Trong quá trình trồng trọt, cây cà chua thường xuyên bị tấn công bởi nhiều loại sâu bệnh gây hại, ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng quả. Nắm rõ các loại sâu bệnh phổ biến và cách phòng trừ hiệu quả là điều vô cùng quan trọng đối với người nông dân. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn thông tin về các loại sâu bệnh hại phổ biến trên cây cà chua, cùng với những biện pháp phòng trừ hiệu quả, giúp bạn bảo vệ cây trồng và nâng cao năng suất thu hoạch.
Tác động tiêu cực của các loại sâu bệnh hại đối với cây cà chua
- Gây hại trực tiếp: Sâu bệnh tấn công và ăn lá, thân, quả cà chua, làm giảm khả năng quang hợp, ảnh hưởng đến sự phát triển và sinh trưởng của cây.
- Lây lan dịch bệnh: Một số loại sâu bệnh là trung gian truyền bệnh cho cây cà chua, gây ra các bệnh nguy hiểm như héo rũ, lở cổ rễ, thối nhũn,…
- Giảm năng suất và chất lượng: Sâu bệnh hại làm giảm năng suất thu hoạch, ảnh hưởng đến kích thước, hình dạng và hương vị của quả cà chua.
- Tăng chi phí sản xuất: Để phòng trừ sâu bệnh, người nông dân phải sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, dẫn đến tăng chi phí sản xuất và ảnh hưởng đến môi trường.
Vì vậy, việc phòng trừ sâu bệnh hại trên cây cà chua là vô cùng quan trọng. Việc áp dụng các biện pháp phòng trừ hiệu quả sẽ giúp bảo vệ cây cà chua phát triển khỏe mạnh, nâng cao năng suất và chất lượng quả, đồng thời giảm thiểu chi phí sản xuất và bảo vệ môi trường.
Một số loại sâu hại thường gặp ở cây cà chua
Sâu xanh (Helicoverpa armigera hay Helicoverpa armigera):
Đặc điểm nhận dạng:
- Sâu non màu xanh lá cây, có sọc đen dọc theo thân.
- Nhộng màu nâu, hình bầu dục.
- Con trưởng thành là bướm đêm có cánh màu nâu xám với những đốm đen.
-
Trưởng thành là loài bướm có kích thước 18-20mm, sải cánh rộng 30-35mm, màu nâu nhạt, trên cánh trước có các đường vân rộng màu xanh thẫm.
-
Trứng hình bán cầu, lúc đầu màu trắng sau chuyển màu nâu, trên bề mặt có nhiều đường gân dọc.
-
Sâu non có màu xanh lá cây, hồng nhạt hoặc nâu sẫm. 6 tuổi. Trên thân có một dải đen mờ dài, đẫy sức dài 40mm. Nhộng màu nâu
-
Vòng đời trung bình 40-50 ngày.
Dấu hiệu trên cây trồng:
- Lá cà chua bị ăn, có nhiều lỗ thủng.
- Quả cà chua bị đục, rách, nứt nẻ.
Tác hại:
- Gây hại nặng cho cây cà chua, làm giảm năng suất và chất lượng quả.
Bọ trĩ (Frankliniella schult):
Đặc điểm nhận dạng:
- Bọ trĩ rất nhỏ, mang 4 cánh dài, hẹp, màu vàng nhạt, thân dài khoảng 1mm.
- Sâu non chích hút ở lá non để lại những đốm tròn trong như giọt dầu, ở giữa có một chấm vàng, lúc đầu vàng trắng, sau biến thành nâu đen.
- Bọ trĩ di chuyển rất nhanh, khi trời nắng chúng chui nấp trong bẹ lá hoặc trong các lớp lá non ở ngọn, chúng thường phát triển trong mùa khô.
Dấu hiệu trên cây trồng:
- Các chồi non, lá non, nụ hoa không phát triển, cánh hoa bị quăn lại.
- Quả bị méo mó, phát triển không bình thường.
Tác hại:
- Gây hại nặng cho cây cà chua, có thể làm chết cây.
- Tác nhân gây virus ở cà chua
Cách phòng ngừa:
- Thu gom và tiêu hủy triệt để quả đã bị sâu đục tiêu hủy.
- Biện pháp hóa học: Abamectin, Chlorantraniliprole, Emamectin benzoate, Indoxacarb
Bọ cưa (Nesidiocoris tenuis):
Đặc điểm nhận dạng:
- Bọ non mới nở màu vàng nhạt sau chuyển sang màu xanh. Râu đầu và chân dài, di chuyển rất nhanh, cơ thể không có cánh.
- Trưởng thành có cánh và bay rất nhanh. Cơ thể dài 2,5-3mm, ban đầu màu xanh về sau chuyển sang nâu.
- Bọ non khi mới nở thường bám ở các lá non hoặc gốc cuống lá để chích hút nhựa cây. Khi lớn dần thì chúng di chuyển ra toàn bộ các bộ phận của cây.
Dấu hiệu trên cây trồng:
- Cây con bị cắn đứt thân, chết.
- Lá cà chua bị ăn, có nhiều lỗ thủng.
Tác hại:
- Gây hại nặng cho cây con, có thể làm chết cây.
- Là môi giới truyền bệnh virus cho cây.
Ruồi hại lá (Liriomyza huidobrensis, Ophiomyia phaseoli):
Đặc điểm nhận dạng:
- Trưởng thành là loài ruồi nhỏ, dài 2-3mm, màu đen.
- Trứng có hình ô van dài, rất nhỏ, có màu trắng trong sau chuyển màu vàng nhạt.
- Sâu non là dạng dòi, không chân, màu trắng trong, phần trước hơi vàng, trông rõ ruột bên trong màu đen.
- Nhộng màu nâu vàng, dính trên lá chỗ cuối đường đục hoặc rơi xuống mặt đất.
Dấu hiệu trên cây trồng:
- Ruồi cái dùng gai đẻ trứng vào dưới biểu bì của lá và chích hút nhựa cây tạo thành những vết sần sùi trên lá
- Sâu non tạo những đường đục ngoằn ngoèo trên lá, tạo điều kiện cho vi khuẩn và nấm xâm nhập.
Tác hại:
- Nếu bị hại nặng sẽ làm giảm khả năng quang hợp, làm giảm năng suất cây trồng.
Cách phòng ngừa:
- Vệ sinh đồng ruộng, tiêu hủy triệt để tàn dư cây trồng.
– Dùng bẫy dính màu vàng để diệt ruồi trưởng thành.
– Ruồi có khả năng hình thành tính kháng thuốc rất cao, vì vậy cần luân phiên sử dụng một số loại thuốc hóa học. - Biện pháp hóa học
– Abamectin (Abamine 1.8EC, Abatin 1.8 EC, Binhtox 1.8 EC, Tungatin 3.6 EC, Vibamec 1.8 EC);
– Bacillus thuringiensis var.kurstaki (Vi – BT 32000WP);
– Chlorantraniliprole (DuPontTM Prevathon® 5SC);
– Clothianidin (Dantotsu 16 SG);
– Emamectin benzoate (Angun 5WDG, Eagle 20EC);
– Spinetoram (Radiant 60SC);
Bọ phấn (Bemisia tabaci):
Đặc điểm nhận dạng:
- Trưởng thành có kích thước nhỏ, dài khoảng 0.8-1.5mm, sải cánh 1.1-2mm. hai đôi cánh trước và sau dài gần bằng nhau. Trên cơ thể phủ một lớp sáp màu trắng, chân dài và mảnh.
- Trứng rất nhỏ hình bầu dục, có cuống, mới đẻ màu trắng trong sau chuyển sang màu nâu nhạt rồi thành màu nâu xám.
- Ấu trùng màu vàng nhạt, hình ô van, đẫy sức dài khoảng 0.7-0.9mm. Nhộng giả hình bầu dục, màu sáng, có lông thưa ở 2 bên sườn.
Dấu hiệu trên cây trồng:
- Lá cà chua bị vàng úa, còi cọc.
- Mặt dưới lá có nhiều bọ phấn bám.
Tác hại:
- Hút nhựa cây, làm cây suy yếu, giảm năng suất.
- Bọ phấn hút nhựa cây làm cho cây có thể bị héo, ngã vàng và chết.
- Bọ phấn tiết ra dịch ngọt là môi trường cho nấm muội đen phát triển.
- Lây lan virus gây bệnh cho cây.
Cách phòng ngừa:
- Tiêu huỷ triệt để tàn dư cây trồng
- Không trồng liên tục các loại cây mẫn cảm với bọ phấn
- Biện pháp hóa học
+ Dinotefuran (CYO SUPER 20WP);
+ Thiamethoxam (Actara 25WG);
+ Citrus oil (MAP Green 10AS);
Rầy mềm (Aphid gossipii)
Đặc điểm nhận dạng:
- Ấu trùng và thành trùng tập trung mặt dưới lá, nhất là đọt non, bông, chồi hút nhựa làm cho các phần ấy bị khô héo hoặc để lại những vết thâm đen trên lá
Tác hại:
- Truyền nhiều loại bệnh virus khiến cây giảm sức sống, thịệt hại nghiêm trọng năng suất.
Nhện đỏ (Tetranychus sp.):
Đặc điểm nhận dạng:
- Kích thước của con nhện trưởng thành tương đối nhỏ, có màu vàng rơm hoặc nâu đỏ.
- Nhện có đủ 8 chân di chuyển tương đối nhanh.
- Chúng sinh sản hữu tính hoặc vô tính với vòng đời kéo dài từ 15 đến 30 ngày.
Dấu hiệu trên cây trồng:
- Trên lá: Xuất hiện chấm trắng vàng loang lổ, về sau sẽ phồng rộp, vàng thô cứng và cuối cùng có thể rụng khỏi cành.
- Trên quả: Có những vết nứt nẻ, màu vàng loang và sạm màu.
Tác hại:
- Nhện tấn công làm lá vàng và khô, ảnh hưởng đến khả năng quang hợp, trao đổi chất của cây cà chua.
- Khi nhện tấn công với mật độ cao có thể gây hại luôn cả cành non, làm bộ phận này héo và chết đi.
- Những cây bị nhện tấn công hoa sẽ rụng, trái chuyển vàng loang lổ và có thể nứt ra khi lớn dần. Do đó, chất lượng và năng suất cây trồng bị ảnh hưởng nặng nề.
Bệnh héo xanh (do vi khuẩn Ralstonia solanacearum):
Đặc điểm nhận dạng:
- Cây cà chua héo úa, vàng lá, chết rạp.
- Vi khuẩn có thể tồn tại trong đất, nước và tàn dư cây trồng.
Dấu hiệu trên cây trồng:
- Lá cà chua héo úa từ dưới lên trên, dần dần toàn bộ cây héo rũ.
- Cắt ngang thân cây thấy có màu nâu, mạch dẫn bị vàng.
Tác hại:
- Gây chết cây cà chua, ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng quả.
Bệnh xoăn lá cà chua (do virus Tomato leaf curl virus):
Đặc điểm nhận dạng:
- Virus được truyền qua con rệp.
- Virus có thể tồn tại trong hạt giống.
Dấu hiệu trên cây trồng:
- Lá cà chua bị xoăn, méo mó, còi cọc.
- Cây cà chua phát triển kém, năng suất thấp.
Tác hại:
- Làm giảm năng suất và chất lượng quả cà chua.
Biện pháp phòng trừ tổng hợp sâu bệnh hại cây cà chua
Để bảo vệ cây cà chua khỏi sự tấn công của sâu bệnh hại, cần áp dụng các biện pháp phòng trừ tổng hợp một cách hiệu quả. Biện pháp phòng trừ tổng hợp (IPM) là một hệ thống quản lý sâu bệnh hại dựa trên sự kết hợp hài hòa các biện pháp canh tác, sinh học và hóa học nhằm giảm thiểu tác hại của sâu bệnh hại đến mức có thể chấp nhận được, đồng thời bảo vệ môi trường và sức khỏe con người.
Dưới đây là một số biện pháp phòng trừ tổng hợp cụ thể:
Biện pháp canh tác:
- Luân canh cây trồng: Trồng xen canh các loại cây có tác dụng xua đuổi sâu bệnh.
- Vệ sinh đồng ruộng: Thu gom và tiêu hủy tàn dư cây trồng sau mỗi vụ thu hoạch.
- Tưới nước hợp lý: Tránh tưới quá nhiều tạo điều kiện cho nấm bệnh phát triển.
- Bón phân hợp lý: Bón phân cân đối, bón đúng thời điểm, đúng liều lượng.
- Làm đất kỹ: Xới xáo đất, phơi đất giúp tiêu diệt mầm bệnh và trứng sâu nằm trong đất.
Biện pháp sinh học:
- Sử dụng bẫy dính: Dùng bẫy dính màu vàng để bẫy rệp, ruồi vàng,…
- Sử dụng dung dịch thảo mộc: Dùng dung dịch neem, ớt,… để tiêu diệt sâu bệnh.
- Trồng xen canh các loại cây có tác dụng xua đuổi sâu bệnh: Trồng xen canh hoa cúc vạn thọ, tía tô,…
- Sử dụng thiên địch: Thả ong ký sinh, nấm đối kháng để tiêu diệt sâu bệnh.
Biện pháp hóa học:
- Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật khi thật cần thiết và theo hướng dẫn của chuyên gia.
- Lựa chọn thuốc có nguồn gốc rõ ràng, an toàn cho con người và môi trường.
- Tuân thủ hướng dẫn sử dụng thuốc bảo vệ thực vật.
- Sử dụng các loại thuốc có tính chọn lọc cao để hạn chế ảnh hưởng đến thiên địch.
- Luân phiên sử dụng các loại thuốc khác nhau để tránh sâu bệnh kháng thuốc
⏩⏩ Mời quý vị và các bạn quan tâm theo dõi các nền tảng truyền thông để tìm hiểu, trao đổi và chia sẻ thêm về các kinh nghiệm trong đầu tư và sản xuất nông nghiệp cùng cộng đồng và chuyên gia tại:
- Youtube: Youtube.com/@Kythuattrongcayvn
- Facebook Page: Facebook.com/kythuattrongcay.vn/
- Facebook Group: Facebook.com/6441565519262518
- Tiktok: Tiktok.com/@kythuattrongcay.vn
- Shopee: https://shopee.vn/shop/87096923
