Đất trồng là lớp bề mặt tơi xốp của vỏ Trái Đất, nơi thực vật sinh sống và phát triển. Nó đóng vai trò vô cùng quan trọng trong nền nông nghiệp, là nền tảng cho sự sống của con người và các sinh vật khác.
Đất trồng là gì?
Đất trồng là lớp bề mặt tơi xốp của vỏ trái đất, là môi trường cung cấp nước, chất dinh dưỡng và các điều kiện khác cho cây trồng sinh sống, phát triển và tạo ra sản phẩm trồng trọt.
Thành phần của đất trồng:
Thành phần rắn: Chiếm khoảng 45 – 55% thể tích của đất, bao gồm:
- Chất khoáng: Cung cấp các nguyên tố dinh dưỡng cho cây như N, P, K, Ca, Mg,…
- Chất hữu cơ: Cung cấp dinh dưỡng, giúp đất tơi xốp và giữ nước tốt.
Thành phần lỏng: Chiếm khoảng 25 – 35% thể tích của đất, là nước. Nước cung cấp môi trường cho các quá trình sinh hóa diễn ra trong đất và giúp cây hấp thụ dinh dưỡng.
Thành phần khí: Chiếm khoảng 20 – 30% thể tích của đất, bao gồm:
- Oxy: Cần thiết cho hô hấp của cây và các vi sinh vật trong đất.
- Cacbonic: Cần thiết cho quá trình quang hợp của cây.
Có bao nhiêu loại đất trồng?
Không có câu trả lời chính xác cho câu hỏi có bao nhiêu loại đất trồng. Tuy nhiên, dựa trên các tiêu chí phân loại khác nhau, ta có thể chia đất trồng thành nhiều nhóm chính sau:
Phân loại theo thành phần cơ giới:
- Đất cát: Loại đất này có hàm lượng cát cao (trên 70%), ít sét và limon. Đất cát thường tơi xốp, dễ thoát nước nhưng lại giữ nước kém, nghèo dinh dưỡng.
- Đất thịt: Loại đất này có hàm lượng cát, sét và limon tương đối cân bằng (từ 20 – 50% mỗi loại). Đất thịt có độ tơi xốp, khả năng giữ nước và dinh dưỡng tốt, thích hợp cho nhiều loại cây trồng.
- Đất sét: Loại đất này có hàm lượng sét cao (trên 50%), ít cát và limon. Đất sét thường giữ nước tốt, nhưng lại khó thoát nước, dễ bị nén chặt và nghèo dinh dưỡng
Phân loại theo độ pH:
- Đất chua: Loại đất này có độ pH thấp hơn 7. Đất chua thường có hàm lượng nhôm, sắt cao, dễ gây độc cho cây trồng.
- Đất trung tính: Loại đất này có độ pH xấp xỉ 7. Đất trung tính thích hợp cho nhiều loại cây trồng.
- Đất kiềm: Loại đất này có độ pH cao hơn 7. Đất kiềm thường có hàm lượng canxi, magie cao, dễ gây thiếu hụt vi lượng cho cây trồng.
Phân loại theo mức độ dinh dưỡng:
- Đất nghèo dinh dưỡng: Loại đất này có hàm lượng chất dinh dưỡng thấp, không đủ đáp ứng nhu cầu của cây trồng.
- Đất trung bình dinh dưỡng: Loại đất này có hàm lượng chất dinh dưỡng trung bình, có thể đáp ứng nhu cầu của một số loại cây trồng.
- Đất giàu dinh dưỡng: Loại đất này có hàm lượng chất dinh dưỡng cao, có thể đáp ứng nhu cầu của nhiều loại cây trồng.
Ngoài ra, còn có thể phân loại đất trồng theo nhiều tiêu chí khác như: thành phần khoáng chất, khả năng giữ nước, địa hình,… Số lượng loại đất trồng cụ thể sẽ phụ thuộc vào hệ thống phân loại được sử dụng. Ví dụ, hệ thống phân loại đất của Hoa Kỳ (Soil Taxonomy) chia đất trồng thành 12 bộ, 60 nhóm, 296 phân nhóm và hơn 8.000 họ.
Nói chung, việc phân loại đất trồng giúp chúng ta hiểu rõ hơn về đặc điểm của từng loại đất, từ đó có thể lựa chọn cây trồng phù hợp và áp dụng các biện pháp canh tác hiệu quả.
Đặc điểm của từng loại đất trồng?
Đất cát:
- Ưu điểm: Tơi xốp, dễ thoát nước, dễ cày xới. Ít bị nén chặt, ít bị úng nước. Rễ cây dễ phát triển.
- Nhược điểm: Giữ nước kém, dễ bị khô hạn. Nghèo dinh dưỡng, dễ bị rửa trôi. Nhiệt độ dễ thay đổi.
Đất thịt:
- Ưu điểm: Tơi xốp, giữ nước tốt, thoát nước vừa phải. Giàu dinh dưỡng, thích hợp cho nhiều loại cây trồng. Khả năng cung cấp oxy cho cây tốt.
- Nhược điểm: Dễ bị nén chặt nếu canh tác không hợp lý.
Đất sét:
- Ưu điểm: Giữ nước rất tốt, ít bị khô hạn. Giàu dinh dưỡng, có khả năng trao đổi cation cao.
- Nhược điểm: Khó thoát nước, dễ bị úng nước. Dễ bị nén chặt, khó cày xới. Rễ cây khó phát triển.
Đất chua:
- Ưu điểm: Thích hợp cho một số loại cây trồng ưa chua như cà phê, chè, sầu riêng,… Chứa nhiều vi sinh vật có lợi cho cây trồng.
- Nhược điểm: Dễ gây độc cho cây trồng, hạn chế sự phát triển của rễ. Hạn chế khả năng hấp thu dinh dưỡng của cây.
Đất trung tính:
- Ưu điểm: Thích hợp cho nhiều loại cây trồng. Cung cấp môi trường tốt cho sự phát triển của rễ cây. Giúp cây hấp thu dinh dưỡng hiệu quả.
- Nhược điểm: Dễ bị thoái hóa nếu canh tác không hợp lý.
Đất kiềm:
- Ưu điểm: Cung cấp một số vi lượng cần thiết cho cây trồng. Giúp cải thiện cấu trúc đất.
- Nhược điểm: Dễ gây thiếu hụt vi lượng cho cây trồng. Hạn chế sự phát triển của rễ cây.
Cách xác định loại đất trồng?
Có nhiều phương pháp để xác định loại đất trồng, bao gồm:
Quan sát trực quan:
- Màu sắc: Đất cát thường có màu vàng nâu hoặc nâu nhạt. Đất thịt thường có màu nâu sẫm hoặc đen. Đất sét thường có màu xám hoặc đỏ.
- Cấu trúc: Đất cát có cấu trúc rời rạc, dễ vỡ vụn. Đất thịt có cấu trúc mịn, dẻo dai. Đất sét có cấu trúc dính chặt, khó vỡ vụn.
- Độ tơi xốp: Đất cát tơi xốp, dễ thoát nước. Đất thịt tơi xốp vừa phải, giữ nước tốt. Đất sét ít tơi xốp, dễ bị úng nước.
Sờ bằng tay:
Nhào đất:
- Đất cát khó nhào, dễ vỡ vụn.
- Đất thịt dẻo dai, dễ nhào thành viên.
- Đất sét dính chặt, khó nhào.
Lăn đất:
- Đất cát khó lăn thành viên.
- Đất thịt dễ lăn thành viên.
- Đất sét dễ lăn thành viên dẻo dai.
Thử nghiệm đơn giản:
- Thử nghiệm bằng nước: Cho đất vào cốc nước, khuấy đều và để lắng. Đất cát lắng nhanh, lớp nước phía trên có màu đục. Đất thịt lắng chậm, lớp nước phía trên có màu nâu nhạt. Đất sét lắng rất chậm, lớp nước phía trên có màu nâu sẫm.
- Thử nghiệm bằng axit: Cho một ít đất vào chén, nhỏ vài giọt axit clohydric (HCl) vào. Nếu đất sủi bọt khí thì đất có tính kiềm. Nếu đất không sủi bọt khí thì đất có tính chua hoặc trung tính.
Sử dụng dụng cụ chuyên dụng
Máy đo độ pH: Dùng để đo độ pH của đất, giúp xác định đất chua, trung tính hay kiềm. Máy đo độ phì nhiêu: Dùng để đo hàm lượng dinh dưỡng trong đất, giúp xác định mức độ phì nhiêu của đất.
Gửi mẫu đất đến phòng xét nghiệm
Đây là phương pháp chính xác nhất để xác định loại đất trồng. Phòng xét nghiệm sẽ phân tích thành phần cơ giới, độ pH, hàm lượng dinh dưỡng và các yếu tố khác của đất.
Cách cải tạo đất trồng?
Có nhiều phương pháp để cải tạo đất trồng, bao gồm:
- Bón phân hữu cơ: Bón phân hữu cơ là cách hiệu quả nhất để cải thiện độ phì nhiêu và cấu trúc của đất. Các loại phân hữu cơ thường được sử dụng bao gồm phân chuồng hoai mục, phân compost, phân xanh,… Bón phân hữu cơ giúp cung cấp dinh dưỡng cho cây trồng, tăng cường hoạt động của vi sinh vật có lợi trong đất, giúp đất tơi xốp và giữ nước tốt hơn.
- Cày xới đất: Cày xới đất giúp cải thiện độ thông thoáng của đất, giúp rễ cây phát triển tốt hơn. Nên cày xới đất vào mùa khô để tránh làm cho đất bị nén chặt. Có thể sử dụng máy móc hoặc cày xới thủ công.
- Trồng cây che phủ: Trồng cây che phủ giúp bảo vệ mặt đất khỏi tác động của mưa, nắng, gió,… Cây che phủ còn giúp cung cấp thêm chất hữu cơ cho đất khi được bón vào đất. Các loại cây che phủ thường được sử dụng bao gồm cỏ, cây họ đậu, cây thân leo,…
- Sử dụng vi sinh vật có lợi: Vi sinh vật có lợi giúp phân hủy chất hữu cơ, cung cấp dinh dưỡng cho cây trồng và cải thiện cấu trúc đất Có thể sử dụng các chế phẩm sinh học có chứa vi sinh vật có lợi để bón cho đất.
- Áp dụng các biện pháp canh tác hợp lý: Áp dụng các biện pháp canh tác hợp lý như luân canh cây trồng, tưới nước hợp lý, phòng trừ sâu bệnh,… giúp bảo vệ đất và duy trì độ phì nhiêu của đất.
Lưu ý:
- Việc cải tạo đất trồng cần được thực hiện thường xuyên để duy trì độ phì nhiêu và cấu trúc của đất.
- Nên chọn phương pháp cải tạo đất phù hợp với loại đất và cây trồng.
- Có thể kết hợp nhiều phương pháp khác nhau để cải tạo đất trồng một cách hiệu quả nhất.
Ngoài ra, bạn có thể tham khảo ý kiến của các chuyên gia nông nghiệp để được tư vấn cụ thể về cách cải tạo đất trồng.
- Youtube: Youtube.com/@Kythuattrongcayvn
- Facebook Page: Facebook.com/kythuattrongcay.vn/
- Facebook Group: Facebook.com/6441565519262518
- Tiktok: Tiktok.com/@kythuattrongcay.vn
- Shopee: https://shopee.vn/shop/87096923
