Giâm cành và chiết cành là những kỹ thuật nhân giống vô tính phổ biến trong trồng trọt, giúp tạo ra các cây con giống hệt cây mẹ. Để quá trình ra rễ diễn ra nhanh chóng và hiệu quả, người ta thường sử dụng các chất kích thích sinh trưởng, trong đó auxin đóng vai trò quan trọng. Auxin là một loại hormone thực vật tự nhiên, có vai trò thúc đẩy sự phân chia và kéo dài tế bào, từ đó kích thích quá trình hình thành rễ. Vậy, những loại auxin nào thường được sử dụng trong giâm cành và chiết cành? Bài viết này sẽ giúp bạn tìm hiểu rõ hơn về vấn đề này.
Vì sao Auxin lại được sử dụng trong giâm cành và chiết cành?
Cơ chế hoạt động của Auxin trong quá trình giâm cành và chiết cành:
- Kích thích phân chia tế bào: Khi Auxin tiếp xúc với mô vết cắt, nó sẽ kích thích các tế bào ở vùng này phân chia mạnh mẽ, tạo thành mô sẹo.
- Hướng dòng chất di chuyển: Auxin có khả năng điều hướng dòng chất di chuyển trong cây, tập trung các chất dinh dưỡng về vùng vết cắt, cung cấp nguồn năng lượng cho quá trình hình thành rễ.
- Ức chế sự phát triển của chồi: Đồng thời, Auxin còn có tác dụng ức chế sự phát triển của chồi ở phần gốc cành giâm, giúp tập trung dinh dưỡng cho quá trình ra rễ.
Tầm quan trọng của Auxin trong nhân giống:
- Tăng hiệu quả nhân giống: Nhờ khả năng kích thích ra rễ nhanh chóng và tăng tỷ lệ sống, Auxin giúp tăng hiệu quả nhân giống cây trồng, rút ngắn thời gian nhân giống.
- Giúp nhân giống các giống cây khó ra rễ: Với các giống cây khó ra rễ, việc sử dụng Auxin là một giải pháp hiệu quả để kích thích ra rễ.
- Ứng dụng rộng rãi: Auxin được sử dụng rộng rãi trong nhân giống nhiều loại cây trồng, từ cây ăn quả, cây cảnh đến cây công nghiệp.
Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả của Auxin:
- Loại Auxin: Mỗi loại Auxin (IBA, NAA, 2,4-D) có hoạt tính và khả năng tương thích với từng loại cây khác nhau.
- Nồng độ Auxin: Nồng độ Auxin quá thấp hoặc quá cao đều không mang lại hiệu quả tốt. Nên tuân thủ hướng dẫn sử dụng của nhà sản xuất.
- Thời gian ngâm: Thời gian ngâm cành giâm vào dung dịch Auxin cũng ảnh hưởng đến kết quả.
- Điều kiện môi trường: Nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng là những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quá trình ra rễ của cành giâm.
Một số loại auxin phổ biến được sử dụng trong giâm cành và chiết cành
Axit indole-3-butyric (IBA)
Ưu điểm:
- Hiệu quả cao: Kích thích ra rễ mạnh mẽ cho nhiều loại cây.
- Ít độc hại: An toàn cho người sử dụng và cây trồng.
- Thời gian tồn tại lâu: Hiệu quả kéo dài, giúp cây con bén rễ tốt.
Ứng dụng: Rất phổ biến trong việc giâm cành, chiết cành cho nhiều loại cây trồng, từ cây ăn quả đến cây cảnh.
Xem thêm: IBA (indole-3-butyric acid) có tác dụng gì đối với cây trồng?
Axit naphthaleneacetic (NAA)
Ưu điểm:
- Hoạt tính mạnh: Hiệu quả cao với các loại cây khó ra rễ.
Nhược điểm:
- Độc tính cao: Nếu sử dụng nồng độ quá cao có thể gây hại cho cây.
- Ứng dụng: Thường được sử dụng cho các loại cây khó ra rễ, cây công nghiệp.
Ứng dụng: Thường được sử dụng cho các loại cây khó ra rễ, cây công nghiệp.
Xem thêm: NAA (Naphthaleneacetic Acid): Bí quyết kích rễ, giảm stress cho cây trồng
Axit 2,4-dichlorophenoxyacetic (2,4-D)
Hiện tại đã bị cấm ở Việt Nam
Ưu điểm:
- Hoạt tính rất mạnh: Hiệu quả cao với cây thân thảo.
Nhược điểm:
- Độc tính cao: Rất dễ gây hại cho cây nếu sử dụng không đúng cách.
Ứng dụng: Chủ yếu sử dụng cho các loại cây thân thảo.
Lựa chọn loại Auxin phù hợp
- Loại cây: Mỗi loại cây có đặc điểm sinh lý khác nhau, nên lựa chọn loại Auxin phù hợp.
- Mục đích sử dụng: Nếu muốn kích thích ra rễ nhanh và an toàn, có thể chọn IBA. Nếu cần kích thích mạnh cho cây khó ra rễ, có thể chọn NAA nhưng cần chú ý đến liều lượng.
- Nồng độ: Nồng độ Auxin sử dụng rất quan trọng, cần tuân thủ hướng dẫn sử dụng của nhà sản xuất.
- Phương pháp sử dụng: Có nhiều cách sử dụng Auxin như ngâm cành, bôi vết cắt, phun sương.
Các hình thức sử dụng Auxin và ưu nhược điểm
Dạng bột:
Ưu điểm:
- Dễ bảo quản: Bột Auxin thường có hạn sử dụng lâu hơn các dạng khác.
- Linh hoạt: Có thể pha chế nhiều nồng độ khác nhau tùy theo nhu cầu.
Nhược điểm:
- Phải pha chế: Tốn thời gian và có thể không đảm bảo độ chính xác về nồng độ nếu không pha chế đúng cách.
- Cách sử dụng: Hòa tan bột Auxin vào nước theo đúng tỷ lệ hướng dẫn trên bao bì, sau đó nhúng hoặc quét dung dịch lên vết cắt.
Dạng dung dịch:
Ưu điểm:
- Tiện lợi: Sẵn sàng sử dụng, không cần pha chế.
- Dễ sử dụng: Có thể dùng để ngâm, phun hoặc quét.
Nhược điểm:
- Hạn sử dụng: Dung dịch Auxin thường có hạn sử dụng ngắn hơn dạng bột.
- Nồng độ cố định: Khó điều chỉnh nồng độ.
- Cách sử dụng: Nhúng, phun hoặc quét dung dịch trực tiếp lên vết cắt.
Dạng gel:
Ưu điểm:
- Tiếp xúc lâu: Gel bám chặt vào vết cắt, giúp Auxin tiếp xúc lâu hơn, tăng hiệu quả.
- Dễ sử dụng: Dễ dàng bôi lên vết cắt.
Nhược điểm:
- Giá thành cao: Thường có giá thành cao hơn các dạng khác.
- Cách sử dụng: Bôi trực tiếp gel lên vết cắt.
Cách sử dụng Auxin trong giâm chiết cành
- Chọn cành khỏe mạnh, không sâu bệnh, có đủ mắt ngủ.
- Cắt vát phần gốc cành giâm để tăng diện tích tiếp xúc với dung dịch Auxin.
- Với chiết cành, khoanh vỏ một vòng tròn quanh thân cành để kích thích ra rễ.
Pha chế dung dịch Auxin:
- Đọc kỹ hướng dẫn: Luôn đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trên bao bì để pha chế đúng nồng độ.
- Sử dụng nước sạch: Dùng nước sạch, không chứa các chất hóa học để pha chế.
- Khuấy đều: Sau khi pha, khuấy đều để dung dịch đồng nhất.
Xử lý vết cắt:
- Ngâm: Nhúng phần gốc cành giâm vào dung dịch Auxin trong khoảng thời gian từ 5-10 phút.
- Tẩm: Dùng bông hoặc khăn mềm thấm dung dịch Auxin rồi chấm vào vết cắt.
- Bôi: Bôi trực tiếp dung dịch Auxin lên vết cắt.
Giâm hoặc chiết cành:
- Chọn giá thể: Sử dụng giá thể tơi xốp, thoát nước tốt như: xơ dừa, trấu hun, đất tribat,…
- Cắm cành: Cắm cành giâm hoặc chiết cành vào giá thể, đảm bảo vết cắt tiếp xúc với giá thể.
- Tưới nước: Tưới nước vừa đủ để giữ ẩm cho giá thể.
Chăm sóc:
- Đặt nơi thoáng mát: Đặt cây giâm hoặc chiết ở nơi thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp.
- Tưới nước đều đặn: Tưới nước thường xuyên để giữ ẩm cho giá thể.
- Quan sát: Quan sát sự phát triển của rễ, nếu thấy rễ mọc ra có thể chuyển cây con sang chậu lớn hơn.
Một số lưu ý quan trọng:
- Thời điểm xử lý: Thời điểm tốt nhất để xử lý Auxin là vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát.
- Nồng độ Auxin: Nồng độ Auxin thích hợp tùy thuộc vào loại cây và loại Auxin sử dụng. Nên tham khảo ý kiến của người có kinh nghiệm hoặc nhà sản xuất.
- Thời gian ngâm: Thời gian ngâm cành giâm vào dung dịch Auxin không quá dài, thường từ 5-10 phút.
- Vệ sinh dụng cụ: Rửa sạch dụng cụ sau khi sử dụng để tránh lây nhiễm bệnh cho cây.
- Bảo quản Auxin: Bảo quản Auxin ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp.
Như vậy, auxin đóng vai trò rất quan trọng trong việc kích thích ra rễ khi giâm cành và chiết cành. Các loại auxin như IBA, IAA, NAA, 2,4-D được sử dụng phổ biến nhờ hiệu quả cao và dễ sử dụng. Tuy nhiên, việc lựa chọn loại auxin và nồng độ thích hợp phụ thuộc vào từng loại cây trồng và điều kiện môi trường. Việc hiểu rõ về cơ chế hoạt động của auxin và cách sử dụng chúng một cách hợp lý sẽ giúp người trồng đạt được hiệu quả cao trong nhân giống cây trồng.
⏩⏩ Mời quý vị và các bạn quan tâm theo dõi các nền tảng truyền thông để tìm hiểu, trao đổi và chia sẻ thêm về các kinh nghiệm trong đầu tư và sản xuất nông nghiệp cùng cộng đồng và chuyên gia tại:
- Youtube: Youtube.com/@Kythuattrongcayvn
- Facebook Page: Facebook.com/kythuattrongcay.vn/
- Facebook Group: Facebook.com/6441565519262518
- Tiktok: Tiktok.com/@kythuattrongcay.vn
- Shopee: https://shopee.vn/shop/87096923
