Trong sản xuất nông nghiệp, phân bón đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp dinh dưỡng cần thiết để cây trồng phát triển khỏe mạnh, đạt năng suất cao. Trong đó, Phân Amoni Clorua (NH₄Cl) là một trong những loại phân Đạm phổ biến nhờ khả năng cung cấp Nitơ dạng Amoni (NH₄⁺), giúp cây hấp thụ nhanh chóng.
Tuy nhiên, do chứa ion Cl⁻, loại phân này không thích hợp cho tất cả các loại cây trồng và cần được sử dụng đúng cách để tránh ảnh hưởng đến năng suất. Vậy Phân Amoni Clorua có những đặc điểm gì? Ưu & nhược điểm ra sao? Loại cây nào phù hợp và cách sử dụng như thế nào để đạt hiệu quả tối ưu? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây.
1️⃣ Giới thiệu về Phân Amoni Clorua (NH₄Cl)
🔹 Phân Amoni Clorua là gì?
Phân Amoni Clorua (NH₄Cl) là một loại phân Đạm vô cơ phổ biến, chứa Nitơ dạng Amoni (NH₄⁺), giúp cây trồng phát triển nhanh, đặc biệt trong giai đoạn sinh trưởng thân lá. Đây là một trong những loại phân Đạm có chi phí thấp, thường được sử dụng trong canh tác lúa, ngô, rau màu và một số cây công nghiệp.
📌 Đặc điểm nổi bật của Amoni Clorua:
- Cung cấp Nitơ cho cây dưới dạng NH₄⁺, giúp cây hấp thụ dễ dàng.
- Giá thành rẻ hơn so với Ure và Amoni Sunphat, giúp tiết kiệm chi phí canh tác.
- Ít bị bay hơi hơn Ure, giúp tăng hiệu suất sử dụng phân bón.
- Chứa ion Cl⁻, có thể gây độc cho một số cây trồng nhạy cảm như chè, thuốc lá, cà phê, sầu riêng.
🔹 Thành phần chính của Phân Amoni Clorua
Nitơ (N) – 24-26%
- Cung cấp Đạm dưới dạng Amoni (NH₄⁺), giúp cây phát triển lá, thân, cành nhanh chóng.
- NH₄⁺ có tính giữ lại tốt trong đất, ít bị rửa trôi so với dạng Nitrat (NO₃⁻).
Ion Cl⁻ (Clorua)
- Giúp giảm pH đất, thích hợp với đất kiềm hoặc đất có độ pH cao.
- Không có lợi cho cây nhạy cảm với Clo, vì có thể làm giảm năng suất hoặc gây độc cho cây.
So với các loại phân Đạm khác, Amoni Clorua có tỷ lệ Nitơ thấp hơn Ure (46% N) nhưng cao hơn Amoni Sunphat (21% N).
🔹 Tính chất vật lý & hóa học
Màu sắc & dạng tồn tại
- Dạng bột màu trắng hoặc hạt màu trắng/xám, tùy theo quy trình sản xuất.
- Dễ vón cục nếu bảo quản trong môi trường ẩm, cần được giữ trong kho khô ráo.
Khả năng tan trong nước & hấp thu của cây
- Dễ tan trong nước, cây hấp thu nhanh qua rễ.
- NH₄⁺ giữ trong đất tốt hơn NO₃⁻, giúp cung cấp Nitơ bền vững hơn.
Ảnh hưởng đến pH đất
- Làm giảm pH đất, thích hợp với đất kiềm hoặc trung tính.
- Nếu sử dụng lâu dài trên đất chua, cần kết hợp bón vôi định kỳ để trung hòa pH.
Tương tác với các loại phân bón khác
- Có thể kết hợp với phân Lân (P) và Kali (K) để cung cấp dinh dưỡng đầy đủ.
- Không nên sử dụng cùng với vôi, vì Cl⁻ có thể phản ứng làm giảm hiệu quả phân bón.
🔹 Nguồn gốc & quá trình sản xuất
Tổng hợp công nghiệp
Phân Amoni Clorua chủ yếu được sản xuất bằng phương pháp tổng hợp từ:
💡 Khí Amoniac (NH₃) + Axit Clorhidric (HCl) → NH₄Cl
Các nước sản xuất chính
- Trung Quốc, Nga, Ấn Độ là những quốc gia sản xuất Amoni Clorua với sản lượng lớn.
- Tại Việt Nam, phân này chủ yếu nhập khẩu từ Trung Quốc, một số được sản xuất trong nước tại các nhà máy hóa chất.
2️⃣ Đánh giá ưu & nhược điểm của Phân Amoni Clorua (NH₄Cl)
Phân Amoni Clorua là một lựa chọn phổ biến trong nông nghiệp do khả năng cung cấp Nitơ hiệu quả với giá thành thấp. Tuy nhiên, loại phân này cũng có những hạn chế nhất định, đặc biệt là do sự hiện diện của ion Clo (Cl⁻), có thể ảnh hưởng đến một số loại cây trồng.
🔹 Ưu điểm của Phân Amoni Clorua
Cung cấp Nitơ dễ hấp thu, giúp cây phát triển nhanh
- Phân Amoni Clorua chứa 24-26% Nitơ (N) dưới dạng Amoni (NH₄⁺), là dạng cây có thể hấp thụ nhanh chóng. Khi bón vào đất, NH₄⁺ giúp cây phát triển thân lá mạnh, đặc biệt trong giai đoạn sinh trưởng sớm.
Giá rẻ hơn so với Phân Amoni Sunphat hoặc Ure
- So với các loại phân Đạm khác như Ure (46% N) hoặc Amoni Sunphat (21% N), Amoni Clorua có giá thành thấp hơn, giúp giảm chi phí sản xuất cho nông dân mà vẫn đảm bảo cung cấp đủ Nitơ cho cây trồng.
Ít bị bay hơi, hạn chế mất Đạm do rửa trôi
- Dạng NH₄⁺ trong Amoni Clorua có khả năng liên kết với các hạt đất, giúp hạn chế tình trạng thất thoát Nitơ do rửa trôi. Điều này đặc biệt hữu ích trong canh tác lúa nước và các vùng có mưa lớn.
Không làm chua đất nhiều như Amoni Sunphat, ít ảnh hưởng đến pH đất hơn
- So với Amoni Sunphat (SA – (NH₄)₂SO₄), loại phân có thể làm đất chua hơn, Amoni Clorua ít ảnh hưởng đến độ pH của đất. Điều này giúp giảm nhu cầu bón vôi trung hòa đất trong một số trường hợp.
🔹Nhược điểm của Phân Amoni Clorua
Chứa ion Cl⁻, có thể gây độc cho cây nhạy cảm với Clo như thuốc lá, chè, sầu riêng
- Một trong những hạn chế lớn nhất của Amoni Clorua là sự có mặt của ion Clo (Cl⁻). Clo có thể tích lũy trong đất và ảnh hưởng tiêu cực đến cây trồng nhạy cảm như chè, thuốc lá, cà phê, sầu riêng. Khi sử dụng, cần cân nhắc kỹ để tránh gây tác động tiêu cực đến năng suất cây trồng.
Không thích hợp với đất mặn, vì Cl⁻ có thể làm tăng độ mặn của đất
- Đối với đất có độ mặn cao, việc bổ sung thêm Cl⁻ có thể làm tăng áp suất thẩm thấu, gây mất nước ở rễ cây và ảnh hưởng đến khả năng hấp thu dinh dưỡng. Vì vậy, không nên sử dụng Amoni Clorua trên đất mặn hoặc vùng ven biển.
Không cung cấp Lưu huỳnh (S) như Amoni Sunphat, cần bổ sung từ nguồn khác
- Amoni Clorua chỉ cung cấp Nitơ (N) mà không chứa Lưu huỳnh (S) – một nguyên tố quan trọng giúp tổng hợp protein và tăng chất lượng nông sản. Nếu sử dụng loại phân này lâu dài, cần bổ sung Lưu huỳnh từ các nguồn khác như Amoni Sunphat, Kali Sunphat hoặc phân bón vi lượng chứa S.
3️⃣ Loại cây trồng phù hợp (và không phù hợp) khi sử dụng Phân Amoni Clorua (NH₄Cl)
Phân Amoni Clorua là một nguồn cung cấp Nitơ dễ hấp thu, giúp cây phát triển nhanh và tăng năng suất. Tuy nhiên, do chứa ion Cl⁻, loại phân này chỉ phù hợp với một số loại cây nhất định, trong khi những cây nhạy cảm với Clo cần tránh sử dụng.
🔹 Loại cây trồng phù hợp với Phân Amoni Clorua
Lúa, ngô, lúa mì
- Các loại cây trồng này chịu được Clo tốt và có nhu cầu Nitơ cao, giúp phát triển mạnh mẽ trong giai đoạn sinh trưởng. NH₄⁺ trong Amoni Clorua ít bị rửa trôi, giúp duy trì lượng Đạm trong đất, đặc biệt có lợi cho canh tác lúa nước.
Cây lấy củ (khoai tây, khoai lang, hành, tỏi)
- Những loại cây này hấp thu tốt NH₄⁺, giúp củ phát triển nhanh, nâng cao năng suất. Ngoài ra, hành và tỏi có cơ chế sinh lý đặc biệt có thể sử dụng Clo mà không ảnh hưởng đến chất lượng nông sản.
Rau màu (cải xanh, bắp cải, xà lách)
- Rau màu có nhu cầu Nitơ cao để phát triển thân lá, giúp tăng sinh khối và năng suất. Amoni Clorua dễ hòa tan, giúp cây hấp thu nhanh, đặc biệt là rau ăn lá như cải xanh, xà lách, bắp cải.
Một số cây công nghiệp (bông, bắp, mía, điều)
- Những cây này không nhạy cảm với Clo, có thể hấp thụ tốt NH₄⁺ mà không bị ảnh hưởng tiêu cực. Đặc biệt, mía và bắp có khả năng thích ứng tốt với đất có hàm lượng Clo trung bình.
🔹 Cây trồng không phù hợp với Phân Amoni Clorua
Thuốc lá, chè, cà phê, sầu riêng, cây họ đậu
- Đây là nhóm cây rất nhạy cảm với ion Clo. Nếu sử dụng Amoni Clorua, Clo có thể tích lũy trong đất và gây ngộ độc muối, ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng cây trồng.
Cây trồng trên đất mặn
- Đất mặn vốn đã có hàm lượng muối cao, việc bổ sung thêm ion Cl⁻ từ Amoni Clorua có thể tăng áp suất thẩm thấu, gây mất nước cho rễ cây và làm cây sinh trưởng kém. Vì vậy, không nên sử dụng Amoni Clorua trên đất mặn hoặc ven biển.
4️⃣ Cách sử dụng Phân Amoni Clorua (NH₄Cl) hiệu quả
Việc sử dụng Phân Amoni Clorua đúng cách giúp cây trồng hấp thu tối đa Nitơ (N), phát triển nhanh và đạt năng suất cao. Tuy nhiên, do chứa ion Clo (Cl⁻), cần lưu ý về liều lượng, thời điểm bón và cách kết hợp với các loại phân khác để tránh ảnh hưởng đến đất và cây trồng nhạy cảm.
🔹 Liều lượng & phương pháp bón
Bón lót (trước khi gieo trồng)
- Mục đích: Cung cấp nguồn Đạm nền, giúp cây con phát triển rễ và thân lá tốt hơn ngay từ đầu vụ.
- Cách thực hiện: Rải phân vào đất trước khi trồng, có thể kết hợp với phân hữu cơ hoặc phân Lân để tăng hiệu quả.
- Liều lượng tham khảo:
- Lúa, ngô: 10-15kg NH₄Cl/sào (1000m²).
- Rau màu: 8-12kg NH₄Cl/sào.
- Cây lấy củ: 5-10kg NH₄Cl/sào, bón trước khi trồng 10-15 ngày.
Bón thúc (khi cây đang phát triển mạnh)
- Mục đích: Giúp cây hấp thu thêm Nitơ, phát triển thân lá, tăng quang hợp.
- Cách thực hiện: Có thể rải trực tiếp vào gốc hoặc hòa tan để tưới (đối với rau màu).
- Liều lượng tham khảo:
- Lúa, ngô: 10-12kg NH₄Cl/sào, chia làm 2-3 lần bón.
- Rau màu: 5-10kg NH₄Cl/sào, bón 2 lần/tháng.
- Cây công nghiệp, cây ăn trái: 1-2kg NH₄Cl/gốc cây, tùy độ tuổi cây.
📌 Lưu ý khi bón:
- Không bón khi trời mưa lớn để tránh rửa trôi phân bón.
- Rải cách gốc cây 10-15cm, không bón trực tiếp vào rễ để tránh sốc phân.
- Không bón quá mức để tránh tích lũy Clo trong đất.
🔹 Thời điểm bón thích hợp
✅ Giai đoạn phát triển thân lá
- Lúa, ngô, rau màu: Bón NH₄Cl ngay từ đầu vụ để kích thích phát triển lá.
- Cây công nghiệp (bông, mía, bắp): Bón vào đầu mùa mưa giúp cây sinh trưởng mạnh.
Không nên bón sát thời điểm ra hoa
Lý do: Hàm lượng Clo cao có thể làm ảnh hưởng đến quá trình đậu quả, giảm năng suất.
Giải pháp:
- Giảm bón NH₄Cl khi cây bước vào giai đoạn ra hoa, nuôi trái.
- Thay thế bằng phân Kali (K) để tăng chất lượng trái.
📌 Kết hợp với các loại phân khác để tăng hiệu quả
- Do Amoni Clorua chỉ cung cấp Nitơ (N), cần kết hợp với các loại phân bón khác để đảm bảo cây nhận đầy đủ dưỡng chất.
✅ Kết hợp với phân Lân (P) để thúc đẩy ra rễ mạnh hơn
- Phân Lân (Super Lân, DAP, MAP) giúp cây phát triển bộ rễ, hấp thu NH₄⁺ tốt hơn.
- Cách bón: Bón cùng NH₄Cl trong giai đoạn bón lót để kích thích phát triển rễ ngay từ đầu.
✅ Bón cùng Kali (K) giúp cây phát triển cân đối, tăng chất lượng nông sản
- Kali (K₂SO₄, KCl) giúp tăng sức đề kháng, tăng độ chắc của cây, cải thiện chất lượng quả.
- Cách bón:
- Giảm NH₄Cl, tăng Kali trong giai đoạn ra hoa, nuôi trái.
- Tỷ lệ tham khảo: 2 phần NH₄Cl + 1 phần Kali (trước ra hoa), 1 phần NH₄Cl + 2 phần Kali (sau đậu quả).
✅ Bón vôi định kỳ để trung hòa độ chua của đất
- Do Amoni Clorua có thể làm tăng độ mặn nếu sử dụng lâu dài, cần bón vôi định kỳ để ổn định đất.
- Cách bón:
- Bón vôi 1 lần/năm để trung hòa pH, liều lượng khoảng 100-150kg vôi/sào.
- Không bón vôi cùng lúc với NH₄Cl, nên bón vôi trước hoặc sau 10-15 ngày
5️⃣ Một số thương hiệu Phân Amoni Clorua phổ biến tại Việt Nam
- Phân bón Trung Quốc nhập khẩu (NH₄Cl 24-26%).
- Phân bón Việt Nhật (JIC).
- Phân bón nội địa sản xuất từ Nhà máy Supe Phốt phát & Hóa chất Lâm Thao.
Phân Amoni Clorua là một trong những loại phân Đạm giá rẻ, dễ hấp thu, giúp cây phát triển nhanh và cải thiện năng suất. Tuy nhiên, do chứa ion Clo (Cl⁻), cần sử dụng đúng cách để tránh ảnh hưởng tiêu cực đến cây trồng nhạy cảm và đất canh tác.
Mời quý vị và các bạn quan tâm theo dõi các nền tảng truyền thông để tìm hiểu, trao đổi và chia sẻ thêm về các kinh nghiệm trong đầu tư và sản xuất nông nghiệp cùng cộng đồng và chuyên gia tại:
- Youtube: Youtube.com/@Kythuattrongcayvn
- Facebook Page: Facebook.com/kythuattrongcay.vn/
- Facebook Group: Facebook.com/6441565519262518
- Tiktok: Tiktok.com/@kythuattrongcay.vn
