Hướng dẫn chi tiết cách đào hố, trộn đất và bón lót đúng kỹ thuật giúp cây sầu riêng bén rễ nhanh, phát triển khỏe mạnh từ những ngày đầu sau trồng.
1️⃣ Tại sao cần chuẩn bị hố và bón lót đúng cách?
Đừng vội nghĩ rằng chỉ cần đào hố và đặt cây xuống là xong. Khâu chuẩn bị hố và bón lót trước trồng chính là nền tảng đầu tiên giúp bộ rễ phát triển mạnh – cây bén đất nhanh – giảm tỉ lệ chết cây và sâu bệnh sau trồng. Nếu làm tốt bước này, bạn sẽ tiết kiệm được cả năm đầu tiên cho cây, đồng thời hạn chế đáng kể hiện tượng:
- Cây chậm ra rễ, đứng ngọn
- Lá héo hoặc xoăn dù đã tưới nước đủ
- Vàng lá, thối rễ do đất bí, đất nóng, phân chưa hoai
- Suy cây kéo dài khiến không đạt được mục tiêu thu trái đúng năm thứ 3–4
Vai trò của hố trồng sầu riêng không chỉ là “đào chỗ để trồng”
Khác với nhiều loại cây ăn trái, sầu riêng cực kỳ nhạy cảm với điều kiện đất ban đầu. Khi mới trồng, bộ rễ chưa phát triển nhiều nên phụ thuộc hoàn toàn vào chất lượng đất trong hố. Nếu hố quá nông, đất cứng, phân tươi hoặc trộn sai tỷ lệ, cây sẽ khó “ăn đất” và dễ chết rút. Bón lót tốt giúp cây:
- Bén rễ nhanh sau 7–10 ngày trồng
- Phát đọt khỏe, lá xanh, đều tán
- Chống chịu tốt với điều kiện khô hạn hoặc mưa kéo dài
- Giảm nguy cơ nấm bệnh hại rễ ngay từ đầu
Một số sai lầm thường gặp:
- Dùng phân chuồng chưa hoai → sinh nhiệt, cháy rễ
- Trộn vôi và phân hữu cơ chung → làm mất tác dụng của cả hai
- Không phơi hố trước khi trồng → đất còn ẩm, hôi, dễ sinh nấm
- Đào hố nông hoặc không trộn đều các thành phần → rễ bị phân tầng, phát triển kém
2️⃣ Kích thước hố trồng sầu riêng theo loại đất
Kích thước hố trồng không thể “đào đại cho có”. Tùy theo loại đất, địa hình, và cách làm mô mà chúng ta cần có chiều sâu – chiều rộng phù hợp, đảm bảo cây bén rễ nhanh, rễ ăn lan đều, không bị nghẹt hoặc phân tầng.
Nguyên tắc chung khi đào hố trồng sầu riêng:
- Đào sâu hơn chiều cao bầu 10–20cm, rộng hơn bầu từ 30–40cm mỗi bên
- Lớp đất mặt và lớp đất dưới nên để riêng, không trộn lẫn khi bón lót
- Nên đào hố trước khi trồng ít nhất 15–20 ngày để phơi đất, xử lý nấm bệnh
Kích thước hố theo từng loại đất:
📌 Lưu ý: Nếu trồng trên mô, bạn chỉ cần xới xốp mô từ trên xuống, không cần đào sâu như trồng trực tiếp xuống đất.
Đào hố vuông hay hố tròn?
- Hố vuông: dễ thi công, phù hợp khi bón phân lót nhiều thành phần
- Hố tròn: thường dùng khi trồng bằng khoan máy hoặc đất tơi xốp
Dù hình dáng nào, quan trọng nhất vẫn là độ sâu – độ rộng hợp lý và đất trong hố phải tơi xốp, sạch bệnh
3️⃣ Thành phần trộn đất bón lót cơ bản
Sau khi đã đào hố đúng kích thước, việc trộn đất bón lót là bước cực kỳ quan trọng nhằm:
- Cung cấp nguồn dinh dưỡng ban đầu giúp cây bén rễ
- Tạo môi trường đất tơi xốp, thông thoáng
- Nuôi hệ vi sinh vật có lợi, hạn chế mầm bệnh trong đất
Thành phần cơ bản cần có khi trộn đất bón lót:
Tỷ lệ phối trộn tham khảo (cho 1 hố 60–70cm):
- 1 phần đất mặt
- 10–15kg phân chuồng hoai
- 0.5kg lân nung chảy
- 3kg tro trấu
- 0.3–0.5kg vôi bột
- 10–20g Trichoderma trộn đều toàn bộ
📌 Lưu ý: Nếu phân chuồng chưa hoai kỹ, nên ủ riêng với nấm Trichoderma 15–20 ngày trước khi sử dụng.
Những sai lầm cần tránh:
- Dùng phân tươi → sinh nhiệt, gây cháy rễ hoặc hôi đất
- Trộn vôi và phân chuồng trực tiếp cùng lúc → làm mất hiệu lực cả hai
- Dùng đất dưới đáy hố (đất chai, đất sét) để trộn → khiến đất bị bí, nghẹt rễ
4️⃣ Cách xử lý hố sau khi bón lót
- Sau khi trộn đất và bón lót đầy đủ các thành phần cần thiết, hố trồng không nên trồng cây ngay lập tức. Giai đoạn xử lý hố là thời điểm để:
- Phân hoai mục tiếp tục phân giải ổn định hơn
- Các chất như vôi, lân, Trichoderma tác động vào đất, khử nấm và cân bằng pH
- Hố kịp hạ nhiệt – tránh sốc hữu cơ, giúp rễ cây an toàn khi trồng
Phơi hố bao lâu là đủ?
- Tốt nhất: 15–20 ngày trước khi đặt cây giống
- Nếu thời tiết mưa nhiều, nên phơi hố lâu hơn: 25–30 ngày
- Trong thời gian này, có thể tưới nhẹ 1–2 lần để kích hoạt Trichoderma và thúc quá trình phân hủy
📌 Đừng để hố quá khô hoặc quá ẩm → đất sẽ kết tảng hoặc bị rửa trôi
Kiểm tra hố trước khi trồng – đạt chuẩn khi nào?
- Đất trong hố không có mùi hôi (amoniac, thối hữu cơ)
- Khi bóp nhẹ thấy tơi xốp, không bết dính, không vón cục cứng
- Màu đất nâu đậm, không loang trắng vôi hoặc đọng nước ở đáy
- Có thể trộn thêm một lớp mỏng phân hữu cơ + tro trấu mới trước ngày trồng để kích rễ
Tránh hiện tượng “ngộ độc hữu cơ – hố nóng”
Hiện tượng này xảy ra khi:
- Dùng phân tươi hoặc phân chưa hoai kỹ
- Trồng quá sớm sau khi bón lót
- Hố giữ nước, không thoáng khí → sinh nhiệt và gây chết rễ non
- Biểu hiện: Cây trồng xong đứng ngọn, vàng lá, héo nhẹ dù tưới đầy đủ
Cách phòng: Luôn đảm bảo phân hoai kỹ – xử lý hố sớm – không trồng vội
5️⃣ Một số lưu ý khi bón lót và xử lý đất
Khâu bón lót và xử lý hố tưởng như đơn giản, nhưng nếu làm sai sẽ ảnh hưởng rất lớn đến tỷ lệ sống, tốc độ phát triển và sức đề kháng của cây sầu riêng trong suốt năm đầu. Dưới đây là những kinh nghiệm thực tế cần lưu ý:
Không dùng phân tươi – phân chưa hoai
- Phân chưa hoai khi trộn vào đất sẽ phát sinh nhiệt, tạo khí độc như NH₃, CH₄
- Có thể gây chết rễ non hoặc làm cây sốc sau 5–7 ngày trồng
- Nếu không có phân hoai kỹ → nên ủ trước ít nhất 20–30 ngày với Trichoderma
Không trộn vôi và phân hữu cơ trong cùng lớp đất
- Vôi có tính kiềm mạnh, sẽ làm mất hoạt tính vi sinh và đạm hữu cơ
- Cách làm đúng:
- Rải vôi + đất mặt → để riêng 7–10 ngày
- Sau đó mới trộn với phân chuồng, tro trấu, lân…
Cách kiểm tra độ tơi xốp và thoát nước của hố
- Sau khi xử lý hố 7–10 ngày, tưới đẫm 1 lần → quan sát:
- Nước rút trong 3–5 giờ là đạt
- Nếu nước đọng >12 giờ → đất giữ nước quá mức → cần nâng mô hoặc trộn thêm vật liệu thoát nước (tro trấu, vỏ trấu, mùn xơ)
Có thể bổ sung vi sinh để tăng sức đề kháng cho cây
- Ngoài Trichoderma, có thể bổ sung thêm:
- EM gốc (men vi sinh tổng hợp)
- Bacillus subtilis, Pseudomonas nếu vườn có tiền sử nấm bệnh
- Các vi sinh này giúp giữ cân bằng hệ rễ, phòng bệnh chết nhanh – chết chậm
Kết luận
Chuẩn bị hố và bón lót không chỉ là khâu “chuẩn bị đất”, mà là bước khởi đầu xây nền cho cả một chu kỳ canh tác sầu riêng dài hạn. Làm đúng – cây khỏe, rễ mạnh, ít bệnh và sinh trưởng bền vững ngay từ năm đầu tiên.
⏩⏩ Mời quý vị và các bạn quan tâm theo dõi các nền tảng truyền thông để tìm hiểu, trao đổi và chia sẻ thêm về các kinh nghiệm trong đầu tư và sản xuất nông nghiệp cùng cộng đồng và chuyên gia tại:
- Youtube: Youtube.com/@Kythuattrongcayvn
- Facebook Page: Facebook.com/kythuattrongcay.vn/
- Facebook Group: Facebook.com/6441565519262518
- Tiktok: Tiktok.com/@kythuattrongcay.vn
