Lạm dụng phân bón lá và nguy cơ “phụ thuộc dinh dưỡng qua lá”

Lạm dụng phân bón lá
11
Th1

Trong canh tác nông nghiệp hiện đại, phân bón lá ngày càng được ưa chuộng nhờ hiệu quả nhanh chóng trong việc cung cấp dinh dưỡng cho cây trồng. Tuy nhiên, việc sử dụng phân bón lá không đúng cách và lạm dụng quá mức đang trở thành một vấn đề đáng lo ngại. Tình trạng này có thể dẫn đến hiện tượng “phụ thuộc dinh dưỡng qua lá,” khiến cây trồng mất cân đối trong việc hấp thụ dinh dưỡng từ rễ và làm giảm năng suất về lâu dài. Vậy đâu là nguyên nhân và tác hại thực sự của việc lạm dụng phân bón lá? Câu trả lời sẽ được làm rõ trong bài viết này.

Lạm dụng phân bón lá có thể dẫn đến sự phụ thuộc dinh dưỡng qua lá, làm giảm hiệu suất hấp thụ dinh dưỡng từ rễ. Đây là một hiện tượng có cơ sở khoa học, xuất phát từ những thay đổi trong cơ chế sinh lý của cây trồng. Dưới đây là các nguyên nhân và hậu quả cụ thể:

Cơ chế dẫn đến hiện tượng “phụ thuộc dinh dưỡng qua lá”

Ưu tiên hấp thụ qua lá

Phân bón lá cung cấp dinh dưỡng trực tiếp qua bề mặt lá, bypass hệ thống rễ. Nếu phân bón lá được sử dụng thường xuyên và với liều lượng cao, cây sẽ giảm hoạt động hấp thụ từ rễ vì dinh dưỡng qua lá đáp ứng đủ nhu cầu ngắn hạn.

Ức chế sự phát triển và chức năng của rễ

Giảm phát triển hệ rễ: Khi rễ ít được kích thích bởi nhu cầu tìm kiếm dinh dưỡng, chúng phát triển chậm hơn, dẫn đến vùng hấp thụ dinh dưỡng trong đất bị thu hẹp.

Giảm hiệu suất hấp thụ: Hệ thống rễ hoạt động yếu kém có thể làm giảm khả năng hấp thụ nước và khoáng chất từ đất.

Mất cân đối dinh dưỡng

Lạm dụng phân bón lá có thể gây ra sự mất cân đối giữa dinh dưỡng qua lá và dinh dưỡng hấp thụ qua rễ, dẫn đến thiếu hoặc thừa một số yếu tố vi lượng hoặc đa lượng.

Hậu quả của việc lạm dụng phân bón lá

Giảm hiệu suất hấp thụ qua rễ

Hệ rễ yếu kém không chỉ làm giảm khả năng hấp thụ dinh dưỡng mà còn ảnh hưởng đến khả năng chống chịu với hạn hán, ngập úng hoặc đất nghèo dinh dưỡng.

Ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của cây

Dinh dưỡng qua lá chỉ hỗ trợ trong ngắn hạn, nhưng không thể thay thế hoàn toàn dinh dưỡng từ rễ, đặc biệt là các yếu tố đa lượng như Nitơ, Phospho, và Kali.

Tăng nguy cơ cháy lá và ngộ độc dinh dưỡng

Khi phân bón lá được lạm dụng, nồng độ muối dinh dưỡng cao có thể gây tổn thương tế bào lá, dẫn đến hiện tượng cháy lá.

Giảm năng suất và chất lượng nông sản

Việc mất cân đối dinh dưỡng hoặc thiếu các yếu tố đa lượng và trung lượng từ đất có thể ảnh hưởng tiêu cực đến năng suất, kích thước, và chất lượng nông sản.

Làm thế nào để tránh hiện tượng này?

Sử dụng phân bón lá đúng liều lượng và thời điểm

Phun phân bón lá theo khuyến cáo của nhà sản xuất, không quá thường xuyên.

Chỉ phun phân bón lá khi cây cần hỗ trợ tức thời, như trong giai đoạn ra hoa, đậu trái, hoặc sau khi cây bị sốc (hạn, ngập, sâu bệnh).

Kết hợp phân bón lá và phân bón đất

Phân bón lá: Chỉ dùng để bổ sung nhanh trong các trường hợp cần thiết.

Phân bón đất: Duy trì bón phân gốc đầy đủ để cung cấp dinh dưỡng lâu dài và hỗ trợ phát triển rễ khỏe mạnh.

Cải thiện môi trường đất và hệ rễ

Bổ sung phân hữu cơ hoặc vi sinh để cải thiện cấu trúc đất và tăng cường khả năng hấp thụ dinh dưỡng qua rễ.

Tưới nước hợp lý để rễ luôn ở trạng thái hoạt động tốt.

Đánh giá tình trạng dinh dưỡng toàn diện

Sử dụng các công cụ như đo chỉ số SPAD, phân tích dịch lá và đất để xác định chính xác nhu cầu dinh dưỡng của cây, từ đó điều chỉnh lượng phân bón hợp lý.

 

Lạm dụng phân bón lá tuy mang lại hiệu quả tức thời nhưng có thể gây ra những hệ lụy nghiêm trọng, đặc biệt là nguy cơ “phụ thuộc dinh dưỡng qua lá.” Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của cây trồng mà còn làm suy giảm chất lượng đất và tăng chi phí sản xuất cho người nông dân. Để canh tác bền vững, việc sử dụng phân bón lá cần tuân thủ nguyên tắc cân đối, hợp lý, kết hợp với các biện pháp chăm sóc và cung cấp dinh dưỡng từ rễ. Đây chính là chìa khóa để duy trì năng suất và bảo vệ môi trường nông nghiệp trong tương lai.

 

⏩⏩ Mời quý vị và các bạn quan tâm theo dõi các nền tảng truyền thông để tìm hiểu, trao đổi và chia sẻ thêm về các kinh nghiệm trong đầu tư và sản xuất nông nghiệp cùng cộng đồng và chuyên gia tại:

Đức Nghĩa