Trong ngành nông nghiệp và làm vườn, thuật ngữ “phân lân (P)” thường được sử dụng để chỉ phosphorus (P), một nguyên tố hóa học quan trọng trong phân bón và dinh dưỡng cho cây trồng. Phosphorus (P) là một trong ba chất dinh dưỡng quan trọng nhất cho cây trồng, bên cạnh nitơ (N) và kali (K) đóng vai trò quan trọng trong quá trình sinh trưởng và phát triển của cây, đặc biệt là trong việc thúc đẩy sự phát triển của rễ, củ, và cung cấp năng lượng cho các quá trình của cây.
Trong nông nghiệp, nếu đất thiếu phosphorus, cây trồng sẽ không thể phát triển và sản xuất tối đa. Do đó, người nông dân thường áp dụng phân bón có chứa phosphorus để bổ sung nguồn dinh dưỡng này cho đất và giúp cây trồng phát triển tốt hơn.
Phân bón phosphorus (P) thường được ký hiệu trên bao bì phân bón bằng chữ “P”. Ví dụ, phân bón có thể được ghi là “NPK 10-10-10”, trong đó con số thứ hai trong chuỗi số tượng trưng cho lượng phosphorus (P) trong phân bón đó.
Đặc điểm, tính chất của phân lân
Tính chất của phân lân (P) bao gồm các yếu tố sau:
- Chất hòa tan: Phân lân có khả năng hòa tan trong nước. Nó có thể tồn tại dưới dạng các ion phosphat như phosphate đơn năng (H2PO4-) và phosphate hai lần (HPO42-), dễ dàng hòa tan và sẵn sàng cho cây trồng hấp thụ qua rễ.
- Hạn chế sự di chuyển: Phân lân có khả năng tương tác và hấp phụ vào các thành phần của đất như hạt đất, hữu cơ, và các ion kim loại. Điều này giới hạn sự di chuyển tự do của phân lân trong đất, làm cho nó không dễ dàng di chuyển xa và thoát ra khỏi hệ thống rễ cây.
- Khả năng hấp thụ bởi rễ cây: Cây trồng có khả năng hấp thụ và sử dụng phân lân thông qua rễ. Để hấp thụ phân lân, cây sử dụng các cơ chế chuyên chở và hấp thụ ion phosphat qua các màng tế bào rễ.
- Phụ thuộc vào pH đất: Độ pH của đất ảnh hưởng đáng kể đến tính sẵn dụng của phân lân. Đất có pH axit (thấp) thường có khả năng giải phóng phân lân từ các hợp chất không hòa tan hơn, trong khi đất có pH kiềm hóa (cao) có thể làm giảm khả năng sử dụng của phân lân.
- Tương tác với các chất hữu cơ: Phân lân có khả năng tương tác với các chất hữu cơ trong đất. Các hợp chất hữu cơ có thể hình thành các phức chất với phân lân, ảnh hưởng đến sự sẵn dụng và sự di chuyển của nó trong môi trường đất.
- Quản lý và ứng dụng: Để tăng tính sẵn dụng và hiệu quả sử dụng phân lân, người nông dân thường áp dụng các biện pháp quản lý đất như điều chỉnh pH, sử dụng phân bón chứa phân lân và áp dụng kỹ thuật bón phân tối ưu.
Những tính chất này cùng nhau ảnh hưởng đến sự sẵn dụng và sử dụng của phân lân trong nông nghiệp và làm vườn.
Tác dụng của phân lân (P) đối với cây trồng là gì?
Phân lân (P), hoặc phosphorus, có nhiều tác dụng quan trọng đối với cây trồng. Dưới đây là các tác dụng chính của phân lân đối với cây trồng:
- Sự phát triển rễ: Phân lân là yếu tố quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển và phân nhánh của hệ rễ cây trồng. Nó giúp cây trồng phát triển hệ rễ mạnh mẽ, tăng cường khả năng hấp thụ nước và chất dinh dưỡng từ đất.
- Sự sinh trưởng và phát triển: Phân lân là yếu tố cần thiết cho quá trình tổng hợp năng lượng và chuyển hóa chất dinh dưỡng trong cây trồng. Nó tham gia vào quá trình tổng hợp ATP (adenosine triphosphate), ARN (acid ribonucleic) và ADN (acid deoxyribonucleic), làm cơ sở cho sự sinh trưởng và phát triển của cây.
- Phát triển hoa, quả và hạt: Phân lân là yếu tố cần thiết cho sự phát triển của hoa, quả và hạt của cây trồng. Nó thúc đẩy quá trình chín và cung cấp năng lượng cần thiết để tạo ra các bộ phận sinh sản của cây, đảm bảo sự hình thành và phát triển chất lượng của quả và hạt.
- Tăng cường khả năng chống chịu: Phân lân giúp tăng cường khả năng chống chịu của cây trồng đối với các điều kiện bất lợi. Nó cung cấp năng lượng cho cây để vượt qua sự thiếu nước, kháng bệnh, kháng côn trùng và kháng tác động môi trường, giúp cây trồng duy trì sức khỏe và năng suất cao hơn.
- Cải thiện chất lượng cây trồng: Phân lân cung cấp yếu tố dinh dưỡng quan trọng để cân bằng dinh dưỡng của cây trồng. Nếu cây trồng thiếu phosphorus, nó có thể gây ra các triệu chứng như sự kém phát triển, lá vàng, kém khả năng ra hoa và sinh trưởng kém. Bổ sung phân lân đúng lượng giúp cải thiện chất lượng cây trồng, tăng cường màu sắc, vị ngon và giá trị dinh dưỡng.
Phân lân có những loại nào?
Phân lân có thể được phân loại thành các loại chính dựa trên cách chúng được sản xuất và chế biến. Dưới đây là một số loại phân lân phổ biến:
- Phân lân hữu cơ: Đây là loại phân lân được sản xuất từ các nguồn hữu cơ tự nhiên như phân gia súc, phân gia cầm, phân bón từ cây trồng, phân bón từ bãi rác hữu cơ và phân bón từ phế liệu thực vật. Phân lân hữu cơ cung cấp không chỉ phosphorus mà còn cung cấp cả các chất dinh dưỡng khác và chất hữu cơ, làm tăng tính cân bằng và khả năng gốc cây trồng.
- Phân lân khoáng: Đây là loại phân lân được sản xuất từ các tài nguyên khoáng chất chứa phosphorus như phosphate đá, phosphate tricalcium và phosphate tricalcium xưng tác. Phân lân khoáng có thể có nhiều dạng khác nhau như phân lân bột, phân lân hạt, hoặc phân lân vi lượng. Đặc điểm của phân lân khoáng là tốt để cung cấp phosphorus và có thể tồn tại trong đất trong thời gian dài.
- Phân lân hỗn hợp (NPK): Đây là loại phân lân chứa cả ba chất dinh dưỡng chính là nitơ (N), phosphorus (P) và kali (K). Các phân lân hỗn hợp thường được sản xuất dưới dạng hạt hoặc bột và có tỷ lệ phần trăm các chất dinh dưỡng được ghi trên bao bì. Phân lân NPK được sử dụng phổ biến trong nông nghiệp để cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cho cây trồng.
- Phân lân chuyên dụng: Ngoài các loại phân lân chính, còn có các loại phân lân chuyên dụng được sản xuất cho các mục đích cụ thể hoặc cho loại cây trồng cụ thể. Ví dụ bao gồm phân lân cho cây trồng hấp thụ phosphorus tốt, phân lân cho cây trồng có yêu cầu đặc biệt về chất dinh dưỡng, phân lân phục hồi đất nghèo phosphorus, và phân lân dùng trong nuôi cấy vi sinh vật cung cấp phosphorus.
Các loại phân lân này có tính chất và ứng dụng khác nhau, và sự lựa chọn phù hợp phụ thuộc vào yêu cầu dinh dưỡng của cây trồng và điều kiện đất trong khu vực cụ thể.
Khi nào thì nên bón phân lân cho cây?
Việc bón phân lân cho cây trồng phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm loại cây trồng, giai đoạn phát triển, đặc điểm đất và nhu cầu dinh dưỡng. Dưới đây là một số hướng dẫn tổng quát về việc bón phân lân:
- Trước khi gieo hoặc trồng: Phân lân có thể được bón trước khi gieo hạt hoặc trồng cây. Việc này giúp cung cấp phosphorus cần thiết cho cây trồng từ khi cây bắt đầu phát triển.
- Trong giai đoạn phát triển sớm: Trong giai đoạn đầu của cây trồng, khi rễ đang phát triển, bổ sung phân lân giúp tăng cường sự phát triển của hệ rễ và khởi đầu cho sự phát triển toàn diện của cây.
- Khi cây trồng có nhu cầu cao về phosphorus: Các cây trồng có nhu cầu cao về phosphorus, như cây hoa, cây trồng quả và cây trồng nông nghiệp có thể được bón phân lân trong suốt quá trình sinh trưởng để đảm bảo cung cấp đủ phosphorus cho phát triển và sản xuất.
- Trong giai đoạn kích thích sinh trưởng: Trong giai đoạn sinh trưởng nhanh chóng của cây trồng, bổ sung phân lân có thể giúp tăng cường sự phát triển và tăng trưởng của cây.
- Khi đất thiếu phosphorus: Nếu đất được phân tích và cho thấy thiếu phosphorus, cần bổ sung phân lân để cung cấp nguồn phosphorus cần thiết cho cây trồng.
Nếu bón quá nhiều hoặc quá ít phân lân cho cây thì như thế nào?
Nếu bón quá nhiều hoặc quá ít phân lân cho cây trồng, có thể gây ra những tác động không mong muốn và ảnh hưởng đến sự phát triển và sức khỏe của cây trồng. Dưới đây là một số hậu quả có thể xảy ra:
Bón quá nhiều phân lân:
- Rối loạn cân bằng dinh dưỡng: Quá nhiều phân lân có thể gây ra sự mất cân bằng dinh dưỡng trong đất, khiến cây trồng thiếu các chất dinh dưỡng khác như kali hoặc nitrogen.
- Độc tính cho cây trồng: Mức độ cao của phân lân có thể gây độc và gây hại cho rễ cây trồng, làm giảm khả năng hấp thụ nước và chất dinh dưỡng, gây khô rụi và chết cây.
Bón quá ít phân lân:
- Thiếu dinh dưỡng và sự kém phát triển: Thiếu phosphorus có thể làm cây trồng phát triển chậm chạp, kém phát triển và có khả năng sinh sản giảm đi. Lá cây có thể bị mất màu và có dấu hiệu của bệnh loét phân lân.
- Sản lượng kém: Thiếu phosphorus có thể ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng và phát triển của cây, dẫn đến sản lượng kém và giảm năng suất cây trồng.
Tác động môi trường:
- Ô nhiễm môi trường nước: Việc sử dụng quá nhiều phân lân có thể làm phân lân thừa được rửa xuống các hệ thống sông, suối và hồ, gây ra tình trạng ô nhiễm nước do sự tăng phát triển của tảo và các loài thực vật khác.
- Tác động đến chất lượng đất: Việc bón quá nhiều phân lân có thể gây dư thừa phosphorus trong đất, làm tăng nồng độ phosphorus trong đất và gây hiện tượng ô nhiễm đất.
Vì vậy, rất quan trọng để tuân thủ hướng dẫn sử dụng phân lân và kiểm soát việc bón phân lân để đảm bảo sự cân bằng dinh dưỡng và tránh tình trạng dư thừa hoặc thiếu hụt phosphorus trong cây trồng và môi trường.
Lượng phân lân cần thiết cho một số loại cây trồng
Lượng phân lân cần thiết cho một loại cây trồng cụ thể có thể khác nhau và phụ thuộc vào nhiều yếu tố như loại cây, giai đoạn phát triển, điều kiện đất và yêu cầu dinh dưỡng của cây. Dưới đây là một số khuyến nghị tổng quát về lượng phân lân cần thiết cho một số loại cây trồng phổ biến:
Rau và cây cỏ:
- Rau lá: 50-100 kg phân lân (P2O5) / ha hoặc 20-40 g phân lân (P2O5) / m².
- Rau quả (cà chua, dưa chuột, cà rốt): 100-150 kg phân lân (P2O5) / ha hoặc 40-60 g phân lân (P2O5) / m².
- Cây cỏ, cỏ bermuda, cỏ chân cứng: 50-100 kg phân lân (P2O5) / ha hoặc 20-40 g phân lân (P2O5) / m².
Cây lương thực:
- Lúa: 50-100 kg phân lân (P2O5) / ha hoặc 20-40 g phân lân (P2O5) / m².
- Ngô: 80-120 kg phân lân (P2O5) / ha hoặc 30-50 g phân lân (P2O5) / m².
- Lúa mì, lúa mạch: 60-100 kg phân lân (P2O5) / ha hoặc 25-40 g phân lân (P2O5) / m².
Cây trồng quả:
- Cây cam, cây chanh: 150-200 kg phân lân (P2O5) / ha hoặc 60-80 g phân lân (P2O5) / m².
- Cây táo, cây lê: 100-150 kg phân lân (P2O5) / ha hoặc 40-60 g phân lân (P2O5) / m².
- Cây nho: 150-200 kg phân lân (P2O5) / ha hoặc 60-80 g phân lân (P2O5) / m².
Hi vọng rằng bài viết này có thể giúp bà con nông dân hiểu hơn về phân lân và cách sử dụng
⏩⏩ Mời quý cô bác, anh chị tham gia nhóm tại Facebook để trao đổi, chia sẻ thêm về các kinh nghiệm trong đầu tư và sản xuất nông nghiệp: https://fb.com/6441565519262518/
