Bệnh ghẻ là một trong những bệnh hại phổ biến và gây thiệt hại nặng nề cho cây khoai lang. Do nấm Sphaceloma batatas gây ra, bệnh ghẻ tấn công chủ yếu ở phần thân, cuống lá và lá, ảnh hưởng đến khả năng quang hợp, sinh trưởng và phát triển của cây, từ đó làm giảm năng suất củ và chất lượng khoai lang.
Nguyên nhân gây bệnh ghẻ khoai lang
Bệnh ghẻ trên khoai lang do nấm Sphaceloma batatas gây ra, ảnh hưởng đến lá, thân và củ, làm giảm năng suất và chất lượng khoai lang. Nấm xâm nhập vào cây qua nhiều con đường:
- Vết thương do côn trùng: Rệp, bọ nhảy lá,… gây ra các vết thương nhỏ trên lá và thân, tạo điều kiện cho nấm xâm nhập.
- Mưa gió: Mưa lớn, giông tố có thể làm gãy lá, tạo ra các vết thương cho nấm xâm nhập.
- Hoạt động canh tác: Các hoạt động như cắt tỉa, vun gốc, thu hoạch có thể vô tình tạo ra các vết thương trên cây.
Nấm Sphaceloma batatas phát triển mạnh trong điều kiện:
- Nóng ẩm: Nhiệt độ từ 25 – 30°C và độ ẩm cao là điều kiện lý tưởng cho nấm phát triển.
- Nhiều mưa: Mưa thường xuyên tạo điều kiện cho nấm lây lan qua nước.
- Mật độ cây trồng dày đặc: Khi cây trồng chen chúc nhau, nấm dễ dàng lây lan từ cây bệnh sang cây khỏe mạnh.
Ngoài ra, một số yếu tố sau cũng góp phần làm tăng nguy cơ phát sinh bệnh ghẻ:
- Sử dụng giống nhiễm bệnh: Sử dụng giống khoai lang đã bị nhiễm nấm Sphaceloma batatas sẽ tạo điều kiện cho nấm phát triển ngay từ đầu.
- Luân canh không hợp lý: Trồng khoai lang liên tục trên cùng một vùng đất sẽ khiến nấm tích tụ và phát triển mạnh.
- Ruộng thoát nước kém: Nước đọng trong ruộng tạo điều kiện cho nấm phát triển và lây lan.
Bằng cách hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh ghẻ, chúng ta có thể áp dụng các biện pháp phòng trừ hiệu quả để bảo vệ cây khoai lang và nâng cao năng suất.
Biểu hiện của bệnh ghẻ trên khoai lang
Bệnh ghẻ do nấm Sphaceloma batatas gây ra, tấn công chủ yếu các bộ phận như thân, cuống lá và lá của cây khoai lang. Dưới đây là các triệu chứng điển hình của bệnh:
- Vết bệnh hình tròn hoặc bầu dục: Nấm gây hại tạo ra các vết bệnh ban đầu có màu trắng xám, sau chuyển sang màu nâu nhạt. Các vết bệnh này thường có kích thước nhỏ, hình tròn hoặc bầu dục.
- Vết bệnh liên kết: Khi bệnh phát triển mạnh, các vết bệnh có thể liên kết với nhau, tạo thành vệt hoặc từng đám trên thân và cuống lá.
- Lá vàng úa, rụng sớm: Bệnh ghẻ ảnh hưởng đến quá trình quang hợp của cây, khiến lá bị vàng úa, rụng sớm.
- Giảm năng suất: Bệnh ghẻ làm suy yếu cây khoai lang, ảnh hưởng đến khả năng sinh trưởng và phát triển, dẫn đến giảm năng suất củ.
Ngoài ra, bệnh ghẻ cũng có thể gây ra các triệu chứng sau:
- Thân cây bị teo nhỏ, cong queo.
- Củ khoai lang bị sần sùi, không đẹp mắt, giảm giá trị thương phẩm.
Nhận biết sớm các triệu chứng của bệnh ghẻ và áp dụng các biện pháp phòng trừ kịp thời là vô cùng quan trọng để bảo vệ cây khoai lang và nâng cao năng suất.
Tác hại của bệnh ghẻ trên khoai lang
Bệnh ghẻ do nấm Sphaceloma batatas gây ra không chỉ ảnh hưởng đến năng suất mà còn tác động tiêu cực đến chất lượng củ khoai lang và sức khỏe con người.
- Giảm năng suất: Bệnh ghẻ khiến lá cây bị vàng úa, rụng sớm, ảnh hưởng đến quá trình quang hợp và sinh trưởng của cây, dẫn đến năng suất củ bị giảm sút đáng kể.
- Giảm chất lượng củ: Nấm Sphaceloma batatas có thể xâm nhập vào củ khoai lang, gây ra các đốm nâu trên bề mặt, làm giảm giá trị thương phẩm của củ. Trong trường hợp nặng, nấm có thể xâm nhập sâu hơn vào củ, ảnh hưởng đến chất lượng dinh dưỡng và có thể gây hại cho người sử dụng.
- Lây lan nhanh chóng: Nấm Sphaceloma batatas có khả năng lây lan nhanh chóng qua nước, gió, côn trùng và hoạt động canh tác. Điều này khiến cho việc kiểm soát và phòng trừ bệnh trở nên khó khăn hơn.
Bên cạnh những tác hại trên, bệnh ghẻ còn ảnh hưởng đến:
- Thu nhập của người trồng khoai lang: Năng suất và chất lượng củ giảm sút dẫn đến thiệt hại về kinh tế cho người trồng.
- Môi trường canh tác: Nấm Sphaceloma batatas có thể tồn tại trong đất và tàn dư cây trồng, tạo điều kiện cho bệnh tiếp tục phát sinh trong những vụ sau.
Do đó, việc phòng trừ bệnh ghẻ trên khoai lang là vô cùng quan trọng để bảo vệ sản xuất, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm.
Biện pháp phòng trừ bệnh ghẻ trên khoai lang
Để bảo vệ cây khoai lang khỏi bệnh ghẻ do nấm Sphaceloma batatas gây ra, cần áp dụng các biện pháp phòng trừ tổng hợp, bao gồm:
Biện pháp phòng bệnh:
Sử dụng giống khoai lang kháng bệnh, sạch bệnh:
- Sử dụng giống khoai lang được kiểm tra và chứng nhận sạch bệnh, có khả năng chống chịu tốt với nấm Sphaceloma batatas.
- Không sử dụng giống khoai lang có nguồn gốc không rõ ràng hoặc có biểu hiện nhiễm bệnh.
Chọn ruộng cao ráo, thoát nước tốt:
- Trồng khoai lang trên ruộng cao ráo, có hệ thống thoát nước tốt để tránh tình trạng đất bị úng nước.
- Tránh trồng khoai lang ở những vùng đất thấp trũng, thường xuyên bị ngập úng.
Áp dụng biện pháp canh tác hợp lý, luân canh với các cây khác:
- Trồng xen canh hoặc luân canh khoai lang với các cây trồng khác không phải ký chủ của nấm Sphaceloma batatas như cây lúa, ngô, đậu tương…
- Luân canh giúp hạn chế sự tích tụ vi khuẩn trong đất và tạo điều kiện cho đất được phục hồi.
Bón phân cân đối, giữ cho đất tơi xốp:
- Bón phân cân đối, chú trọng tăng cường bón phân hữu cơ để cải thiện cấu trúc đất và tăng sức đề kháng của cây trồng.
- Tránh bón quá nhiều đạm, tạo điều kiện cho nấm Sphaceloma batatas phát triển mạnh.
- Giữ cho đất tơi xốp, thông thoáng để hạn chế sự phát triển của nấm bệnh.
Vệ sinh đồng ruộng, thu gom và tiêu hủy tàn dư cây bệnh:
- Sau khi thu hoạch, vệ sinh đồng ruộng, thu gom và tiêu hủy hoàn toàn tàn dư cây bệnh để hạn chế nguồn lây lan nấm.
- Không để tàn dư cây bệnh trong ruộng, vì đây là môi trường cho nấm bệnh phát triển và tồn tại.
Sử dụng các biện pháp sinh học để phòng ngừa nấm bệnh:
- Sử dụng các vi sinh vật đối kháng có khả năng cạnh tranh và tiêu diệt nấm Sphaceloma batatas trong đất.
- Áp dụng các chế phẩm sinh học có chứa vi sinh vật đối kháng hoặc các hoạt chất có nguồn gốc sinh học để phòng trừ bệnh ghẻ.
Biện pháp trị bệnh ghẻ trên khoai lang
Ngoài các biện pháp phòng bệnh, trong trường hợp bệnh ghẻ xuất hiện và gây hại nghiêm trọng, có thể áp dụng các biện pháp trị bệnh sau:
Sử dụng thuốc hóa học
- Sử dụng thuốc hóa học khi cần thiết: Biện pháp này chỉ nên được sử dụng khi các biện pháp phòng bệnh khác không hiệu quả.
- Tuân thủ hướng dẫn sử dụng: Cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi sử dụng thuốc, tuân thủ đúng liều lượng, nồng độ và thời gian phun thuốc để đảm bảo hiệu quả và an toàn.
- Nên phun thuốc vào lúc sáng sớm hoặc chiều mát: Khi phun thuốc vào những thời điểm này, thuốc sẽ ít bị tác động bởi nhiệt độ cao và ánh nắng mặt trời, giúp thuốc bám dính tốt hơn và hiệu quả trị bệnh cao hơn.
- Kết hợp các biện pháp phòng trừ khác: Việc kết hợp các biện pháp phòng bệnh và trị bệnh sẽ giúp tăng hiệu quả phòng trừ bệnh ghẻ trên khoai lang.
Một số loại thuốc hóa học có thể sử dụng để trị bệnh ghẻ trên khoai lang:
- Thuốc gốc đồng: Bordeaux 1%, Copper oxychloride 50WP,…
- Thuốc gốc lưu huỳnh: Kumulus DF, Thiovit 80WP,…
- Thuốc gốc benzyl imidazole: Benlate 50WP, Topsin M 70WP,…
Lưu ý: Danh sách này chỉ mang tính chất tham khảo, bạn cần tham khảo ý kiến của cán bộ nông nghiệp địa phương hoặc các cửa hàng bán vật tư nông nghiệp để được tư vấn loại thuốc phù hợp nhất với điều kiện cụ thể của khu vực.
Bệnh ghẻ trên khoai lang có thể được phòng trừ hiệu quả bằng nhiều biện pháp tổng hợp như sử dụng giống kháng bệnh, luân canh cây trồng, áp dụng kỹ thuật tưới tiêu hợp lý, vệ sinh đồng ruộng, và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật khi cần thiết. Việc phòng trừ bệnh ghẻ hiệu quả sẽ góp phần bảo vệ năng suất và chất lượng khoai lang, nâng cao hiệu quả kinh tế cho người trồng.
⏩⏩ Mời quý vị và các bạn quan tâm theo dõi các nền tảng truyền thông để tìm hiểu, trao đổi và chia sẻ thêm về các kinh nghiệm trong đầu tư và sản xuất nông nghiệp cùng cộng đồng và chuyên gia tại:
- Youtube: Youtube.com/@Kythuattrongcayvn
- Facebook Page: Facebook.com/kythuattrongcay.vn/
- Facebook Group: Facebook.com/6441565519262518
- Tiktok: Tiktok.com/@kythuattrongcay.vn
- Shopee: https://shopee.vn/shop/87096923