm theo công thức cứng
- Mỗi năm – mỗi vườn – mỗi cây đều có phản ứng khác nhau
- Phải quan sát: lá – tán – màu trái – tốc độ lớn – độ nở cuống
- Chỉ can thiệp nếu thấy dấu hiệu rụng hoặc trái “khựng” phát triển
🎯 “Giữ trái là giữ sự cân bằng – giữa sinh trưởng và sinh sản, giữa nuôi trái và giữ cây. Mất cân bằng – cây tự buông trái.”
Kết luận: Giữ trái non vững vàng – giữ cả thành quả mùa vụ
Rụng sinh lý là một phần không thể tránh khỏi trong chu kỳ sinh trưởng của cây sầu riêng. Tuy nhiên, nhà vườn hoàn toàn có thể kiểm soát mức độ rụng, giữ lại những trái khỏe – đồng đều – có tiềm năng phát triển tốt nếu thực hiện đúng kỹ thuật, đúng thời điểm và hiểu sinh lý cây.
📌 Tóm tắt những điểm cần nhớ:
- Rụng trái non xảy ra sau đậu 10–20 ngày → cần can thiệp từ sớm
- Bổ sung Kali – Canxi – trung vi lượng – đường sinh học để giữ cuống – nuôi trái
- Tưới nước hợp lý – tránh tưới quá nhiều sau mưa
- Không dùng đạm – không kích mạnh – không để sâu bệnh tấn công cuống trái
- Theo dõi cây sát sao – điều chỉnh linh hoạt, không máy móc
🎯 “Giữ được trái non – là giữ được cơ hội hái quả ngọt sau bao công chăm bón. Đừng để cả mùa vụ trôi theo những cuống trái rụng xuống.”
⏩⏩ Mời quý vị và các bạn quan tâm theo dõi các nền tảng truyền thông để tìm hiểu, trao đổi và chia sẻ thêm về các kinh nghiệm trong đầu tư và sản xuất nông nghiệp cùng cộng đồng và chuyên gia tại:
- Youtube: Youtube.com/@Kythuattrongcayvn
- Facebook Page: Facebook.com/kythuattrongcay.vn/
- Facebook Group: Facebook.com/6441565519262518
- Tiktok: Tiktok.com/@kythuattrongcay.vn
