Sau khi thu hoạch, cây sầu riêng bước vào giai đoạn “hồi sức”. Đây là thời điểm quyết định khả năng phục hồi bộ rễ, tái tạo lá, cành – và chuẩn bị cho chu kỳ ra hoa tiếp theo. Nếu chăm sóc đúng, cây khỏe – dễ phân hóa mầm hoa. Nếu lơ là, cây suy kiệt, rụng lá – không thể ra hoa vụ tới.
1️⃣ Dọn vườn – vệ sinh sau thu
Sau khi thu hoạch xong, cây sầu riêng vừa trải qua một mùa “gồng gánh” để nuôi trái. Cũng như người vừa làm việc quá sức, việc đầu tiên cần làm là dọn dẹp – nghỉ ngơi – hồi phục. Vườn sạch – gốc thông thoáng – đất khỏe là tiền đề cho quá trình phục hồi rễ và ra đọt mới.
Dọn cành, lá rụng – làm sạch lối đi
- Gom toàn bộ lá rụng, cuống trái, cành héo rơi trong quá trình thu trái
- Phát bớt cỏ cao – làm thoáng mô, rãnh xung quanh gốc
- Tránh để cỏ mục tự nhiên – dễ sinh nấm và vi khuẩn gây bệnh gốc
Kiểm tra tình trạng mô – gốc – rễ cây
- Xem có sạt mô – lộ rễ – nứt chân mô sau mưa thu hoạch hay không
- Dọn sạch rác hữu cơ quanh gốc, lấp lại đất chỗ bị trũng
- Rễ bị lộ → phủ lại bằng đất tơi hoặc hỗn hợp hữu cơ + Trichoderma
Vệ sinh gốc – khử nấm, sát trùng nhẹ nhàng
- Rắc một lớp vôi nông nghiệp mỏng (0.5–1kg/gốc) quanh vùng rễ
- Kết hợp phun nhẹ Trichoderma hoặc Bacillus subtilis vào gốc
- Không tưới đẫm thuốc sát khuẩn → dễ ảnh hưởng vi sinh vật có lợi
📌 Vườn sạch – gốc thông thoáng = giảm áp lực bệnh – giúp cây “dễ thở” hơn sau mùa trái
👉 Giai đoạn này là lúc cây “nghỉ lấy sức”, nên điều đầu tiên là trả lại môi trường thuận lợi
2️⃣ Đánh giá tình trạng cây mẹ sau thu
Không phải cây nào sau thu hoạch cũng giống nhau: có cây vẫn khỏe mạnh, có cây thì lá rụng gần hết, một số lại bị cằn cỗi, không ra nổi đọt mới. Việc đánh giá đúng sức khỏe của cây mẹ là bước quan trọng để lựa chọn phác đồ phục hồi phù hợp – tránh chăm đại trà rồi “cây khỏe thì dư, cây yếu thì thiếu”.
Quan sát tổng thể tán lá – cành – màu sắc
Cây khỏe:
- Lá còn xanh đều, chỉ rụng lớp già
- Tán không hở nhiều, cành cấp 1–2 còn chắc
- Dễ ra đọt sau 10–15 ngày thu trái
Cây trung bình:
- Rụng lá lác đác – cành có dấu hiệu yếu
- Có thể chậm ra đọt – cần hỗ trợ phục hồi sớm
Cây suy yếu:
- Lá rụng 70–90%, cành gầy, một số khô ngọn
- Đất chặt, rễ hoạt động kém, ra đọt muộn – lệch sinh lý
- Có nguy cơ không phân hóa hoa ở vụ sau nếu không cứu kịp
Kiểm tra hoạt động rễ và độ tơi đất vùng rễ
- Dùng tay xới nhẹ mô gốc → kiểm tra độ tơi, độ ẩm
- Quan sát rễ con có trắng – giòn – nhiều hay không
- Nếu đất nén cứng, rễ đen hoặc ít → cần kích rễ mạnh hơn sau thu
Phân loại cây để lên kế hoạch chăm riêng biệt
📌 Không thể hồi phục bằng cách “chăm đại trà” – phải đánh giá và chia nhóm cây
👉 Chăm đúng cây – đúng sức – mới đưa vườn về lại trạng thái cân bằng trước mùa mới
3️⃣ Bón phục hồi sau thu hoạch
Sau một mùa nuôi trái dài ngày, cây sầu riêng mất đi một lượng lớn dưỡng chất trong đất, đặc biệt là Kali, Canxi, Magie và nhiều vi lượng. Đây là lúc cần “bồi bổ” lại cho cây bằng phân hữu cơ + vi sinh + trung vi lượng, giúp cây hồi phục rễ, bật đọt mới và chuẩn bị cho mùa hoa tiếp theo.
Hữu cơ hoai mục + vi sinh – nền tảng phục hồi
Bón quanh tán, xới nhẹ 3–5cm để trộn vào lớp đất mặt
Liều tham khảo:
- Phân hữu cơ hoai mục: 10–20kg/gốc
- Trichoderma / EM gốc đậm đặc: tưới 500ml pha loãng/gốc (hoặc dạng bột rắc)
📌 Hữu cơ vừa cấp dinh dưỡng chậm – vừa giúp đất tơi, tạo điều kiện cho rễ con phục hồi
Bổ sung trung – vi lượng thiết yếu
Canxi – Bo – Kẽm – Magie – Silic
→ Giúp phục hồi mô cành, tạo sức sống cho đọt mới
→ Tăng sức đề kháng, hạn chế nấm – thối gốc sau thu
Cách dùng:
- Có thể trộn chung với phân hữu cơ để bón gốc
- Hoặc hòa tan tưới gốc 10–15 ngày/lần (2–3 lần sau thu)
Hạn chế phân đạm – tránh bốc đọt sớm
Không dùng phân đạm mạnh (ure, NPK đạm cao) giai đoạn này
Nếu cần thúc nhẹ đọt: dùng Amino acid + rong biển + Bo → ra đọt điều hòa, không kéo đọt non quá sớm
Kết hợp Humic – rong biển để kích rễ – phục hồi
- Giúp tăng trao đổi chất – kích thích rễ hấp thu nhanh hơn
- Pha tưới quanh gốc hoặc phun lên tán lá già còn lại
📌 Bón phục hồi đúng = cây sớm ra đọt – tán khỏe – đủ lực phân hóa hoa vụ tới
👉 Đây là “khoảng lặng” để nuôi dưỡng cây cho một chu kỳ sinh trưởng mới
4️⃣ Quản lý nước hợp lý – tạo điều kiện cho rễ phục hồi
Sau thu hoạch, rễ cây sầu riêng thường yếu và kém hoạt động hơn bình thường. Việc quản lý nước đúng cách sẽ giúp rễ con phục hồi – đất giữ ẩm vừa đủ – tạo môi trường lý tưởng cho vi sinh vật có lợi phát triển. Ngược lại, tưới sai cách có thể khiến rễ thối, đất nén chặt, làm chậm đợt bật đọt đầu tiên sau thu.
Tưới nước theo nhu cầu thực tế – không theo thói quen
- Kiểm tra độ ẩm đất trước khi tưới
- Nếu đất còn ẩm ~10–15cm dưới bề mặt → chưa cần tưới ngay
- Nếu đất nứt chân mô – bề mặt khô trắng → mới tưới nhẹ
- Ưu tiên tưới vòng ngoài tán – nơi tập trung nhiều rễ hút
Tránh tưới kiểu “dồn đợt” hoặc tưới đẫm gốc
Sau thu, rễ yếu nên:
- Không tưới ngập mô
- Không tưới đẫm liên tục nhiều ngày
- Nếu có hệ thống tưới nhỏ giọt – ưu tiên chia nhiều lần tưới ngắn
- Nếu tưới tay: 2–3 ngày/lần, tùy theo độ ẩm đất
Xử lý thoát nước nếu gặp mưa đầu mùa
- Làm rãnh thoát quanh mô, đảm bảo không đọng nước 2–3 tiếng sau mưa
- Nếu cần, có thể rải vôi bột khô 0,5–1kg/gốc để trung hòa pH – sát khuẩn nhẹ
Kết hợp giữ ẩm – tạo tơi xốp tự nhiên
Phủ gốc bằng:
- Cỏ khô, trấu, mùn dừa (cách gốc 30–50cm)
- Giúp giữ ẩm bề mặt đất – hạn chế bốc hơi – giảm nhiệt
📌 Nơi có ánh nắng mạnh buổi chiều → nên phủ thêm bạt cắt nắng hướng Tây
📌 Nước không chỉ để tưới – mà còn để kích rễ, ổn định sinh lý cây sau một mùa mất sức
👉 Giữ đất vừa ẩm – không khô – không ngập = cây dễ bật đọt mới, rễ phục hồi mạnh
5️⃣ Cắt tỉa cành sau thu – tái tạo tán
Sau thu hoạch là thời điểm lý tưởng để định hình lại tán cây, loại bỏ cành sâu bệnh, cành kém hiệu quả và giúp ánh sáng – không khí phân bổ đều trong tán. Việc tạo tán hợp lý không chỉ giúp cây phục hồi tốt hơn mà còn tạo tiền đề cho đợt ra đọt – phân hóa mầm hoa ở mùa vụ tiếp theo.
Mục tiêu của việc cắt tỉa sau thu
- Loại bỏ phần cành không hiệu quả → giảm tiêu hao dinh dưỡng
- Tạo độ thông thoáng trong tán → giảm sâu bệnh, tăng ánh sáng
- Định hướng lại bộ khung cho đợt đọt mới → tán đều – dễ ra hoa đồng loạt
Những loại cành nên cắt bỏ
- Cành sâu bệnh, khô đen, thối ngọn
- Cành nhỏ, ốm yếu, mọc chen chúc bên trong tán
- Cành đan chéo, cành mọc xuống dưới, cành mọc ngược
- Cành từng mang trái nhưng đã suy – không còn khả năng đậu trái vụ sau
📌 Cắt bỏ càng sớm, cây càng tập trung dưỡng chất vào phần tán khỏe
Dụng cụ và cách cắt tỉa đúng kỹ thuật
- Dùng kéo cắt cành bén, lưỡi sạch
- Cắt dứt khoát – hơi nghiêng để tránh đọng nước mưa
- Sau khi cắt:
- Bôi keo liền sẹo (màu nâu/đen) để tránh nhiễm nấm
- Hoặc phun nhẹ đồng sinh học lên vết cắt nếu cành lớn
Gợi ý định hình tán cây sau tỉa
- Tán nên có hình vòm tròn đều hoặc dạng chén úp
- Mỗi cành cấp 1 cách nhau 30–40cm
- Đảm bảo ánh sáng xuyên được 50–60% vào trong tán
📌 Cắt tỉa tốt = giảm nấm – tăng quang hợp – hướng đọt ra đúng vị trí cần hoa vụ sau
👉 Cành nào yếu – tỉa sớm; cành nào mạnh – giữ để chuẩn bị “nuôi hoa – nuôi trái”
6️⃣ Theo dõi đọt phục hồi – dưỡng tán lá
Sau khi đã bón phục hồi, quản lý nước và tỉa cành, điều quan trọng nhất là quan sát đợt đọt mới đầu tiên sau thu. Đây là “mạch sống” cho vụ mùa kế tiếp, vì chất lượng đọt sẽ quyết định khả năng phân hóa mầm hoa trong những tháng tới.
Thời điểm cây bắt đầu ra đọt sau thu
- Thường sau 15–25 ngày kể từ lúc thu hoạch và bón phục hồi
- Cây khỏe: đọt ra sớm, đều từ thân đến cành cấp 2
- Cây suy: đọt ra chậm, yếu hoặc ra không đều
📌 Đợt đọt sau thu là “đợt vàng” – nếu chăm đúng → dễ ra hoa sớm – đồng loạt
Dưỡng đọt bằng dưỡng chất nhẹ – điều hòa sinh lý
- Amino acid + Rong biển + Bo + Zn
- → Giúp đọt mập, lá dày, xanh đậm – không kéo đọt quá mạnh
- → Cung cấp vi lượng cần thiết để phục hồi mô lá
- Phun 1–2 lần trong giai đoạn đọt đang bung
- Không dùng chất kích thích mạnh (GA3, NAA…)
- Tránh phun vào trưa nắng hoặc ngay sau mưa
Kiểm soát đọt – tránh tình trạng bốc đọt hàng loạt
- Nếu cây ra quá nhiều đọt non → nên “hãm nhẹ” bằng cách:
- Tạm dừng phân bón 5–7 ngày
- Phun Bo + Canxi để làm cứng mô
- Mục tiêu: đọt ra đều – ra mạnh nhưng không kéo dài liên tục
Theo dõi biểu hiện của tán lá phục hồi
📌 Giữ cây ra đọt khỏe – tán đều – lá dày = đặt nền móng vững chắc cho mùa ra hoa tiếp theo
👉 Đọt sau thu khỏe thì 2–3 tháng nữa sẽ có hoa khỏe!
Kết luận: Giai đoạn sau thu hoạch – nơi tái tạo sức sống cho cây sầu riêng
Sau thu hoạch, cây sầu riêng bước vào một “khoảng nghỉ” – nhưng đó không phải là lúc để lơ là, mà là giai đoạn chiến lược để phục hồi thể trạng cây mẹ. Nếu chăm sóc đúng, cây sẽ nhanh chóng ra đọt khỏe – tán đẹp – đủ lực phân hóa mầm hoa. Ngược lại, nếu bỏ qua, cây sẽ suy yếu, lệch sinh lý, thậm chí không thể ra hoa vụ tới.
📌 Tóm gọn 5 bước cốt lõi trong giai đoạn sau thu:
- Dọn vườn sạch sẽ – xử lý gốc và môi trường quanh cây
- Đánh giá tình trạng từng cây – chăm theo từng nhóm sức khỏe
- Bón phục hồi bằng hữu cơ, vi sinh, trung vi lượng
- Quản lý nước khoa học – giữ ẩm vừa đủ để rễ hồi phục
- Tỉa cành – theo dõi đọt – dưỡng tán lá cho chu kỳ mới
🎯 Phục hồi tốt = đợt đọt sau thu khỏe → cây dễ phân hóa mầm hoa → tăng khả năng ra bông đồng loạt
👉 Giai đoạn sau thu không ồn ào, nhưng là “gốc rễ” cho mùa vụ thành công sắp tới.
⏩⏩ Mời quý vị và các bạn quan tâm theo dõi các nền tảng truyền thông để tìm hiểu, trao đổi và chia sẻ thêm về các kinh nghiệm trong đầu tư và sản xuất nông nghiệp cùng cộng đồng và chuyên gia tại:
- Youtube: Youtube.com/@Kythuattrongcayvn
- Facebook Page: Facebook.com/kythuattrongcay.vn/
- Facebook Group: Facebook.com/6441565519262518
- Tiktok: Tiktok.com/@kythuattrongcay.vn
