Trong hành trình chăm sóc và nâng cao năng suất cây trồng, đạm cá (hay còn gọi là phân bón cá) đã trở thành một lựa chọn ưu việt được nhiều nhà nông tin dùng. Đây là một loại phân bón hữu cơ được sản xuất từ cá hoặc phụ phẩm cá, cung cấp nguồn dinh dưỡng tự nhiên, giàu đạm và các vi lượng cần thiết cho cây trồng. Không chỉ giúp cây phát triển mạnh mẽ, đạm cá còn góp phần cải thiện chất lượng đất, tăng cường khả năng sinh trưởng bền vững cho cây trồng. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết hơn về công dụng và cách sử dụng loại phân bón đặc biệt này để đạt hiệu quả cao nhất trong canh tác.
Đạm cá là gì?
Đạm cá (hay phân bón cá) là một loại phân bón hữu cơ có nguồn gốc từ các sản phẩm phụ hoặc nguyên liệu từ cá (toàn bộ cá hoặc phế phẩm như đầu, xương, vây, nội tạng). Đây là sản phẩm sinh học, giàu dinh dưỡng và dễ dàng được cây trồng hấp thụ.
Phân đạm cá thường được sản xuất thông qua hai quá trình chính:
- Thủy phân enzyme: Sử dụng enzyme tự nhiên để phá vỡ protein trong cá thành các axit amin dễ hấp thụ.
- Lên men vi sinh: Sử dụng vi sinh vật (thường là vi khuẩn lactic hoặc EM) để chuyển hóa cá thành dịch bón giàu dinh dưỡng.
- Kết quả là đạm cá vừa cung cấp dinh dưỡng trực tiếp cho cây trồng vừa cải thiện chất lượng đất nhờ các vi sinh vật có lợi.
Thành phần dinh dưỡng của đạm cá
Đạm cá là một nguồn phân bón hoàn chỉnh, chứa nhiều thành phần thiết yếu cho sự phát triển của cây trồng, bao gồm:
Dinh dưỡng đa lượng (Macronutrients)
Nitơ (N):
- Là thành phần quan trọng trong quá trình tổng hợp protein, giúp cây phát triển lá, thân và tăng sinh khối.
- Thúc đẩy cây trồng sinh trưởng mạnh ở giai đoạn đầu.
Phốt pho (P):
- Cần thiết cho sự phát triển của rễ, hoa và trái.
- Hỗ trợ quá trình quang hợp và chuyển hóa năng lượng.
Kali (K):
- Tăng cường khả năng chống chịu sâu bệnh, hạn hán và nhiệt độ cao.
- Giúp trái cây chắc và nâng cao chất lượng nông sản.
Dinh dưỡng vi lượng (Micronutrients)
- Canxi (Ca): Hỗ trợ hình thành mô tế bào, giúp cây khỏe mạnh, ngăn ngừa hiện tượng nứt trái và thối đỉnh hoa.
- Magie (Mg): Là thành phần của diệp lục, giúp cây quang hợp hiệu quả hơn.
- Sắt (Fe): Hỗ trợ hình thành enzym và quá trình hô hấp ở cây.
- Kẽm (Zn): Tăng khả năng hấp thu dinh dưỡng và thúc đẩy ra hoa, đậu trái.
Axit amin và enzyme tự nhiên
- Axit amin: Là hợp chất hữu cơ quan trọng, đóng vai trò kích thích sinh trưởng và tăng cường trao đổi chất trong cây. Axit amin còn hỗ trợ cây chống lại các yếu tố bất lợi từ môi trường như hạn, mặn.
- Enzyme tự nhiên: Tăng cường vi sinh vật có lợi trong đất, cải thiện cấu trúc đất, tạo môi trường sống tốt cho rễ cây.
Dinh dưỡng hữu cơ khác
- Dầu cá và lipit: Hỗ trợ vi sinh vật phát triển, cải thiện độ màu mỡ của đất.
- Collagen: Làm tăng độ kết dính của đất và cải thiện cấu trúc rễ cây.
Vi sinh vật có lợi
Nếu đạm cá được sản xuất thông qua quá trình lên men, nó còn chứa một lượng lớn vi sinh vật có lợi (như Bacillus, Lactobacillus). Các vi sinh vật này:
- Hỗ trợ phân giải chất hữu cơ trong đất.
- Cải thiện khả năng hấp thu dinh dưỡng của cây trồng.
Hướng dẫn sử dụng đạm cá hiệu quả
Để phát huy tối đa lợi ích của đạm cá, cần sử dụng đúng cách, đúng liều lượng và đúng thời điểm. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết:
Cách sử dụng đạm cá dạng dịch pha sẵn
Đạm cá dạng dịch thường được các nhà sản xuất cung cấp với tỷ lệ đậm đặc, người dùng cần pha loãng trước khi sử dụng.
Phun qua lá
Phun qua lá giúp cây hấp thụ dinh dưỡng nhanh chóng và hiệu quả: Tỷ lệ pha: 1 phần đạm cá : 300 – 500 phần nước.
Thời điểm phun:
- Sáng sớm hoặc chiều mát, khi lá cây khô ráo và khí hậu không quá nóng.
- Tránh phun khi trời nắng gắt hoặc có khả năng mưa.
- Tần suất: Phun định kỳ 7 – 10 ngày/lần, tùy vào loại cây và giai đoạn sinh trưởng.
Lưu ý: Khi phun, cần phun đều cả hai mặt lá để đảm bảo cây hấp thụ tốt nhất.
Tưới gốc
Tưới gốc giúp cung cấp dinh dưỡng trực tiếp cho rễ và cải thiện chất lượng đất:
Tỷ lệ pha: 1 phần đạm cá : 300 phần nước.
Lượng dùng:
- Cây nhỏ: 0.5 – 1 lít dung dịch/cây/lần tưới.
- Cây lớn (cây ăn quả, cây công nghiệp): 2 – 5 lít dung dịch/cây/lần tưới.
Thời điểm tưới:
Tưới khi đất ẩm để dinh dưỡng dễ dàng thấm vào đất và rễ cây hấp thụ nhanh.
Tránh tưới vào lúc trời mưa hoặc đất khô cằn.
Lưu ý: Sau khi tưới, có thể phủ thêm lớp mùn hoặc rơm khô quanh gốc để giữ độ ẩm và dinh dưỡng.
Cách ủ đạm cá tại nhà để sử dụng
Nếu muốn tiết kiệm chi phí hoặc tự sản xuất đạm cá, bạn có thể tự ủ theo các bước sau:
Nguyên liệu cần chuẩn bị
- Cá tươi hoặc phế phẩm cá: 5 kg.
- Mật rỉ đường: 1 kg (hoặc 1 lít đường nước).
- Chế phẩm vi sinh (EM, Trichoderma…): 200 – 300 ml.
- Thùng nhựa có nắp đậy kín.
- Nước sạch: Đủ để ngập cá.
Các bước thực hiện
- Chuẩn bị nguyên liệu: Cắt nhỏ cá (nếu dùng nguyên con) để quá trình phân hủy nhanh hơn.
- Ủ men: Trộn mật rỉ đường với chế phẩm vi sinh. Cho cá và hỗn hợp mật rỉ đường vào thùng, đổ nước sạch ngập cá.
- Ủ kín: Đậy nắp thùng, để nơi thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp. Mở nắp và khuấy đều 2 – 3 ngày/lần để đảm bảo cá phân hủy đều.
- Thời gian ủ: Sau 20 – 30 ngày, hỗn hợp sẽ phân hủy hoàn toàn và có mùi chua nhẹ, không tanh.
Lưu ý:
- Có thể thêm vỏ trái cây (chuối, cam) hoặc dịch chuối để tăng hàm lượng dinh dưỡng.
- Sau khi ủ, lọc dung dịch và pha loãng trước khi sử dụng.
Thời điểm sử dụng đạm cá theo từng giai đoạn của cây trồng
Giai đoạn cây con
Mục tiêu: Thúc đẩy cây bén rễ, phát triển chồi và lá.
Cách sử dụng:
- Phun qua lá: 1 phần đạm cá : 500 phần nước.
- Tưới gốc: 1 phần đạm cá : 400 phần nước.
Giai đoạn sinh trưởng (phát triển thân, lá)
Mục tiêu: Cung cấp dinh dưỡng để cây phát triển mạnh mẽ.
Cách sử dụng:
- Phun qua lá: 1 phần đạm cá : 300 phần nước, định kỳ 10 ngày/lần.
- Tưới gốc: 1 phần đạm cá : 300 phần nước.
Giai đoạn ra hoa, kết trái
Mục tiêu: Kích thích ra hoa, tăng tỷ lệ đậu trái và cải thiện chất lượng nông sản.
Cách sử dụng:
- Phun qua lá: 1 phần đạm cá : 400 phần nước, kết hợp với phân bón giàu phốt pho và kali.
- Tưới gốc: 1 phần đạm cá : 300 phần nước.
Giai đoạn nuôi trái và thu hoạch
Mục tiêu: Nuôi trái lớn, tăng hương vị và năng suất.
Cách sử dụng:
Phun qua lá: 1 phần đạm cá : 500 phần nước, 15 ngày/lần.
Tưới gốc: 1 phần đạm cá : 400 phần nước, giảm liều lượng gần thời điểm thu hoạch.
Lưu ý quan trọng khi sử dụng đạm cá
Pha loãng đúng liều lượng: Quá liều có thể gây cháy lá hoặc làm cây ngộ độc dinh dưỡng.
Kết hợp với các loại phân bón khác:
- Có thể pha cùng dịch chuối, rong biển hoặc phân bón lá để tăng hiệu quả.
- Không sử dụng trong thời tiết mưa: Mưa lớn có thể rửa trôi dinh dưỡng trước khi cây hấp thụ.
Bảo quản đạm cá: Lưu trữ dung dịch ở nơi khô ráo, thoáng mát, đậy kín để tránh hỏng.
Ứng dụng đạm cá cho các loại cây trồng phổ biến
Đạm cá là nguồn dinh dưỡng hữu cơ hiệu quả, có thể sử dụng cho nhiều loại cây trồng khác nhau, từ cây ăn quả, cây công nghiệp, đến rau màu và hoa kiểng. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết về cách ứng dụng đạm cá cho từng nhóm cây trồng.
Cây ăn quả
Đạm cá đặc biệt hữu ích cho các loại cây ăn quả, giúp cải thiện sức khỏe, năng suất và chất lượng trái cây.
Sầu riêng
Giai đoạn bón:
- Phát triển chồi, lá: Phun qua lá hoặc tưới gốc để cây phát triển bộ lá khỏe mạnh.
- Ra hoa, đậu trái: Sử dụng đạm cá để tăng tỷ lệ đậu trái và nuôi trái non.
- Nuôi trái lớn: Giúp trái phát triển to, đồng đều, tăng độ ngọt và hương vị.
Liều lượng:
- Phun qua lá: Pha 1 phần đạm cá : 300 phần nước, phun định kỳ 10 – 15 ngày/lần.
- Tưới gốc: Pha 1 phần đạm cá : 200 phần nước, tưới 2 tuần/lần.
Cây cam, quýt, bưởi
Giai đoạn bón:
- Tưới đạm cá giai đoạn phát triển rễ sau trồng để cây sớm bén rễ và phát triển khỏe.
- Phun qua lá trước khi cây ra hoa để tăng khả năng đậu trái.
Liều lượng:
- Phun qua lá: Pha 1 phần đạm cá : 400 phần nước, phun 7 – 10 ngày/lần.
- Tưới gốc: Pha 1 phần đạm cá : 250 phần nước, tưới mỗi tháng 1 lần.
Chuối
Giai đoạn bón:
- Tăng cường phát triển bộ lá và cuống mạnh mẽ ở giai đoạn đầu.
- Sử dụng đạm cá để kích thích trổ buồng và tăng chất lượng quả.
Liều lượng:
- Tưới gốc: Pha 1 phần đạm cá : 200 phần nước, tưới 2 tuần/lần.
- Phun qua lá: Pha 1 phần đạm cá : 300 phần nước, phun định kỳ 10 – 15 ngày/lần.
Cây công nghiệp
Cây công nghiệp cần bón đạm cá để vừa nuôi cây khỏe mạnh vừa cải thiện độ phì nhiêu của đất.
Cà phê
Lợi ích:
- Tăng sức chống chịu hạn hán và sâu bệnh.
- Kích thích ra hoa đồng loạt, đậu quả và nuôi trái chắc hạt.
Cách bón:
- Tưới gốc: Pha 1 phần đạm cá : 200 phần nước, tưới định kỳ 15 ngày/lần.
- Phun qua lá: Pha 1 phần đạm cá : 300 phần nước, phun 2 lần/tháng trong mùa sinh trưởng.
Hồ tiêu
Lợi ích:
- Giúp cây phát triển bộ rễ mạnh, lá xanh đậm, tăng khả năng chống chịu bệnh vàng lá, thối rễ.
Cách bón:
- Tưới gốc: Pha 1 phần đạm cá : 300 phần nước, tưới 3 tuần/lần.
- Phun qua lá: Pha 1 phần đạm cá : 400 phần nước, phun định kỳ 10 – 15 ngày/lần.
Rau màu
- Đạm cá hỗ trợ rau màu phát triển nhanh, lá xanh mượt và tăng năng suất thu hoạch.
Cà chua
Lợi ích:
- Kích thích cây ra chồi mạnh, giúp cây đứng vững, tăng tỷ lệ đậu quả.
- Cải thiện chất lượng trái (màu sắc đẹp, vị ngọt).
Cách bón:
- Tưới gốc: Pha 1 phần đạm cá : 200 phần nước, tưới định kỳ 7 ngày/lần.
- Phun qua lá: Pha 1 phần đạm cá : 400 phần nước, phun 10 ngày/lần.
Dưa leo (dưa chuột)
Lợi ích:
- Tăng khả năng ra hoa cái, kéo dài thời gian thu hoạch.
- Giúp quả to, đều, giảm hiện tượng thối đuôi quả.
Cách bón:
- Tưới gốc: Pha 1 phần đạm cá : 300 phần nước, tưới 5 – 7 ngày/lần.
- Phun qua lá: Pha 1 phần đạm cá : 400 phần nước, phun định kỳ 7 – 10 ngày/lần.
Hoa kiểng
- Đạm cá giúp hoa phát triển nhanh, bền màu, giảm rụng nụ và kéo dài thời gian nở hoa.
Hoa cúc
Lợi ích:
- Thúc đẩy cây phát triển đồng đều, cành hoa khỏe, hoa nở đẹp.
Cách bón:
- Tưới gốc: Pha 1 phần đạm cá : 300 phần nước, tưới 10 ngày/lần.
- Phun qua lá: Pha 1 phần đạm cá : 500 phần nước, phun 15 ngày/lần.
Đạm cá không chỉ là một giải pháp cung cấp dinh dưỡng hiệu quả, mà còn là một cách tiếp cận thân thiện với môi trường, giúp bảo vệ sức khỏe đất và cây trồng. Với những lợi ích vượt trội và cách sử dụng đơn giản, loại phân bón hữu cơ này đã và đang trở thành “trợ thủ đắc lực” của người nông dân trên con đường hướng đến nền nông nghiệp bền vững. Hy vọng rằng qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ hơn về đạm cá và có thể áp dụng thành công vào mô hình canh tác của mình, mang lại những mùa vụ bội thu và chất lượng cao.
⏩⏩ Mời quý vị và các bạn quan tâm theo dõi các nền tảng truyền thông để tìm hiểu, trao đổi và chia sẻ thêm về các kinh nghiệm trong đầu tư và sản xuất nông nghiệp cùng cộng đồng và chuyên gia tại:
- Youtube: Youtube.com/@Kythuattrongcayvn
- Facebook Page: Facebook.com/kythuattrongcay.vn/
- Facebook Group: Facebook.com/6441565519262518
- Tiktok: Tiktok.com/@kythuattrongcay.vn
- Shopee: https://shopee.vn/shop/87096923
- Phone/Zalo: 0976 109 504
