Trong lĩnh vực cây trồng – nông nghiệp, việc cung cấp đầy đủ các yếu tố dinh dưỡng đóng vai trò then chốt cho sự phát triển bền vững và năng suất cao của cây trồng. Bên cạnh các nguyên tố đa lượng quen thuộc, vi lượng Boron (Bo) tuy chỉ chiếm một lượng nhỏ trong thành phần cây nhưng lại mang tầm ảnh hưởng vô cùng quan trọng. Bài viết này sẽ đi sâu vào khám phá vai trò thiết yếu của vi lượng Boron trong lĩnh vực cây trồng, đồng thời cung cấp kiến thức về các dấu hiệu thiếu hụt, phương pháp bón phân và lưu ý khi sử dụng Boron hiệu quả.
Boron là gì và vai trò của nó đối với cây trồng?
Boron là nguyên tố hóa học có ký hiệu B và số hiệu nguyên tử 5 tồn tại dưới dạng rắn, không màu, dễ vỡ và có độ nóng chảy thấp. Trong tự nhiên, Boron thường xuất hiện trong các khoáng chất như borax, colemanite và kernite. Vai trò của Boron đối với cây trồng bao gồm:
Ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất:
- Kích thích tổng hợp protein và carbohydrate.
- Tham gia vào quá trình hô hấp tế bào.
- Tăng cường hoạt động của các enzym quan trọng.
Ảnh hưởng đến sự phát triển của cây:
- Thúc đẩy sự nảy mầm của hạt giống.
- Kích thích sự phát triển của rễ và thân cây.
- Tăng cường khả năng hấp thụ dinh dưỡng.
Ảnh hưởng đến sinh sản:
- Tham gia vào quá trình thụ phấn và hình thành hạt.
- Nâng cao tỷ lệ đậu trái và chất lượng quả.
- Tăng khả năng chống chịu stress cho cây.
Dấu hiệu thiếu và thừa Boron ở cây trồng là gì?
Dấu hiệu thiếu Boron:
Biểu hiện chung:
- Cây sinh trưởng chậm, còi cọc, kém phát triển.
- Thân lá mọc yếu ớt, dễ gãy rụng.
- Năng suất và chất lượng sản phẩm giảm sút.
Biểu hiện trên từng bộ phận cây:
- Lá: Lá có màu vàng nhạt, rìa lá bị xoăn và giòn. Xuất hiện các đốm nâu hoặc đen trên lá. Gân lá nổi rõ, có thể bị nứt nẻ.
- Thân: Thân cây mọc ngắn, cong queo, dễ gãy. Vỏ thân bị nứt nẻ, có thể rỉ mủ.
- Rễ: Rễ cây phát triển kém, dễ bị thối.
- Hoa và quả: Hoa kém phát triển, dễ rụng. Quả nhỏ, méo mó, có thể bị nứt nẻ. Hạt lép, tỷ lệ nảy mầm thấp.
Một số loại cây trồng nhạy cảm với thiếu hụt Boron: Cà chua, ớt, bông cải xanh, bông cải trắng, su hào, bắp cải, dưa hấu, dưa bở, nho, táo, cam, bưởi,…
Dấu hiệu thừa Boron:
Biểu hiện chung:
- Cây sinh trưởng còi cọc, rậm rạp, dễ bị sâu bệnh tấn công.
- Năng suất và chất lượng sản phẩm giảm sút.
Biểu hiện trên từng bộ phận cây:
- Lá: Lá có màu xanh đậm, mép lá bị cháy xém. Gân lá nổi rõ, có thể bị nứt nẻ. Lá dễ rụng.
- Thân: Thân cây mọc yếu ớt, dễ gãy. Vỏ thân bị nứt nẻ, có thể rỉ mủ.
- Rễ: Rễ cây bị thối đen, dễ gãy.
- Hoa và quả: Hoa dễ rụng. Quả nhỏ, méo mó, có thể bị nứt nẻ. Hạt lép, tỷ lệ nảy mầm thấp.
Một số loại cây trồng nhạy cảm với thừa Boron: Củ cải đường, củ cải trắng, đậu phộng, cà phê, ca cao, cam quít,…
Nhu cầu Boron của các loại cây trồng khác nhau như thế nào?
Nhu cầu Boron của các loại cây trồng khác nhau. Nhu cầu Boron chung:
- Nhu cầu Boron của cây trồng khác nhau tùy thuộc vào từng loại cây, giai đoạn sinh trưởng và điều kiện đất đai.
- Nhu cầu Boron thấp hơn so với các nguyên tố đa lượng như N, P, K.
- Hàm lượng Boron trung bình trong đất thường thấp, chỉ dao động từ 0,5 – 2 ppm.
Yếu tố ảnh hưởng đến nhu cầu Boron của cây trồng:
- Loại cây trồng: Cây hai lá mầm (đậu tương, cà chua, bông cải xanh…) nhu cầu Boron cao hơn cây một lá mầm (lúa, ngô…).
- Giai đoạn sinh trưởng: Cây cần nhiều Boron hơn trong giai đoạn sinh sản (ra hoa, đậu quả) so với giai đoạn sinh trưởng ban đầu.
- Điều kiện đất đai: Đất chua, nhiều cát, ít sét cần nhiều Boron hơn so với đất trung tính hoặc kiềm, nhiều sét.
- Giống cây trồng: Một số giống cây trồng có nhu cầu Boron cao hơn các giống khác
Làm thế nào để bón Boron cho cây trồng hiệu quả?
Xác định nhu cầu Boron của cây trồng:
- Tham khảo tài liệu về nhu cầu Boron của từng loại cây trồng.
- Phân tích thành phần dinh dưỡng trong đất để xác định mức độ thiếu hụt Boron.
- Quan sát dấu hiệu thiếu hụt Boron trên cây.
Lựa chọn loại phân bón Boron phù hợp:
- Phân bón lá: Phù hợp cho việc bón thúc nhanh, hấp thu nhanh qua lá.
- Phân bón gốc: Phù hợp cho việc cung cấp Boron lâu dài cho cây.
- Lựa chọn phân bón Boron có nguồn gốc rõ ràng, chất lượng cao.
Thời điểm bón Boron:
Giai đoạn:
- Trước khi gieo trồng: Bón lót vào đất để cung cấp Boron cho toàn bộ chu kỳ sinh trưởng.
- Giai đoạn sinh trưởng: Bón thúc khi cây xuất hiện dấu hiệu thiếu hụt Boron.
- Giai đoạn ra hoa, đậu quả: Bón thúc để tăng khả năng đậu quả và chất lượng sản phẩm.
Tác động của việc thiếu Boron đối với năng suất và chất lượng cây trồng?
Tác động của việc thiếu Boron đối với năng suất và chất lượng cây trồng:
Ảnh hưởng đến năng suất
Thiếu Boron ảnh hưởng đến nhiều quá trình sinh lý quan trọng của cây, dẫn đến giảm năng suất đáng kể.
Cụ thể:
- Giảm khả năng thụ phấn và đậu quả: Thiếu Boron khiến cho quá trình thụ phấn và hình thành hạt gặp nhiều khó khăn, dẫn đến tỷ lệ đậu quả thấp, số lượng quả ít và kích thước quả nhỏ.
- Rối loạn quá trình quang hợp: Thiếu Boron ảnh hưởng đến hoạt động của các enzym quang hợp, làm giảm hiệu quả hấp thụ ánh sáng và tổng hợp chất hữu cơ, dẫn đến năng suất cây thấp.
- Yếu tố cấu trúc: Thiếu Boron làm cho tế bào thành mỏng manh, dễ gãy, ảnh hưởng đến khả năng chống chịu stress của cây, dẫn đến năng suất thấp.
Ảnh hưởng đến chất lượng
Thiếu Boron ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm thu hoạch theo nhiều cách:
- Hạt: Hạt lép, tỷ lệ nảy mầm thấp, ảnh hưởng đến năng suất gieo trồng vụ sau.
- Quả: Kích thước quả nhỏ, méo mó, nứt nẻ, phẩm chất thấp, khó tiêu thụ.
- Rau củ: Chất lượng dinh dưỡng thấp, hàm lượng vitamin và khoáng chất giảm sút, ảnh hưởng đến giá trị dinh dưỡng.
Một số ví dụ cụ thể:
- Cây lúa nước: Thiếu Boron khiến cho lá lúa vàng úa, rìa lá bị xoăn, thân cây yếu ớt, dễ đổ gãy. Năng suất lúa giảm 30-50%.
- Cây cà chua: Thiếu Boron khiến cho lá cà chua bị xoăn, quả cà chua nứt nẻ, tỷ lệ đậu quả thấp. Năng suất cà chua giảm 20-30%.
- Cây bông cải xanh: Thiếu Boron khiến cho bông cải xanh bị rỉ sét, chất lượng bông cải xanh thấp, khó tiêu thụ.
Có những dạng phân bón Boron nào phổ biến?
Dưới đây là một số dạng phân bón Boron phổ biến:
- Acid boric (H3BO3): Dạng bột màu trắng, tan dễ trong nước là nguồn cung cấp Boron đơn giản và hiệu quả nhất thường được sử dụng để bón lá hoặc bón gốc
- Borat natri (Na2B8O13·4H2O) còn thường gọi Solubor: Dạng bột màu trắng, tan dễ trong nước. Ít độc hại hơn acid boric thường được sử dụng để bón lá hoặc bón gốc
- Borat canxi (CaB2O4·2H2O): Dạng bột màu trắng, ít tan trong nước. Ít bị rửa trôi bởi nước mưa thường được sử dụng để bón gốc.
- Borat magie (MgB2O4·7H2O): Dạng bột màu trắng, ít tan trong nước. Cung cấp cả Boron và magie cho cây thường được sử dụng để bón gốc.
Phân bón Boron đa vi lượng:
- Chứa Boron kết hợp với các nguyên tố đa lượng và vi lượng khác.
- Tiện lợi cho việc bón phân và tiết kiệm chi phí.
- Có nhiều loại với tỷ lệ dinh dưỡng khác nhau.
Ngoài ra, còn có một số dạng phân bón Boron khác như:
- Kali Bo
- Canxi Bo
- Borat amon
- Phân bón Boron hữu cơ
Lựa chọn dạng phân bón Boron nào phù hợp sẽ phụ thuộc vào:
- Loại cây trồng
- Điều kiện đất đai
- Phương pháp bón phân
- Nhu cầu dinh dưỡng của cây
Tương tác giữa Boron và các nguyên tố dinh dưỡng khác trong đất?
Tương tác với Canxi (Ca):
- Boron và canxi có thể cạnh tranh nhau để hấp thụ vào rễ cây.
- Bón quá nhiều canxi có thể hạn chế sự hấp thu Boron của cây.
- Nên bón Boron và canxi vào những thời điểm khác nhau để tránh ảnh hưởng lẫn nhau (trên thị trường thường có Canxi Boron dạng lỏng hoặc bột)
Tương tác với Kali (K):
- Boron và kali có thể tương tác lẫn nhau, ảnh hưởng đến quá trình hấp thu và sử dụng của cây.
- Tỷ lệ K/Ca cao có thể ảnh hưởng đến hiệu quả hấp thu Boron của cây.
- Cần cân bằng tỷ lệ K/Ca trong đất để đảm bảo cây hấp thu đủ cả Boron và kali.
Tương tác với Nitơ (N):
- Boron và nitơ có thể thúc đẩy lẫn nhau trong quá trình tổng hợp protein.
- Tuy nhiên, bón quá nhiều nitơ có thể làm tăng nguy cơ thiếu hụt Boron.
- Cần cân bằng lượng bón nitơ và Boron để đảm bảo cây phát triển khỏe mạnh.
Tương tác với Phốt pho (P):
- Boron và phốt pho có thể ảnh hưởng đến nhau trong quá trình chuyển hóa năng lượng.
- Bón Boron và phốt pho vào những thời điểm khác nhau để tránh ảnh hưởng lẫn nhau.
- Cần cân bằng lượng bón Boron và phốt pho để đảm bảo cây phát triển tối ưu.
Một số tương tác khác:
- Boron có thể tương tác với các nguyên tố vi lượng khác như kẽm (Zn), đồng (Cu), và mangan (Mn).
- Cần nghiên cứu thêm về các tương tác này để có biện pháp bón phân hiệu quả.
Tương tác giữa Boron và các nguyên tố dinh dưỡng khác trong đất là một vấn đề phức tạp cần được quan tâm. Việc hiểu rõ các tương tác này sẽ giúp người nông dân bón phân hợp lý, đảm bảo cây trồng phát triển khỏe mạnh và đạt năng suất cao.
⏩⏩ Mời quý vị và các bạn quan tâm theo dõi các nền tảng truyền thông để tìm hiểu, trao đổi và chia sẻ thêm về các kinh nghiệm trong đầu tư và sản xuất nông nghiệp cùng cộng đồng và chuyên gia tại:
- Youtube: Youtube.com/@Kythuattrongcayvn
- Facebook Page: Facebook.com/kythuattrongcay.vn/
- Facebook Group: Facebook.com/6441565519262518
- Tiktok: Tiktok.com/@kythuattrongcay.vn
- Shopee: https://shopee.vn/shop/87096923
