Cà phê Robusta (Coffea canephora) là một trong hai loại cà phê chính trên thế giới, bên cạnh cà phê Arabica. Loại cà phê này có hàm lượng caffein cao hơn, vị đắng đặc trưng, ít chua và thường có hương vị đậm đà, mạnh mẽ.
Việt Nam là nước sản xuất và xuất khẩu cà phê Robusta lớn nhất thế giới, đóng góp khoảng 40% tổng sản lượng toàn cầu. Đây cũng là mặt hàng nông sản quan trọng, giúp hàng triệu nông dân có thu nhập ổn định.
Các vùng trồng cà phê Robusta chính ở Việt Nam
Cà phê Robusta chủ yếu được trồng ở khu vực Tây Nguyên, nơi có điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu phù hợp. Các vùng trồng cà phê lớn gồm:
- Đắk Lắk: Là thủ phủ cà phê Việt Nam với diện tích trồng lớn nhất, đặc biệt là ở Buôn Ma Thuột.
- Lâm Đồng: Nổi tiếng với các sản phẩm cà phê chất lượng cao, đặc biệt là ở huyện Di Linh, Bảo Lộc, Lâm Hà, Bảo Lâm
- Gia Lai: Có điều kiện thổ nhưỡng tốt, đặc biệt là ở huyện Chư Sê.
- Đắk Nông: Một trong những tỉnh có diện tích trồng cà phê Robusta lớn với sản lượng ổn định.
- Kon Tum: Dù có diện tích nhỏ hơn nhưng cũng là vùng sản xuất quan trọng.
Đặc điểm hình thái của cây cà phê Robusta
Cây cà phê Robusta là một loại cây bụi hoặc cây gỗ nhỏ, có thể cao tới 10 mét. Cây có lá màu xanh đậm, bóng và hình bầu dục. Hoa cà phê nhỏ, màu trắng và có mùi thơm ngọt ngào. Quả là một quả hạch màu đỏ, chứa hai hạt cà phê.
Yêu cầu về khí hậu và đất đai
Nhiệt độ
- Cà phê Robusta thích hợp với vùng khí hậu nhiệt đới nóng ẩm.
- Nhiệt độ tối ưu: 22 – 30°C.
- Nhiệt độ dưới 15°C hoặc trên 33°C có thể làm giảm sinh trưởng và năng suất cây.
Lượng mưa
- Yêu cầu lượng mưa hàng năm: 2.000 – 3.000 mm.
- Cần có mùa khô kéo dài từ 3 – 4 tháng để cây phân hóa mầm hoa và ra hoa tốt.
- Nếu mùa khô quá dài, cần có biện pháp tưới bổ sung.
Độ cao so với mực nước biển
- Thích hợp trồng ở độ cao dưới 800m, tốt nhất từ 200 – 600m.
- Ở độ cao thấp, cây sinh trưởng mạnh hơn nhưng chất lượng hạt kém hơn so với Arabica.
Đất trồng
- Thích hợp với đất đỏ bazan (tầng đất sâu, giàu dinh dưỡng, thoát nước tốt).
- Độ pH lý tưởng: 5,5 – 6,5.
- Đất phải có khả năng giữ ẩm tốt nhưng không bị úng nước.
Đặc điểm hình thái và sinh trưởng
Thân và tán cây
- Cà phê Robusta có dạng cây gỗ nhỏ, thân thẳng, chiều cao có thể đạt 5 – 10m nếu không cắt tỉa.
- Cây phân cành nhiều, tạo tán rộng, thích hợp với mô hình trồng xen canh.
Lá
- Lá lớn, dày, màu xanh đậm, có khả năng quang hợp mạnh và chịu hạn tốt hơn Arabica.
Hoa và thụ phấn
- Hoa màu trắng, nở thành từng chùm, có mùi thơm đặc trưng.
- Ra hoa nhờ thụ phấn chéo (dị thụ phấn), khác với Arabica là tự thụ phấn. Do đó, trồng nhiều giống Robusta khác nhau trong vườn có thể giúp tăng năng suất.
Quả và hạt
- Thời gian từ khi hoa nở đến khi quả chín: 9 – 11 tháng.
- Quả hình tròn hoặc bầu dục, khi chín có màu đỏ tươi.
- Hạt cà phê Robusta nhỏ hơn Arabica, hàm lượng caffeine cao hơn (1,8 – 3,5% so với Arabica chỉ khoảng 0,8 – 1,5%).
Chu kỳ sinh trưởng và phát triển
Giai đoạn kiến thiết cơ bản (0 – 3 năm đầu)
- Cây sinh trưởng mạnh về thân, cành và lá.
- Cần chăm sóc kỹ về nước, phân bón và phòng trừ sâu bệnh để cây phát triển tốt.
Giai đoạn kinh doanh (3 – 25 năm)
- Bắt đầu cho thu hoạch từ năm thứ 3 – 4, năng suất cao nhất từ năm 6 – 15.
- Nếu chăm sóc tốt, cây có thể duy trì năng suất ổn định đến 20 – 25 năm.
- Sau giai đoạn này, cây già cỗi và cần trồng mới hoặc tái canh.
Các giống cà phê Robusta phổ biến
Giống TR4
- Nguồn gốc: Được lai tạo và phát triển bởi Viện Khoa học Kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên (WASI).
- Đặc điểm: Cây sinh trưởng mạnh, có khả năng chống chịu sâu bệnh tốt, đặc biệt là bệnh gỉ sắt. Năng suất cao và chất lượng hạt tốt.
Giống TR9
- Nguồn gốc: Cũng được phát triển bởi WASI.
- Đặc điểm: Cây có tán rộng, lá lớn, khả năng chống chịu sâu bệnh tốt. Năng suất ổn định và chất lượng hạt đạt tiêu chuẩn xuất khẩu.
Giống lá Xoài
- Nguồn gốc: Tên gọi “lá Xoài” xuất phát từ hình dạng lá giống lá xoài.
- Đặc điểm: Cây có lá to, dài, màu xanh đậm. Khả năng sinh trưởng tốt, năng suất cao và chất lượng hạt khá.
Giống Xanh Lùn
- Nguồn gốc: Tên gọi “Xanh Lùn” do đặc điểm cây thấp và lá màu xanh đậm.
- Đặc điểm: Cây có chiều cao thấp, thuận lợi cho việc thu hoạch. Khả năng chống chịu sâu bệnh tốt, năng suất cao và chất lượng hạt ổn định.
Giống Thiện Trường (hay Thiên Trường)
- Nguồn gốc: Được nhân giống bởi ông Lưu Công Bình (Bảo Lâm, Lâm Đồng)
- Đặc điểm: Cây sinh trưởng mạnh, lá xanh đậm, khả năng chống chịu sâu bệnh tốt. Năng suất cao và chất lượng hạt tốt.
Lựa chọn giống cà phê Robusta phù hợp phụ thuộc vào điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu của từng vùng và mục tiêu sản xuất của người trồng. Việc sử dụng các giống có năng suất cao và khả năng chống chịu sâu bệnh tốt sẽ góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế và chất lượng sản phẩm.
- Youtube: Youtube.com/@Kythuattrongcayvn
- Facebook Page: Facebook.com/kythuattrongcay.vn/
- Facebook Group: Facebook.com/6441565519262518
- Tiktok: Tiktok.com/@kythuattrongcay.vn
- Shopee: https://shopee.vn/shop/87096923