Trong sản xuất nông nghiệp, Nitơ (N) là một trong những yếu tố dinh dưỡng quan trọng nhất, giúp cây trồng phát triển mạnh mẽ, tăng năng suất và chất lượng nông sản. Phân Amoni Nitrat (NH₄NO₃) là một trong những loại phân Đạm hiệu quả nhất hiện nay, cung cấp đồng thời hai dạng Nitơ: Amoni (NH₄⁺) và Nitrat (NO₃⁻), giúp cây hấp thu nhanh và duy trì sinh trưởng bền vững.
Tuy nhiên, do tính chất dễ hòa tan, dễ hút ẩm và có nguy cơ cháy nổ, việc sử dụng Amoni Nitrat đòi hỏi sự cẩn thận trong bảo quản và ứng dụng. Vậy Phân Amoni Nitrat có đặc điểm gì? Những cây trồng nào phù hợp? Cách sử dụng ra sao để đạt hiệu quả tối ưu? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết này!
1️⃣ Giới thiệu về Phân Amoni Nitrat (NH₄NO₃)
🔹 Phân Amoni Nitrat là gì?
Phân Amoni Nitrat (NH₄NO₃) là một trong những loại phân Đạm vô cơ có hiệu suất cao, cung cấp đồng thời hai dạng Nitơ mà cây trồng có thể hấp thu ngay:
- Amoni (NH₄⁺) – Hấp thu từ từ, giúp cây phát triển ổn định, ít bị rửa trôi.
- Nitrat (NO₃⁻) – Hấp thu nhanh, kích thích tăng trưởng mạnh mẽ, đặc biệt là trong giai đoạn cây ra hoa, tạo quả.
📌 Điểm khác biệt so với các loại phân Đạm khác:
- Cung cấp cả NH₄⁺ và NO₃⁻, giúp cây hấp thu linh hoạt hơn so với Ure (chỉ có NH₂) hoặc Amoni Sunphat (chỉ có NH₄⁺).
- Tác dụng nhanh và mạnh, phù hợp với cây trồng có nhu cầu Đạm cao.
- Ít bị bay hơi hơn Ure, giúp tăng hiệu suất sử dụng phân bón.
- Dễ hút ẩm, dễ vón cục, cần bảo quản tốt.
- Có nguy cơ cháy nổ nếu tiếp xúc với nhiệt độ cao hoặc bị oxy hóa mạnh.
🔹 Thành phần chính của Phân Amoni Nitrat
Nitơ tổng (N) – 33-34%. Trong đó:
- 16-17% NH₄⁺ (Amoni) – Hấp thu từ từ, giúp cây phát triển bền vững.
- 16-17% NO₃⁻ (Nitrat) – Hấp thu nhanh, giúp cây tăng trưởng nhanh.
📌 So sánh với các loại phân Đạm khác:
- Ure (CO(NH₂)₂) chứa 46% N, nhưng chỉ có một dạng NH₂, cần chuyển hóa trước khi cây hấp thu.
- Amoni Sunphat (SA – (NH₄)₂SO₄) chứa 21% N, chỉ có NH₄⁺, không có NO₃⁻.
- Amoni Nitrat (NH₄NO₃) là dạng cân bằng nhất, cung cấp cả hai loại Nitơ cần thiết cho cây.
🔹 Tính chất vật lý & hóa học
Màu sắc & dạng tồn tại
- Dạng hạt nhỏ màu trắng hoặc vàng nhạt, dễ tan trong nước.
- Dễ hút ẩm, nếu bảo quản không đúng cách sẽ bị vón cục, giảm hiệu quả sử dụng.
Khả năng hòa tan & hấp thu của cây
- Tan nhanh trong nước, cây hấp thu nhanh hơn so với Amoni Sunphat.
- NO₃⁻ giúp kích thích quá trình quang hợp, phát triển mạnh thân lá và ra hoa nhanh hơn.
Tác động đến đất
- Ít ảnh hưởng đến độ pH đất hơn so với Amoni Sunphat (SA).
- Khi phân hủy, NH₄NO₃ tạo ra axit Nitric (HNO₃), có thể làm chua đất nhẹ nếu sử dụng lâu dài.
- Cần bón vôi định kỳ nếu đất có pH thấp để tránh làm đất bị chua.
Tính an toàn & bảo quản
- Dễ bị phân hủy và có nguy cơ cháy nổ nếu tiếp xúc với nhiệt độ cao.
- Không trộn với các chất dễ cháy như dầu diesel, lưu huỳnh hoặc than.
- Cần bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát, tránh xa nguồn nhiệt.
🔹 Nguồn gốc & quá trình sản xuất
Tổng hợp công nghiệp
Phân Amoni Nitrat được sản xuất thông qua phản ứng giữa:
💡 Amoniac (NH₃) + Axit Nitric (HNO₃) → NH₄NO₃
Các nước sản xuất chính
- Nga, Trung Quốc, Mỹ và một số nước châu Âu là những nhà sản xuất lớn nhất.
- Ở Việt Nam, Amoni Nitrat chủ yếu được nhập khẩu, do sản xuất trong nước còn hạn chế.
2️⃣ Đánh giá ưu & nhược điểm của Phân Amoni Nitrat (NH₄NO₃)
Phân Amoni Nitrat là một trong những loại phân Đạm có hiệu suất sử dụng cao, giúp cây trồng hấp thu nhanh chóng và phát triển mạnh mẽ. Tuy nhiên, do chứa hai dạng Nitơ (NH₄⁺ và NO₃⁻) cùng với tính chất hóa học đặc biệt, loại phân này cũng có một số hạn chế cần lưu ý khi sử dụng.
✅ Ưu điểm của Phân Amoni Nitrat
Cung cấp hai dạng Nitơ (NH₄⁺ và NO₃⁻) giúp cây phát triển toàn diện
- NH₄⁺ (Amoni): Hấp thu chậm hơn, giúp cây phát triển bền vững.
- NO₃⁻ (Nitrat): Hấp thu nhanh, giúp cây sinh trưởng mạnh ngay sau khi bón.
Tác dụng nhanh, cây hấp thu ngay lập tức
- NO₃⁻ là dạng Nitơ dễ hấp thu nhất, cây có thể sử dụng ngay mà không cần chuyển hóa. Đặc biệt phù hợp với cây ăn trái, rau màu, cây công nghiệp dài ngày, giúp cây nhanh chóng phát triển thân lá và kích thích ra hoa.
Ít bị bay hơi hơn Ure, hiệu suất sử dụng cao hơn
- Ure (CO(NH₂)₂) dễ bay hơi trong điều kiện nhiệt độ cao, gây thất thoát Đạm.
- NH₄NO₃ ít bay hơi hơn, giúp tiết kiệm phân bón và tăng hiệu quả sử dụng.
Phù hợp với nhiều loại cây trồng
- Có thể sử dụng trên cây ăn trái (sầu riêng, cam, quýt, xoài), rau màu (cà chua, dưa leo, bắp cải), cây công nghiệp (cà phê, cao su, hồ tiêu, bông vải).
❌ Nhược điểm của Phân Amoni Nitrat
Dễ hút ẩm, dễ vón cục, cần bảo quản cẩn thận
- NH₄NO₃ có tính hút ẩm cao, nếu bảo quản không đúng cách, phân dễ bị vón cục, giảm hiệu quả sử dụng.
- Giải pháp: Bảo quản nơi khô ráo, tránh tiếp xúc trực tiếp với không khí ẩm.
Dễ bị phân hủy và có nguy cơ cháy nổ nếu tiếp xúc với nhiệt độ cao
- Phân Amoni Nitrat có thể phân hủy ở nhiệt độ cao (trên 170°C), gây ra nguy cơ cháy nổ khi tiếp xúc với nguồn nhiệt mạnh.
- Không trộn NH₄NO₃ với các chất dễ cháy như lưu huỳnh, than, dầu diesel.
- Giải pháp: Lưu trữ ở nơi an toàn, cách xa nguồn nhiệt và hóa chất dễ cháy.
Không thích hợp sử dụng trên đất ngập nước vì Nitrat dễ bị rửa trôi
- NO₃⁻ có tính linh động cao, dễ bị rửa trôi dưới tác động của nước mưa hoặc nước tưới dư thừa.
- Không phù hợp với lúa nước hoặc đất ngập úng lâu ngày.
- Giải pháp: Sử dụng hợp lý theo từng giai đoạn, kết hợp với phân NH₄⁺ ổn định hơn.
3️⃣ Loại cây trồng phù hợp (và không phù hợp) khi sử dụng Phân Amoni Nitrat (NH₄NO₃)
Phân Amoni Nitrat là một nguồn cung cấp Nitơ hiệu quả nhờ chứa cả NH₄⁺ và NO₃⁻, giúp cây hấp thu linh hoạt theo từng giai đoạn sinh trưởng. Tuy nhiên, do tính chất dễ hòa tan và dễ rửa trôi, loại phân này chỉ phù hợp với một số cây trồng nhất định.
✅ Loại cây trồng phù hợp với Phân Amoni Nitrat
- Cây ăn trái (cam, quýt, xoài, sầu riêng, nho)
- NO₃⁻ giúp cây hấp thu nhanh, hỗ trợ quá trình ra hoa, đậu quả, tăng kích thước và chất lượng trái.
- NH₄⁺ giúp nuôi dưỡng cây trong thời gian dài, giúp cây phát triển bền vững.
- Rau màu (cà chua, dưa leo, xà lách, cải xanh, bắp cải)
- Rau màu có chu kỳ sinh trưởng ngắn, cần hấp thụ Đạm nhanh để phát triển mạnh.
- NO₃⁻ giúp rau phát triển thân lá nhanh chóng, cho năng suất cao.
- Cây công nghiệp (cao su, cà phê, hồ tiêu, bông vải)
- NH₄NO₃ giúp kích thích sinh trưởng của cây công nghiệp dài ngày.
- Giúp phát triển cành lá, tăng năng suất mủ (cao su) và hạt (cà phê, hồ tiêu).
📌 Lưu ý: Khi bón cho cây ăn trái hoặc cây công nghiệp, cần giảm liều lượng vào giai đoạn cây sắp ra hoa để tránh làm cây tập trung phát triển lá mà giảm đậu quả.
❌ Loại cây trồng không phù hợp với Phân Amoni Nitrat
Lúa nước và đất ngập nước
- NO₃⁻ rất dễ bị rửa trôi, đặc biệt trong môi trường nước ngập.
- Lúa nước cần Đạm ổn định hơn như Amoni Sunphat (SA) hoặc Ure thay vì NH₄NO₃.
Các vùng đất có mưa lớn hoặc tưới tiêu quá nhiều
- NO₃⁻ dễ bị thất thoát khi có lượng nước lớn, gây lãng phí phân bón.
- Nên bón vào giai đoạn cây cần tăng trưởng mạnh để đảm bảo hiệu suất hấp thu cao nhất.
Các khu vực có nguy cơ cháy nổ cao
- NH₄NO₃ có nguy cơ phân hủy và cháy nổ nếu bảo quản không đúng cách.
- Không nên sử dụng hoặc lưu trữ với các chất dễ cháy như dầu diesel, than, lưu huỳnh.
4️⃣ Cách sử dụng Phân Amoni Nitrat (NH₄NO₃) hiệu quả
Phân Amoni Nitrat là một trong những loại phân Đạm có hiệu suất sử dụng cao, giúp cây trồng hấp thu nhanh và phát triển mạnh. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả tối ưu và tránh thất thoát dinh dưỡng, cần bón đúng cách, đúng thời điểm và kết hợp hợp lý với các loại phân khác.
Liều lượng & phương pháp bón
Bón lót (trước khi gieo trồng)
- Mục đích: Cung cấp Đạm nền giúp cây con phát triển bộ rễ và thân lá mạnh ngay từ đầu vụ.
- Cách thực hiện: Trộn đều phân với đất trước khi trồng.
- Liều lượng tham khảo:
- Lúa, ngô: 8-12kg NH₄NO₃/sào (1000m²).
- Rau màu: 5-10kg NH₄NO₃/sào.
- Cây công nghiệp, cây ăn trái: 1-2kg/gốc cây (tùy độ tuổi cây).
Bón thúc (khi cây đang phát triển mạnh)
- Mục đích: Cung cấp thêm Đạm để cây phát triển nhanh, đặc biệt trong giai đoạn tăng trưởng thân lá.
- Cách thực hiện: Rải trực tiếp quanh gốc cây hoặc hòa tan với nước để tưới (đối với rau màu).
- Liều lượng tham khảo:
- Lúa, ngô: 10-15kg NH₄NO₃/sào, chia làm 2-3 lần bón.
- Rau màu: 5-8kg NH₄NO₃/sào, bón 2 lần/tháng.
- Cây ăn trái, cây công nghiệp: 1-2kg/gốc cây, bón trước khi cây bước vào giai đoạn sinh trưởng mạnh.
Lưu ý khi bón
- Không bón khi trời mưa lớn để tránh rửa trôi phân bón.
- Rải cách gốc cây 10-15cm, không bón trực tiếp vào rễ để tránh sốc phân.
- Hạn chế bón vào giai đoạn cây sắp thu hoạch để tránh dư lượng Nitrat trong nông sản.
Thời điểm bón thích hợp
✅ Giai đoạn phát triển thân lá
- Lúa, ngô, rau màu: Bón NH₄NO₃ ngay từ đầu vụ để kích thích phát triển nhanh.
- Cây công nghiệp (cà phê, hồ tiêu, cao su, bông): Bón vào đầu mùa mưa để cây hấp thu tốt.
- Cây ăn trái: Bón trước khi ra hoa để giúp cây có đủ dưỡng chất nuôi quả.
Không nên bón sát thời điểm thu hoạch
Lý do: NO₃⁻ có thể tồn dư trong rau quả nếu bón quá sát thời gian thu hoạch.
Giải pháp:
- Giảm lượng bón trước khi thu hoạch 2-3 tuần để tránh tồn dư Nitrat trong nông sản.
- Thay thế bằng Kali (K) để tăng phẩm chất trái cây trong giai đoạn cuối.
Kết hợp với các loại phân khác để tăng hiệu quả
Do Amoni Nitrat chỉ cung cấp Nitơ (N), cần kết hợp với các loại phân bón khác để đảm bảo cây phát triển cân đối.
✅ Kết hợp với phân Lân (P) để thúc đẩy ra rễ mạnh hơn
- Phân Lân (Super Lân, DAP, MAP) giúp phát triển bộ rễ và tăng cường hấp thu Nitơ.
- Cách bón: Bón cùng NH₄NO₃ trong giai đoạn bón lót để kích thích phát triển rễ ngay từ đầu.
✅ Bón cùng Kali (K) giúp cây phát triển chắc khỏe, tăng chất lượng nông sản
- Kali (K₂SO₄, KCl) giúp tăng khả năng chống chịu, tăng độ chắc của cây, cải thiện chất lượng quả.
- Cách bón:
- Giảm NH₄NO₃, tăng Kali trong giai đoạn ra hoa, nuôi trái.
- Tỷ lệ tham khảo: 2 phần NH₄NO₃ + 1 phần Kali (trước ra hoa), 1 phần NH₄NO₃ + 2 phần Kali (sau đậu quả).
✅ Bón vôi định kỳ để trung hòa độ chua của đất
- Do NH₄NO₃ có thể làm giảm pH đất nhẹ khi phân hủy thành Axit Nitric (HNO₃), cần bón vôi định kỳ để ổn định đất.
- Cách bón:
- Bón vôi 1 lần/năm để trung hòa pH, liều lượng khoảng 100-150kg vôi/sào.
- Không bón vôi cùng lúc với NH₄NO₃, nên bón vôi trước hoặc sau 10-15 ngày.
5️⃣ Một số thương hiệu Phân Amoni Nitrat (NH₄NO₃) phổ biến tại Việt Nam
Hiện nay, Phân Amoni Nitrat chủ yếu được nhập khẩu do Việt Nam chưa có nhiều cơ sở sản xuất loại phân này. Dưới đây là một số thương hiệu phổ biến trên thị trường:
- Phân bón nhập khẩu từ Nga, Trung Quốc, Mỹ, EU: Các dòng NH₄NO₃ nhập khẩu từ Nga và châu Âu được đánh giá cao về độ tinh khiết và chất lượng ổn định.
- Phân bón nội địa từ Nhà máy Đạm Cà Mau, Đạm Phú Mỹ: Một số sản phẩm có bổ sung thêm phụ gia để tăng độ bền và giảm nguy cơ vón cục
Phân Amoni Nitrat (NH₄NO₃) là một trong những loại phân Đạm có hiệu suất sử dụng cao, giúp cây trồng hấp thu nhanh và phát triển mạnh. Tuy nhiên, do tính chất dễ hút ẩm và có nguy cơ cháy nổ, cần bảo quản và sử dụng đúng cách để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
⏩⏩ Mời quý vị và các bạn quan tâm theo dõi các nền tảng truyền thông để tìm hiểu, trao đổi và chia sẻ thêm về các kinh nghiệm trong đầu tư và sản xuất nông nghiệp cùng cộng đồng và chuyên gia tại:
- Youtube: Youtube.com/@Kythuattrongcayvn
- Facebook Page: Facebook.com/kythuattrongcay.vn/
- Facebook Group: Facebook.com/6441565519262518
- Tiktok: Tiktok.com/@kythuattrongcay.vn
